Panama sırları açığa çıktı

Birçok farklı ülkeden gazetecinin bir yılı aşkın süre üzerinde çalışarak topladığı milyonlarca gizli belge, aralarında çok sayıda dünya liderinin de bulunduğu pek çok ismin ‘gizli hesaplarına’ ilişkin çarpıcı ayrıntıları gözler önüne serdi. Panama’da faaliyet gösteren ‘Mossack Fonseca’ hukuk şirketine ait dokümanlar, şirketin müşterilerinin vergi kaçırmasına, yaptırımları bertaraf etmesine ve kara para aklamasına yardımcı olduğunu gösteriyor. Belgelerde hem emekli olmuş, hem de hala görevde olan toplam 12 ülke liderinin adı geçiyor.

Araştırmayı yürüten ‘Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’ (ICIJ) Direktörü Gerard Ryle, ele geçirilen belgelerin Mossack Fonseca’nın son 40 yılda yürüttüğü günlük işlemleri kapsadığını söyledi. Belgelere göre offshore hesapları üzerinden en fazla para transferi gerçekleştirenler, Rusya lideri Vladimir Putin’in yakın çevresi. Kayıtlarda Putin’in yakın çevresinde bulunan isimlerin 2 milyar dolarlık bir hacmi yönettikleri görülüyor. Panama Belgeleri’nde en fazla Putin’in yakın arkadaşı Sergey Roldugin’in adı öne çıkıyor. Putin’in yakın arkadaşlarının, ‘kendisinin himayesinde olmaksızın gerçekleştiremeyecekleri çok sayıda anlaşma üzerinden milyonlar kazandığı’ ifade edilirken, Putin’in ailesinin de bu mali akıştan faydalandığı iddia ediliyor.

Esad da var

Mossack Fonseca belgelerinde, Libya’nın eski lideri Muammer Kaddafi ve Mısır eski Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek’in aileleriyle yakın çevrelerine ait gizli hesapların bilgileri bulunuyor. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a yakın kişilerin de belgelerde ismi geçiyor.

7 soruda Panama belgeleri

1- Mossack Fonseca nedir?

Mossack Fonseca bir hukuk firması. Şirketin verdiği hizmetler arasında offshore şirketlere (vergi muafiyetinin olduğu ülkelerde kurulan şirketler) hukuki danışmanlık vermek bulunuyor. Mosscak Fonseca, offshore şirketlere verdiği hizmeti yıllık olarak faturalandırıyor. Şirket aynı zamanda varlık yönetimi de yapıyor.

2- Şirket nerede?

Mossack Fonseca’nın ticari sicili Panama’da. Ancak şirket operasyonları küresel düzeyde. Mossack Fonseca’nın internet sitesinde 42 ülkede toplam 600 kişilik bir ekibin bulunduğu ifade ediliyor. Ayrıca dünyanın farklı yerlerinde satış yetkilileri de (franchise) bulunuyor. Şirket İsviçre, Kıbrıs ve Virgin Adaları gibi ‘vergi cenneti’ olarak bilinen ülkelerde yoğun faaliyet gösteriyor.

3- Ne kadar büyük?

Mossack Fonseca, offshore şirketlere hukuki danışmanlık hizmeti sunan en büyük dördüncü şirket. Bugüne kadar 300 binden fazla şirketi farklı düzeylerde temsil etmiş durumda. Temsil edilen şirketlerin yarısından fazlasıysa vergi cenneti olarak nitelenen ülkelerde kayıtlı şirketler.

4- Ne kadar belge sızdırıldı?

ICIJ araştırması bugüne kadar gerçekleşen en büyük doküman sızıntısı olarak kabul ediliyor. 2010’daki WikiLeaks ve 2013’teki Edward Snowden sızıntılarından daha büyük bir belge sızıntısı yaşandı. Toplamda 11,5 milyon Mossack Fonseca dokümanı sızdırıldı. Dosyaların toplam boyutu 2,6 terabayt.

5- Offshore şirketleri kullanan herkes sahtekar mı?

Hayır, offshore şirketleri ve yapılanmaları kullanmak uluslararası hukuku ihlal anlamına gelmiyor. Birçok ülkede işadamları yönetilen kur rejimlerinden korunmak için paralarını offshore şirketlerde tutmayı tercih ediyor. Bazı işadamları ise vasiyet planlamaları için offshore hizmetlerinden faydalanıyor.

