Son 10 gündür Fransa ve ABD’yi kapsayan iş seyahatlerindeyim. Bunu fırsat sayıp eğitim alanında son dönemde buralarda neler oluyor, örnek alabileceğimiz gelişmeler var mı diye araştırma yaptım. Uzak Doğu yükseköğretimde ABD’yi ve Avrupa’yı zorlamaya başlasa da eski ve Yeni Dünyanın yükseköğretim kuruluşları çok köklü kuruluşlar ve ekonomik krize rağmen bu iki kıtada belirli bir süre daha yükseköğretimde önderliklerini devam ettirebilecekler gibi görünüyor.
ABD’deki köklü kurumların yaşamasını sağlayan en önemli unsur, “endowment” dedikleri bağışlarla sermaye sağlama ve yatırım yapma sistemi. Yatırımlar, okulun giderlerini, burslarını karşılıyor ve tam bir işletme gibi çalışarak kurumun geleceğini garanti altına alıyor. Genelde mezunlar veya kurumlar, büyük ölçüde vergi teşviklerinin de sayesinde dünyanın bu en büyük kurumlarına destek veriyor.
Bu yıl “endowment” açısından ilk 13’ü oluşturan üniversitelerin sermaye yapısını tabloda görebilirsiniz.
13 üniversitenin sermayelerinin toplamı 136.4 milyar dolar. Üniversiteyi başarılı kılan, mezunları oluyor. Öte yandan da ABD’de mezunlar, bağışları sayesinde ayakta duran üniversitenin devamlılığının ve şöhretinin kendilerine ve ailelerine ne gibi katkıları olduğunun farkında. Aynı farkındalığı Türkiye’de de hükümet ve devlet birlikte teşvikler vererek yaratmalı. Zira dünyadan öğrenci çekmenin önemli adımlarından birisi de sağlam finans yapısına sahip üniversiteler yaratmak.
Diğer bir önemli gelişmeyse ABD ve İngiltere’deki uzaktan eğitimde görülüyor. İngiltere kriz koşullarında dünya ile rekabet edebilmek için “online” uzaktan eğitime büyük yatırımlar yaparken, ABD’de de 2015 yılında tamı tamına 25 milyon her yaştan öğrenci en az bir dersi uzaktan alıyor olacak.
2010 yılı itibarıyla ABD’de 14.4 milyon üniversite öğrencisi okullara fiilen gidip gelerek ders almış. Bu sayı 2015’te 4.1milyona düşecek. Yani çok yakın bir gelecekte bugün kullanılan binaların çoğuna ihtiyaç olmayacak. Elinizde bulunan iPhone, iPad, Blackberry’ler dersliğiniz olmak üzere.
Türkiye de eninde sonunda bu dijital çağ trenine binmek zorunda kalacak. YÖK’ün bugünden itibaren bu alanda plan ve program yapıyor olmasında fayda var.
Son olarak; ABD’de Missouri eyalet (devlet) üniversiteleri (36 üniversite ve MYO) 116 bölümü kapatmaya karar verdi. Gerekçe ise iş sahalarının çok hızlı değişmesi ki son 10 yılda bu bölümlerin çoğunun hitap edeceği iş sahaları ortadan kalkmış. Bu da tabii ekonomik açıdan verimsizlik demek. Bölüm kapatma kararında lisans bölümlerinde yılda 10, yüksek lisansta 5, doktorada 3 mezundan az mezun verilmesi kriter olarak görülmüş. 175 bölümün ise 3 yıl içinde tekrar gözden geçirilmesi kararı alınmış.
YÖK bu konuda da sanırım yakında belirli kararlar almak, uygulamada kolaylıklar sağlamak zorunda kalacak.
ABD’nin en zengin 13 üniversitesi (2010)
Sermaye (Milyar) 2009'a göre artış %
Harvard 27,6 USD 5,4
Yale 16,7 USD 2,0
Princeton 14,4 USD 14,1
Texas 14,1 USD 15,5
Stanford 13,9 USD 9,8
MIT 8,3 USD 5,5
Michigan 6,6 USD 9,4
Columbia 6,5 USD 10,6
Northwestern 5,9 USD 9,2
Texas A&M 5,7 USD 12,9
Pennsylvania 5,7 USD 9,6
Chicago 5,6 USD 10,7
California 5,4 USD 9,0
