Şehir karantinaya alındı! Salgının sebebi"yarasa çorbası" mı?
Çin'in Wuhan kentinde halen tanımlanamayan virüs dünya çapında paniğe yol açtı. Bulaştığı kişilerde akciğer rahatsızlıklarına yol açan virüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise her geçen gün artıyor. Çarşamba 9 olan ölü sayısı 24 saatte neredeyse iki katına çıkarak 17'ye yükseldi. Bölgede toplu ulaşımın durdurulduğu, bir sonraki emre kadar sokağa çıkılmamasının talep edildiği Wuhan'da, Wuhan Üniversitesi'ndeki Türk vatandaşı Meltem Soylu, CNN TÜRK canlı yayınında yaşananları anlattı. Singapur'da ilk kez yeni tip koronavirüs vakasına rastlandığı bildirildi.
Çin'in Wuhan kentinde ilk kez Aralık ayında ortaya çıkan, şiddetli akut solunum yolu sendromuyla (SARS) benzerliği bulunan ve '2019-nCoV' olarak adlandırılan virüse yakalanan kişi sayısı 571 kişiye yükseldi. Ülke genelindeki 25 farklı eyalet ve kentte yeni koronavirüs bulaşan kişilerden 95’inin durumunun ağır olduğu bildirdi. Birkaç hafta içerisinde hızla yayılan virüse, Çin'in dışındaki ülkelerde de rastlanmaya başlandı.
Çin'in başkenti Pekin'de yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle büyük çaplı etkinliklerin iptal edildiği bildirildi. Pekin Belediyesi Kültür ve Turizm Bürosundan yapılan açıklamaya göre, halkın sağlını korumak ve salgını önlemek adına Bahar Bayramı'nın huzur içinde geçmesini temin etmek ve halkın kalabalık kitleler oluşturmasını azaltmak amacıyla büyük çaplı etkinlikler iptal edildi. Bugünden itibaren başlayan yasağın, Bahar Bayramı dolayısıyla tapınaklarda toplanmayı da kapsayacağı, halka salgının gidişatına göre bilgilendirmeler yapılacağı kaydedildi. Diğer yandan Cıciang eyaletinde de söz konusu virüs nedeniyle, manastırlar dahil, dini mekanlarda büyük çaplı faaliyetlerin iptal edildiği belirtildi. Yeni tip koronavirüs salgınının etkisi altındaki Vuhan kentinde ülkenin sosyal paylaşım sitesi Veybo üzerinden yapılan paylaşımlarla, kentin ilaç ve tıbbi cihaz ihtiyacı olduğu bildiriliyor. Söz konusu malzemelerde yardım edecek kişilerin, Çin'in Kızılhaç Cemiyetiyle irtibata geçmesi talep ediliyor.
Wuhan Üniversitesi'ndeki Türk vatandaşı Meltem Soylu, CNN TÜRK canlı yayınında yaşananları anlattı. İşte Soylu'nun açıklamaları ve Wuhan'daki son durum: "Biz üniversite içerisinde 3 Türk öğrenci olarak buradayız. Diğer öğrenciler ülkelerine döndüler. Okulumuzun girişlerinde sürekli olarak ateş ölçerler ile kontrol ediliyoruz. Ama şu anda hiçbir sorunlu, hastalıklı vaka yaşanmadı. Biz iyiyiz.
Wuhan'da bildiğiniz üzere tren yolculukları, şehir içi hatlar, ulaşım hatları, uçuşlar iptal edildi ve resmen karantina bölgesindeyiz. Burada ölü sayısı 17 iken sabah saatlerinde 19'a yükseldi ve hasta sayısı 500'ün üzerinde olarak açıklandı. Bu hastalar ayrı olarak tek bir hastaneye transfer ediliyor. Bu şekilde kontrol edilmeye çalışılıyor. Bu virüs yeni bir tür olduğu için ve ölümcül SARS'ın mutasyona uğramış bir türü olduğu düşünüldüğü için önlem alınmaya çalışılıyor.
Üniversiteden çıkmamamız isteniyor bizden. 7 gün boyunca kaldığımız yurttan çıkmayacağız. Sokakta ise insanlar birbirlerine yaklaşmaya korkuyorlar. Daha çok markette alışveriş yapıp stoklamakla meşguller. Alışverişin ardından da iletişim kurmadan arabalarıyla hızlıca evlerine gidiyorlar."
Çin Ulaştırma Bakanlığı, yeni tip koronavirüs salgınının olduğu Vuhan kentine tüm toplu ulaşımı durdurdu. Bakanlık yeni tip koronavirüs salgınının olduğu Vuhan'daki vatandaşların özel nedenleri olmadıkça kentten ayrılmamalarını istedi. Uyarıda ayrıca şehirden transit geçen toplu taşıma araçlarının da güzergahlarını değiştireceği vurgulandı. Karantinaya alınan ikinci şehir de Huanggang oldu.