6- Sahtekarlar offshore şirketlerini kullanır mı?

Evet, Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, offshore şirketler aracılığıyla vergiden kaçmanın yolsuzluk kapsamında değerlendirildiğini söylemiş ve vergi cennetlerindeki gizlilikle mücadele ettiklerini ifade etmişti. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) bünyesinde vergi cennetlerindeki gizliliğin ortadan kaldırılması ve bilgi paylaşımının artırılması adına da girişimlerde bulunuluyor.

7- Mossack Fonseca sızıntı için ne diyor?

Herhangi bir yasayı çiğnemediğini iddia eden şirket, “Hizmetlerimizin istismar edilmesi üzüntü vericidir” dedi. Şirketin kurulduğundan bu yana kara para aklamayla mücadele anlamında tüm yetkililerle işbirliği yaptığını belirten Mossack Fonseca yönetimi, aracıların yaptığı işlemler nedeniyle kendilerinin suçlanamayacağını da savunuyor.

Adı geçen liderler

1) Arjantin Devlet Başkanı Mauricio Macri

2) Suudi Arabistan Kralı Salman bin Abdülaziz bin Abdulrahman el Suud

3) Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko

4) Birleşik Arap Emirlikleri Başkanı Halife bin Zayed bin Sultan el Nahyan

5) İzlanda Başbakanı Sigmundur David Gunnlaugsson

6) Gürcistan eski Başbakanı Bidzina Ivanişvili

7) Irak eski Başbakanı İyad Allavi

8) Ürdün eski Başbakanı Ali Ebu el Ragıp

9) Katar eski Başbakanı Hamad bin Yassim bin Cabir el Tani

10) Katar eski Emiri Şeyh Hamad bin Halife el Tani

11) Sudan eski Cumhurbaşkanı Ahmed Ali el Mirgani

12) Ukrayna eski Başbakanı Pavlo Lazarenko

Yeşil sahaların ünlüleri de var

Panama Belgeleri arasında futbol yıldızları da bulunuyor. Bunlar arasında en dikkat çekici olan Barcelona’nın yıldız oyuncusu Lionel Messi. Nihat Kahveci ve Tayfun Korkut da Real Sociedad’ın Türk oyuncuları olarak belgelerde geçiyor. La Liga ekibi Sociedad’ın 2000-2008 yılları arasında Nihat Kahveci ve Tayfun Korkut’un da yer aldığı yabancı oyuncuların maaşlarını Panamalı şirketler veya banka hesaplarına yatırdığı ortaya çıktı. Bunun sebebi İspanya’daki vergi uygulamasından kaçmak. Messi’nin babası Jorge Messi’nin şirketi aracılığıyla Panama’da bir offshore şirketi kurduğu belirtiliyor.

Kremlin CIA’yi suçladı

Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, belgeler üzerinde çalışan gazetecilerin, eski ABD’li yetkililer ve ajanlar olduğunu öne sürdü. Peskov, “Gerçek meslekleri gazetecilik olmayan birçok gazeteci var: ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan birçok yetili, CIA ve gizli servislerden ajanlar” ifadelerini kullandı. Peskov, belgelerle Rusya’nın istikrarının bilinçli olarak hedef alındığını belirtti. Kremlin geçen hafta Putin’i hedef alan bir karalama kampanyası başlatılacağını duyurmuştu.

İstifası isteniyor

Belgelerden İzlanda Başbakanı Sigmundur Gunnlaugsson ve eşi Anna Sigurlaug Palsdottir’in, ülkeleri mali krizle boğuşurken, kamu fonlarıyla kurtarılan bankalar üzerinden yüz milyonlarca dolarlık yatırım yaptıkları anlaşıldı. Gunnlaugsson’un istifa etmesi yönünde baskılar artarken, Başbakan yasa dışı bir iş yapmadığını öne sürdü.

Onu da babası yaktı

Panama Belgeleri’nde İngiltere Başbakanı David Cameron’ın 2010’da ölen babası Ian Cameron’un da adı geçiyor. Baba Cameron’ın aile servetini offshore hesaplarda değerlendirdiği belirtilirken, Cameron’ın Sözcüsü paraların hâlâ offshore hesaplarda olup olmadığı sorusuna cevap vermekten kaçındı. İngiltere Vergi Gelir Dairesi, belgelerle ilgili inceleme başlatılmasını talep etti.