Patrik ‘Lozan ruhu’ istedi

TBMM Uzlaşma Komisyonu dün azınlık temsilcilerini dinledi. Fener Rum Patriği Bartholomeos başkanlığında, rahip İlias Billis, işadamı ve Vakıflar Meclisi Üyesi Lakis Vingas ile Galatasaray Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Emre Öktem’den oluşan heyet komisyona, görüş ve önerilerini içeren 18 sayfalık bir metin üzerinden sunum yaptı.

Yaklaşık 1 saat süren görüşmede ilk sözü Patrik Bartholomeos aldı. Gökçeada doğumlu olduğunu, 2 yıl Tuzla’da yedek subaylık yaptığını vurgulayarak konuşmasına başlayan Patrik, “Bizler bu toplumun bir parçasıyız. Vatandaş olarak görevlerimizi hep yaptık, yapıyoruz. Ancak vatandaşlık haklarından yararlanamıyoruz. 2. sınıf vatandaş muamelesi gördük” dedi. Her türlü işlemleri için Dışişleri Bakanlığı ile muhatap olmak zorunda kaldıklarını anlatan Patrik, “Biz yabancı değiliz ki. Sıradan bir vatandaş kimle muhatap oluyorsa, biz de onlarla muhatap olmak istiyoruz” diye konuştu. Kullanılan “yabancı vakıflar” tabirini de yadırgadıklarını söyleyen Patrik, “Biz 1600-1700 yıldır buradayız. Görüldüğü gibi Anayasa’nın eşitlik ilkesi teoride kalıyor” ifadesini kullandı.

‘Haksız icraat’

Yaşadıkları pek çok sorunun temelinde Lozan Antlaşması’nın yanlış ve keyfi yorumlanmasının yattığını kaydeden Patrik, “Örneğin Lozan antlaşması ‘kendi paralarıyla okul açabilirler’ diyor, ancak 1844’te kurulan Ruhban Okulu 1971’de kapatıldı. Haksız bir icraattır” dedi.

Komisyona 1968 tarihli bir “Heybeliada Rum Rahipler Okulu Teoloji Bölümü” diploma örneği getiren ve bu diplomaya ilişkin dönemin Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu ile üzerinde “GİZLİ” damgası bulunan İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün görüş yazılarını da sunan Patrik, “Okulumuz yüksekokul değildir. Ancak bazı birimler liseden sonraki 1 yıllık bölümü yüksekokul statüsü olarak değerlendiriyor” dedi.

Bartholomeos’un komisyona sunduğu Talim Terbiye Kurulu kararında “1951 tarihli 121 sayılı kararıyla tasdik edilen yönetmeliğe göre, teoloji bölümünü bitirenler lise üzerine en az 1 yıllık mesleki tahsil gören okullar derecesinde öğrenim görmüş sayılırlar” notunun bulunduğu, il milli eğitim müdürlüğünün yazısında ise yargı kararı doğrultusunda okulun hükmünün kalmadığının ifade edildiği öğrenildi. Patrik, “Okulumun açılması konusunda hâlâ ümidimizi koruyoruz” vurgulamasını yaptı.

“Çıkartılan kanunlar olumlu ama uygulamada sorun var” diyen Patrik, “Uygulamada hep ayrımcılığa maruz kalıyoruz. Bu kapsamda Başbakanlığın Mayıs 2010 tarihli eşit muamele yapılmasına yönelik genelgesini önemsiyorum. Ancak aslında bu genelge bile ayrımcılık yapıldığının itirafıdır” diye konuştu. Bartholomeos, azınlık vakıflarının federasyon halinde örgütlenmesini arzu ettiklerini ancak buna yönelik engelleyici bir tavırla karşı karşıya olduklarını söyledi. Patrik, faal olmayan okul binalarını başka amaçlarla kullanmak istediklerini ancak bu konuda da sıkıntı yaşadıklarını bildirdi.

İşte anayasa için öneriler

Bartholomeos ve beraberindeki heyetin komisyona sunduğu 18 sayfalık öneriler metinde, yeni anayasada yer almasını istedikleri vatandaşlık tanımı şöyle ifade edildi: Lozan Antlaşması’na atıf yapılması önerilen metinde, azınlıkların da kamu hizmetlerine girme ve askerlik dahil her kademedeki devlet görevlerinde bulunabilmelerine imkan tanıyacak şekilde Anayasa’nın “kamu hizmetlerine girme hakkı” başlıklı maddesine “Devlet bu eşitliğin hayata geçirilmesinde hiçbir vatandaşın din, dil ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, mezhep ve benzeri sebeplerden ötürü kamu hizmetlerine girmede ayrımcılığa maruz kalmaması için gereken özel koruma önlemlerini almakla yükümlüdür” hükmünün eklenmesi istendi. Azınlıklara tüzel kişilik tanınması, azınlık cemaatlerinin kendi din adamlarını yetiştirebilmelerine olanak tanınması, bu çerçevede Lozan Antlaşması’nın 40. maddesinin uygulanması talepleri de yer aldı.

Süryaniler ne dedi?

Komisyon dün Mor Gabriel Manastırı’nın Vakıf Başkanı Kuryakos Ergün başkanlığındaki heyeti de ağırladı. Lozan’a göre azınlık sayılmayan Süryaniler, Meclis’ten “azınlık” statüsü istedi. Taleplerinden bazıları şöyle:

- Süryani ve diğer etnik kimlikler yeni sivil anayasa ile güvenceye alınmalı. l Süryaniler de azınlık olarak kabul edilmeli ve Lozan Anlaşması’nda azınlıklara tanınan haklar Süryaniler’e de tanımalı. l Süryaniler’in, Süryanice soyadı kullanmalarına olanak tanınmalı. l Diyanet’in yapısı değiştirilerek, her dinin devlet nezdinde resmen temsili sağlanmalı.

‘Yeni bir Türkiye doğuyor’

Bartholomeos, toplantı sonrasında gazetecilere yaptığı açıklamada, “Cumhuriyet döneminde ilk defa azınlıklara böyle resmi bir davet oluyor” açıklamasında bulundu. Bartholomeos, “Biz 2. sınıf vatandaş olmak istemiyoruz. Maalesef bugüne kadar azınlıklara karşı haksızlıklar oldu, haksızlıklara maruz kaldık. Bütün bunlar yavaş yavaş düzeltiliyor, değiştiriliyor, yeni bir Türkiye doğuyor. Umutlarımızı hiçbir zaman yitirmedik” diye konuştu.