İrade cazip gelen yerine doğru olanı yapabilme gücüdür. İnsanın ne yapıp ne yapmaması gerektiği konusunda kendinin karar verici olmasını sağlayan, güçtür. Yıkıldığımızda bizi yeniden ayağa kaldırır, motive eder ve her şeye yeni baştan başlamamızı sağlar. Bağımlı olmaktan, alışkanlıklardan, korkulardan korur bizi.
İnsan, ne ise öyle kalmak zorunda değildir, özgür seçimlerle kendisini değiştirebilir.
Cüzî irâdesini Yaratıcı’nın sonsuz irâdesiyle bütünleştiren insan, sınırlı irâdesiyle sınırsızlığa ulaşır; “iktidarsızken güçlü, âcizken kuvvetli, katre iken derya, zerre iken güneş ve bir hiçken bütün bir varlık kesilir!..”
Seçme, karar verme ve eylem
İrade, ruh gücünün, gönül zindeliğinin, bedenî faâliyetlerin en birinci kaynağı ve dayanağı olduğu gibi, insana, sonsuzlaşma yollarını da açar.
İradenin iki temel bileşeni vardır. Bunlardan birincisi “seçme ve karar verme”, ikincisi ise “eylemdir”. Kişi özgür seçimlerini eyleme dönüştürebildiği ölçüde iradesini kullanmış olur. Özgür seçimler yapamadığımız, seçim yapsak bile bu seçimler doğrultusunda eylemde bulunamadığımız zaman bir irade eksikliği içinde yaşarız. İrade eksikliği gösterdiğimizde de kalitesi düşük bir varoluş sergilemiş oluruz.
Nasıl bir ömür süreceğimiz bir ölçüde elimizdedir ve yapacağımız seçimlere bağlıdır. “Sürekli fark etmez diyen insanlar görüyorum. ‘kahveniz nasıl olsun?’ yanıt ‘fark etmez’, ‘Ne zaman yemek yiyelim?’ yanıt yine ‘fark etmez’ . Oysa fark eder ve hem de çok fark eder! Kahveyi nasıl istediğimizi söylemeliyiz, yemeği ‘Saat 20.00’de yesek iyi olur’ demeliyiz. Gerçekten de ne istediğimizi fark etmemiz ve söylememiz, yani seçim yapmamız, hem bizler hem de başkaları için fark eder. Sağlıklı seçimler yapabilmek bireyi güçlü kılar.
Yaradanımız:
“Biz her şeyi kaderiyle yarattık”... (Kamer, 49) buyurmaktadır. Bu konu Hz. Muhammed tarafından şöyle açıklanmıştır:
“Herkes ne için yaratıldıysa ona o kolaylaştırılır!.”...
Yani, varoluş amacımızı keşfettiğimizde, daha doğru ve bizi zorlamayan seçimler yapabiliriz. Bir söz bu gerçeği çok güzel ifade etmektedir:
“Nereye gittiğini gerçekten bilen insana, dünya kenara çekilir.”
Çocuklara irade eğitimi vermek istediğimizde, çocuğun tek başına verebileceği bazı kararları ona bırakabiliriz. Bir takım küçük kararları sürekli çocuklar adına verdiğimiz zaman, onları gelecekte özgür seçimler yapamayan, iradesi zayıf bireyler haline getiririz. “Küçükken doğru ayakkabıyı kendi iradesiyle seçerek yaşama adım atan kişi, büyüdüğünde mesleğini, arkadaşlarını, eşini seçerken de doğru adımlar atabilecektir.
Asr Suresi ne diyor?
Oruç ibadeti aynı zamanda irade eğitimidir. Bedenimizi, zihnimizi yönetebilmeyi öğretir bize. Bedensel ve zihinsel olarak daha sağlıklı oluruz. Daha sağlıklı eylemler üretiriz.
Asr suresinde Yaradanımızın buyurduğu gibi.
“Zamana andolsun ki insanoğlu kayıp içindedir; ömrümüzden dakikalar akıp gidiyor. Ancak inananlar; Allah’a güvenip kendileri de güvenilir insanlardan olanlar, salih ameller işleyenler; barışa yönelik işler yapanlar, birbirlerine gerçekleri ve sabretmeyi önerenler kaybetmezler. Onlar hem bu dünyayı hem de sonsuzluğu kazanırlar.”
KOLONYA YA DA PARFÜM SÜRMEK ORUCU BOZAR MI?
SORU: Hocam iyi günler. Ramazan boyunca oruç tutarken kolonya ya da parfüm kullanmak orucumuzu bozar mı? (Tolga Öztürk / Ankara)
İyi günler.
Oruç ibadeti ve ramazan ayı insana dengeli olmayı, dengeli davranışlar sergilemeyi de öğreten bir süreç aynı zamanda. Bilindiği gibi Kur’an-ı Kerim ramazan ayında inmiştir ve ilk sure olan fatiha suresini her okuduğumuzda 5. ayette “Allah’ım bizi orta, dengeli, dosdoğru yoluna ulaştır” diyoruz. Özellikle şehir hayatında maddeye odaklanan yanımız ramazan ayının atmosferinde manayla dengeleniyor. Bağımlılıklarımızdan arınıyoruz, sabah çay, kahve içmeden kendime gelemem, su içmeden ya da bazı zararlı maddeleri içmeden duramam… gibi.
Fakülte eğitimimde “haram” kelimesinin anlamını öğrendiğimde, İslam dinine daha da bağlandığımı hatırlıyorum. Aslında din bilimle birlikte hakikatini bize açıyor. İslam dinini kaynaklarından öğrenmek muhteşem... Haram arapça bir kelime ve “hürmet edilen şey demek. Kabe “mescid’ül haram, hürmet edilen mescid. Yani bedenime hürmet ettiğim için beni bağımlı yapacak maddelere yönelmiyorum, zina yapmıyorum. Ruhuma hürmet ettiğim için yalan söylemiyorum, dedikodu yapmıyorum, iftira atmıyorum…
Ramazan ayında ve diğer aylarda dengeli olarak kolanya ya da parfüm kullanabiliriz. Peygamberimizin de sevdiği ve kullanmada itidali-dengeyi seçtiği bir üründür koku. Tarihimizde şifahanelerde tedavi yöntemi olarak da kullanıldı.
“Allah güzeldir, güzeli sever” (hadis) Hayatımıza güzellikleri kattığımız nice günler dileğiyle…
SORULARINIZI BEKLİYORUZ
Ramazan ayı ve oruçla ilgili tüm sorularınızı, Prof. Dr. Öznur Özdoğan’ın oznurozdogan@gazetevatan.com adresine gönderebilirsiniz. Yanıtları bu sayfada yayımlanacak.
