Mortgage'ın sıkıntılı doğuşu

Bebeklerin erken, yani vaktinden önce doğmasına, prematüre doğum deniyor. Piyasalardaki dalgalanmalar, buna bağlı olarak konut kredisi faizlerindeki yükseliş, büyük iddialarla yola çıkılan, ev sahibi olmayan kimsenin kalmaması amaçlanan mortgage yasasının da prematüre mi doğacağı sorusunu akla getiriyor. Oysa, bir süre önce, reel faizlerin gerilemesi ve mortgage olayının esintisiyle, konut talebinde ciddi artışlar olmuş, fiyatlar astronomik rakamlara ulaşmış, bankalar kredi yansına girmişlerdi.

Hatta bazı bankalar, konut kredisi talebini vadeli mevduat toplayarak karşılamakta zorlanınca, gecelik borçlanmaya bile yüklenmişlerdi. Birkaç ay vade ile mevduat toplayıp, hatta bir gece vadeli borç dahi kullanıp, ortalama 5 yıl vadeli konut kredisi veriyorlardı. Bunu yaparken de gelecekte düşecek faiz oranlarını kendi açılarından avantaj olarak görüyorlardı.

Şemsiye tersine döndü
Maalesef, şemsiye tersine döndü. Bono bileşik faizinin yıllık yüzde 20'ye dayanmasıyla, konut kredisi faizleri aylık yüzde 0.99 seviyesinden yüzde 1.42'ye çekildi. Böylece, son üç hafta içinde kredi faizleri yüzde 42 artmış oldu.

Haziran'da maliyet enflasyonu kaçınılmaz gözüküyor. Buna göre de yıllık enflasyon hedefinin tutması mümkün gözükmüyor. Piyasadaki dalgalanmanın da ne kadar süreceğini kimse kestiremiyor.

Mortgage sisteminin işlemesi ancak tek haneli enflasyon ortamında ve konut kredisi faizinin aylık yüzde 1'in altında olması halinde mümkün. Sistemin en iyi işlediği ABD ve İngiltere'de faiz oranı yıllık yüzde 4.5 ile 5.5 arasında değişiyor. Türkiye'de ise piyasalardaki dalgalanmayla konut kredilerinin yıllık bileşiği yüzde 18.44'e ulaştı. Bu durum bile bankaları kurtarmadığından, önümüzdeki günlerde faizlerin daha da yükselmesi bekleniyor.

Konut kredi faizlerindeki yükseliş, konuta olan talebi azaltacak, bu da mortgage olayını olumsuz etkileyecek. Şu anda bile, konut alım satımı yüzde 80 civarında gerilemiş durumda.
Meclis gündeminde bulunan ve önümüzdeki günlerde yasalaşması beklenen mortgage yasasının yürürlüğe girme döneminin, böyle ortama denk gelmesi büyük şanssızlık.