Sınavsız geçiş tercihi nasıl yapılır?

Üniversite tercihlerinin en kafa karıştırıcı hususlarından birisi de meslek lisesi mezunlarının sınavsız geçiş tercihleridir. Bilindiği üzere meslek lisesi mezunları mezuniyet yılı, okul türü ve mesleki ve teknik eğitim bölgesi gibi yerleştirme önceliği kriterlerine göre ortaöğretim başarı puanı ile okudukları mesleki alan ve dalın devamı niteliğinde olan 2 yıllık önlisans programlarına sınavsız olarak yerleştiriliyor.

Yerleştirme öncelikleri ve ortaöğretim başarı puanı ilişkisini bir önceki yılın verileri ile yorumlamak kafa karıştırdığı için meslek lisesi mezunları sınavsız geçiş tercihlerinde zorlanabiliyor. Bununla birlikte tercih sürecinde destek veren kurumlar da daha çok lisans tercihlerine yardımcı olduğundan bu süreçte meslek lisesi mezunları sınavsız geçiş tercihlerinde yeterli desteği almakta zorlanıyor. Meslek lisesi mezunlarının bu önemli süreçte sınavsız geçiş tercihlerini daha sağlıklı yapmalarına yardımcı olmak için kolay bir yöntem önereceğim.

Öncelikle sınavsız geçiş yapacak olan meslek lisesi mezunu öğrencilerimiz alan ve dalına göre hangi önlisans programlarına sınavsız geçiş yapabildiklerini öğrenmelidir. Hali hazırdaki hemen her tercih robotu öğrenci alan ve dalını bildirdiğinde bu verileri sunuyor. Fakat öğrenciler en doğru bilgiye ösym tarafından yayınlanan 2016 ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu'nun 613. sayfasında yer alan "Tablo6C Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumu Mezunlarının Sınavsız Yerleşebilecekleri Ön Lisans Programları" tablosundan ulaşabilirler.

Buradan hangi programa sınavsız geçiş yapmak istediğini belirleyen meslek lisesi mezunları kılavuzda Tablo3'te yer alan ön lisans programlarının "yerleştirme öncelikleri" sütunundaki verileri dikkate almalıdır. Adayın "yerleştirme öncelikleri" verilerini en kolay şekilde yorumlayabilmesi için önce kendi yerleştirme öncelik durumunu geçen yılki veriye göre bir kenara yazmalıdır.

Şİmdi anlatıma örnekle birlikte devam edelim. Örnekteki meslek lisesi adayımız yeni mezun, meslek lisesi mezunu ve 390 ortaöğretim başarı puanına sahip olsun.

Bu yıl yeni mezun olan meslek lisesi öğrencisinin geçen yıla göre yerleştirme önceliği verisinin yıl bölümü 15 olacaktır. Okul türü bölümü ise aday eğer;
meslek lisesi mezunu ise 2,
Anadolu meslek ve teknik lise mezunu ise 3,
ve Anadolu teknik mezunu ise 4 olacaktır. Örneğimizdeki adayın buraya kadar olan geçen yıla göre çevrilmiş yerleştirme önceliği 15, 2"dir. Adayımız Anadolu meslek lisesi mezunu olsa idi geçen yıla göre çevrilmiş yerleştirme önceliği 15, 3 olacaktı.

Yerleştirme önceliği sütunundaki verilerde yer alan "İ" ve "D" ise METEB içi ve dışı, başka bir ifade ile il içi ve il dışı anlamına gelmektedir.

O halde örnek adayımız mezun olduğu ilin içinde tercih yapacaksa geçen yıla çevrilmiş kendi yerleştirme önceliği 15, 2, İ "dir. Mezun olduğu ilin dışındaki tercihlere göre geçen yıla çevrilmiş yerleştirme önceliği ise 15, 2, D "dir. (Yerleştime önceliklerinde 96, 97 gibi olan doğum yılını ifade eden verilere ilk etapta dikkat etmeye gerek yoktur. Çünkü öncelikle ilk 3 veri ve ortaöğretim başarı puanı tümüyle aynı olursa doğum yılına bakılır ki; virgülden sonra 5 rakamın verildiği ortaöğretim başarı puanında bu eşitlik olasılığı oldukça azdır. Bu nedenle kafa karışıklığını azaltmak için bu değeri dikkata almamıza gerek yoktur.)