Bugüne kadar virüsten hayatını kaybedenlerin sayısı ise 17’e ulaştı. Öte yandan, virüsün bulaştığı kişilerle temasa geçen 5 bin 897 kişiden 4 bin 928’i müşahade altına alındı.
Birkaç hafta içerisinde hızla yayılan virüse, Çin'in dışındaki ülkelerde de rastlanmaya başlandı. Dün itibariyle Hong Kong Özel İdari Bölgesi ve Makao Özel İdari Bölgesi’nde birer kişide saptanan virüs, bununla birlikte ABD, Japonya, Güney Kore’de 1’er kişide, Taylan’da 3 kişide tespit edildi.
Virüsün ortaya çıktığı Hubey eyaletine bağlı Wuhan kentinde salgının yayılmasını önlemek için alınan tedbirler arasına ulaşımın durdurulması da eklendi. Kente bugün itibariyle, otobüs, metro, feribot seferleriyle hava yolu ve demiryollarının dış hat seferleri ikinci bir talimata kadar kapatıldı.
Vuhan yerel hükümet departmanlarından yapılan açıklamayla halktan “özel bir nedeni olmaması durumunda” şehri terk etmemesi ve tüm halkın maske takması talep edildi.
Bu arada, kente 22 Ocak-8 Şubat tarihleri arasında grup tur hizmeti verecek bütün turizm acentelerinin faaliyetleri ikinci bir açıklamaya kadar askıya alındı.
Çinli yetkililer virüse yakalanan 500'den fazla kişi tespit ettiklerini söylüyor. BBC'ye konuşan sağlık uzmanları ise Çin hükümetinin açıkladığı verilerin salgının gerçek boyutlarını yansıtmadığını ve virüsün en az 2 bine yakın kişiye bulaşmış olabileceğini belirtiyor.
Bu yeni ortaya çıkan ve zatürre belirtilerine yol açan virüs, dünya çapında sağlık uzmanlarını alarma geçirdi. Çin Sanayi ve Enformasyon Bakanlığı, 2019-nCoV virüsü nedeniyle büyük çaplı maske taleplerinin karşılanması için maske üretimi konusunda acil durum koordinasyonu başlattı.
Bakanlığın tüm eyaletlerde maske üretimini hızlandırmak için yerel maske üreticilerini koordine edeceği belirtildi.
Peki henüz bir tedavisi olmayan yeni koronavirüs tipi kısa zamanda ortada kaybolan geçici bir salgın mı yoksa çok daha tehlikeli bir hastalığın ilk işaretleri mi?
ÇİN'DE ORTAYA ÇIKAN VİRÜSÜN ÖZELLİKLERİ NELER? Hastalardan alınan örneklerin laboratuvarlarda test edilmesi sonucu Çinli yetkililer ve Dünya Sağlık Örgütü, enfeksiyonun koronavirüs (corona virus) olduğu sonucuna vardı.
Koronavirüsler, büyük bir virüs ailesinin bir alt türü. Ancak yeni virüs dahil sadece yedisi insanlara bulaşabiliyor.
Bir koronavirüsün yol açtığı şiddetli akut solunum yolu sendromu (SARS), Çin'de 2002 yılında salgından etkilenen 8 bin 98 kişiden 774'ünün ölümüne yol açtı.
Doktor Josie Golding, "SARS'ın hatıraları hâlâ taze, korkunun çok büyük olmasının nedenlerinden biri bu, ancak bu tür hastalıklarla mücadele etmek için artık çok daha hazırlıklıyız" diyor. Yeni virüsün de SARS gibi insandan insana bulaşabildiği teyit edilmiş durumda.
VİRÜSE YAKALANANLARDA HANGİ BELİRTİLERE RASTLANIYOR? Virüse yakalananlarda önce yüksek ateş başlıyor. Ardından kuru öksürük şikayetleri gözleniyor. Bir haftanın sonunda ise nefes darlığı sorunları ortaya çıkıyor.
Çin'de bazı hastaların hastanede uzun süreli tedavi altına alınması gerekmişti. Ancak şu an eldeki bilgiler sadece hastaneye kaldırılan ağır hastaların yaşadıklarıyla sınırlı. Virüse yakalanıp daha hafif bir şekide atlatan olup olmadığı konusunda detaylı bir bilgi henüz yok.
Koronavirüsler orta derece soğuk algınlığından ölüme varacak semptomlara yol açabiliyor. Edinburgh Üniversitesi'nden Profesör Mark Woolhouse, "Yeni bir koronavirüs bulduğumuzda, bulguların ne olduğunu görmek isteriz. Bu virüs daha çok soğuk algınlığı benzeri bulgulara yol açıyor ve bu da endişe verici ancak SARS kadar ciddi değil" diyor.
Dünya Sağlık Örgütü, Ebola ve domuz gribi salgınlarında uluslararası acil durum ilan etmişti. Şu ana kadar yeni virüs için benzer bir karar alınmadı. Ancak Dünya Sağlık Örgütü'nün virüsün ne kadar tehlikeli olduğu ve ne kadar hızlı yayıldığı konusundaki çalışmaları sürüyor.
Aralık ayında ortaya çıktığı sanılan virüs, şu ana kadar 17 kişinin ölümüne neden oldu. Yani virüse yakalandığı tespit edilenlerin yüzde 3,4'ü hayatını kaybetti.
Ancak virüsün bulaşmasıyla başlayan hastalık sürecinin görece uzun olduğu ve ölü sayısının ilerleyen günlerde artabileceği uyarıları yapılıyor.
Henüz salgının boyutları da tam olarak bilinmediği için bu yeni virüsün yol açabileceği ölümlere dair bir tahmin yürütmek zorlaşıyor.
VİRÜSÜN KAYNAĞI NE? İlk vakalar, Çin'in 9 milyon nüfuslu kenti Wuhan ile ilişkilendiriliyor. Şu ana kadar hayatını kaybeden 17 kişinin tamamı da Wuhan'a bağlı yerleşim yeri Hubei'dendi.
Çinli yetkililer kenti karantinaya almış durumda. Wuhan'a giriş ve çıkışlar önleniyor, kent sakinlerinden seyahat etmemeleri isteniyor.
Wuhan'a gitmeyi planlayanlara ise şehirden uzak durmaları ve planlarını gözden geçirmeleri çağrıları yapılıyor.
HANGİ ÖNLEMLER ALINDI? Wuhan'daki şehirlerarası toplu taşıma hizmetleri de geçici süreyle askıya alınmış durumda. Wuhan Havalimanı'ndan uçuşlar da durduruldu.
NEDEN ÇİN? Profesör Woolhouse, nüfusun çokluğu ve yoğunluğu ile virüsleri taşıyan hayvanlarla insanların yakın temasının neden olduğunu söylüyor: "Yeni salgının Çin'de ya da dünyanın bu bölgesinde olmasına kimse şaşırmadı."
HANGİ HAYVANLARDAN KAYNAKLANIYOR? Koronavirüsler, önce hayvandan insana bulaşıyor. Ancak virüsleri kitlesel bir salgın tehdidi haline getiren, mutasyona uğrayıp insandan insana bulaşmaya başlamaları.
2019-nCoV virüsünün ilk olarak Wuhan'daki bir balık pazarında ortaya çıkmış olabileceği üzrinde duruluyor.
Bazı deniz canlıları koronavirüs taşıyor olabilseler de, pazarda tavuk, yarasa, tavşan, yılan gibi başka hayvanlar da bulunuyor ve bunlardan birinin virüsün kaynağı olması çok daha mümkün görünüyor. Virüsün kaynaklandığı belirlendiğinde, sorunla baş etmek çok daha kolay olacak.
Yeni yayınlanan bir makalede Çinli bilim adamları, ölümcül virüsün yarasalardan yayılmış olabileceği üzerinde durdu. Wuhan halkının sıklıkla tükettiği yarasa çorbasının hastalığın yayılmasına neden olmuş olabileceği ileri sürüldü.
China Science Bulletin dergisinde salı günü yayınlanan makalede, yarasaların taşıyıcı olabileceğine değinilirken, İngiliz Daily Star gazetesi de, Wuhan'da halkın yarasa çorbarına olan düşkünlüğünün altını çizdi.
Sosyal medyada yayınlanan ve iki gün içerisinde binlerce paylaşılan görüntülerde, bir genç kızın, içerisinde çeşitli canlıların da olduğu bir yarasa çorbası içtiği görülüyor.
İNSANDAN İNSANA NASIL BULAŞIYOR? Başta virüsün sadece hayvandan insana bulaşabildiği açıklanmıştı. Ancak eldeki vakalar, insandan insana bulaştığını da gösteriyor.
Oxford Üniversitesi'nden Profesör Peter Horby, "İnsandan insana bulaştığı açıkça ortada. sıl soru, bunun ne yolla olduğu" diyor.
SARS, insandan insana çok kolay bulaşabiliyordu. Virüse yakalanmış bir kişinin kalabalık bir ortamda öksürmesi dahi SARS'ın yayılması için yeterli olabiliyordu.
MERS ise insandan insana daha zor bulaşan bir koronavirüstü. Yeni virüs solunum yollarını etkiliyor. O nedenle öksürük yoluyla bulaşıyor olması yüksek bir ihtimal olarak görülüyor.
Virüse yakalananların hastalığın hangi safhasında virüsü bulaştırmaya başladıkları da bir diğer bilinmeyen nokta.