İşte meslek lisesi adaylarımızın Tablo3 "Yerleştirme Öncelikleri" verilerini sağlıklı yorumlamaları için bu şekilde il içi ve il dışı tercihlerine göre kendi yerleştirme önceliklerini geçen yılın verilerine uygun şekilde yazmaları gerekmektedir.

Şimdi yorumlamaya geçelim. Adayımız il dışı tercihlerinde yerleştirme öncelikleri sütunundaki verileri kendi durumunu ifade eden 15, 2, D ile kıyaslamalıdır. Bu eşitlik sağlandığında ise; yani tercih etmeyi düşündüğü il dışı tercihindeki yerleştirme önceliği verilerinin ilk üçü 15, 2, D ise adayımız bu defa "en küçük OBP" sütununa bakmalı ve buradaki puan ile 390 olan kendi ortaöğretim başarı puanını kıyaslamalıdır. Eğer yorum yaptığı tercihin bu verisi kendi 390 olan OBP'sinden yüksekse yerleşme ihtimali az, düşükse de yerleşme ihtimali fazladır. Eğer yorumlamaya çalıştığı tercihteki yerleştirme önceliği verileri 14 veya 13 gibi daha aşağı yıllardan başlıyorsa bu dafa kendisi daha yeni mezun olduğu için okul türü ve il içi/dışı gibi diğer verilere bakmaksızın ve puan üstünlüğü aranmaksızın yerleşme ihtimali daha yüksek olacaktır. Yine eğer yerleştirme önceliği sütunundaki yıl verisi "15" fakat okul türünü ifade eden ikinci veri "3" veya "4" ise il içi/dışı gibi diğer verilere ve ortaöğretim başarı puanına bakmaksızın, okul türü meslek lisesi olduğundan yerleşme ihtimalinin çok az (yoka yakın) olduğunu düşünmelidir. Yine yerleştirme önceliği sütunundaki üçüncü veri "İ" ise bu programın il içinden dolduğunu anlamalı ve kendisi il dışı olduğu için bu seçeneğin riskli bir tercih olduğunu fark etmelidir. Özetle örnekteki adayımız il dışı tercihleri için, evvela yerleştirme önceliği sütunundaki verinin 15, 2, D olması koşulunu sağlamalı ve sonrasında ortaöğretim başarı puanını dikkate alarak tercihlerini belirlemelidir.

İl içi tercihlerindeki tek fark ise yerleştirme önceliğindeki verilen 15, 2, D yerine 15, 2, İ olarak düşünülmesidir. Yani adayımız il içi tercihlerini yorumlarken yukarıdaki anlatımda kendisi "İ" olduğundan "D"ye göre kendisinin yerleşeceğini bilmelidir. Özetle örnekteki adayımız il içi tercihleri için, evvela yerleştirme önceliği sütunundaki verinin 15, 2, İ olması koşulunu sağlamalı ve sonrasında ortaöğretim başarı puanını dikkate alarak tercihlerini belirlemelidir. 15, 3 veya 15, 4'e yerleşmesinin zor, 14, 4 bile olsa yılı aşağıya doğru indiğinde yerleşme ihtimalinin kolaylaştığını unutmamalıdır.

Sınavsız geçiş yapan adaylar bu yıl kendilerine ayrılan kontenjanın geçen yıl yüzde 60 iken bu yıl yüzde 50 olduğunu ve bu anlamda kontenjanlarının yüzde 10 daha azaldığından ötürü yerleşme olasılıklarının zorlaştığını da hesaba katarak yerleştirme önceliği eşitliğini sağlayıp kendi puanlarının altındaki tercihlere daha çok yer vermeli ve hatta yerleşme ihtimallerini artırmak için geçen yıl doldurulamamış birkaç yerine listelerinin sonuna eklemelidir. Sınavsız geçiş yapmayı düşünen meslek lisesi mezunları bu bilgilere dikkat ederek bu yıl mutlaka yerleşebilecekleri bir liste oluşturmalıdır.

Sinan ÇAĞIRAN - Psikolojik Danışman
facebook.com/sinancagiran
twitter.com/scagiran - facebook.com/scagiran