NE KADAR HIZLI YAYILIYOR? Vakaların sayısı hızla 40'tan 500'e yükselmiş gibi gözükebilir. Ancak Çinli yetkililerin testleri yoğunlaştırmasıyla birlikte zaten virüse yakalanmış olan birçok kişi tespit edildi ve bu da virüse yakalan kişi sayısının hızlı biçimde yükselmesine yol açtı.
Salgının ne kadar hızlı yayıldığı konusunda henüz net bir bilgi bulunmuyor. Ancak sağlık uzmanlarına göre salgının gerçek boyutu resmi verilerin çok üzerinde.
VİRÜS MUTASYONA UĞRAYABİLİR Mİ? Evet virüsün mutasyon geçirmesi olasılıklar dahilinde. Ancak bunun salgın açısından ne anlama geleceğini söylemek zor.
Mutasyon sonucu insandan insana bulaşma ihtimali artabilir ya da virüse yakalananların yaşadığı semptomlar ağırlaşabilir.
Dünya Sağlık Örgütü ve diğer sağlık uzmanlarının yakından takip edeceği bir konu da ilerleyen günlerde ve haftalarda virüsün mutasyon geçirip geçirmediği olacak.
SALGIN NASIL DURDURULABİLİR? Şu an için 2019-nCoV virüsüne karşı bir aşı bulunmuyor. Eldeki tek seçenek, virüse yakalanmış kişileri tespit edip karantinaya almak.
Hastalarla temas halinde olan kişilerin izlenmesi ve sağlık durumlarının kontrol altında tutulması da uygulanan yöntemler arasında. Salgını önlemek için seyahat sınırlamaları seçeneği de yürürlüğe konmuş durumda.
ÇİNLİ YETKİLİLER NASIL ÖNLEMLER ALDI? Virüsün bulaştığı kişiler, yayılma riskini en aza indirmek için her ihtimale karşı karantinada tutuluyor. Virüsün çıkış noktası olan Wuhan kenti de karantinaya alınmış durumda.
Çin'de Ay takvimine göre yeni yıl kutlamaları hazırlıkları var. Yılın bu döneminde milyonlarca Çinli ülke içinde seyahat ediyor. Yetkililer, mümkün olduğunca seyahatlerin sınırlı tutulması yönünde çağrılar yapıyor.
Havalimanlarına da yolcuların vücut ısılarını kontrol edebilen termal kameralar yerleştirildi. Salgının başlangıç noktası olduğu sanılan balık pazarı da kapatıldı.
DÜNYA GENELİNDE TEDBİR ALINIYOR MU? Başta Asya ülkeleri olmak üzere birçok ülke Wuhan'dan gelen yolculara yönelik sağlık kontrollerini artırdı. Dünya Sağlık Örgütü de hastanelere yönelik küresel bir uyarı yayımlayarak daha geniş kapsamlı bir salgının yaşanabileceğini söyledi.
Ancak alınan tedbirlerin ne kadar etkili olduğu da sorgulanıyor. Eğer hastalığın kuluçka dönemi beş günü buluyorsa virüsü taşıyan çok sayıda kişi hiçbir belirti göstermeden başka ülkelere seyahat ediyor olabilir.
TÜRKİYE İÇİN RİSK VAR MI? Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye'de herhangi bir koronavirüs riski bulunmadığını söyledi. Koca, Çin'den gelebilecek riskli hastaların özel ambulansla karantinaya alınması için hazırlıkların yapıldığını da ifade etti ve "Dünya Sağlık Örgütü termal kamerayı Türkiye için önermiyor ama termal kamera dahil bütün hazırlıklarımızı yaptık" dedi. Southern China Havayolları şirketi normal şartlarda Wuhan - İstanbul arasında Pazartesi, Çarşamba, Cuma olmak üzere haftada üç sefer düzenliyor. Ancak Wuhan'da uygulamaya konan seyahat sınırlamaları nedeniyle bu uçuşların gerçekleşmemesi bekleniyor.
UZMANLAR NE KADAR ENDİŞELİ? Doktor Golding, "Şu an, daha fazla bilgi sahibi olana kadar, ne kadar endişelenmemiz gerektiğini söylemek zor" diyor ve ekliyor: "Kaynağını öğrenene kadar, bizde huzursuzluk yaratacak." Profesör Ball, "İnsanlara ilk kez bulaşan herhangi bir virüs bizde endişe yaratmalı, çünkü bu virüsün ilk engeli aştığı anlamına geliyor" diyor: "Bir insan hücresine bulaştığında ve çoğalmaya başladığında, daha kolay yaygınlaşacak ve daha tehlikeli bir hale gelecek mutasyona uğrayabilir. Virüse bu fırsatı vermek istemezsiniz."