Ödüllü ama sahte fotoğraflar
.
Tüm İngiltere’yi kandıran adam: Jose Luis Rodriguez
İngiltere Doğal Tarih Müzesi’nin düzenlediği “vahşi yaşam” konulu yarışma. 94 ülkeden 43 bin fotoğraf yarışıyor. Kazanan 10 bin avroluk büyük ödülü alacak. Jose Louis Rodriguez bu yarışmada, “Kurt-vahşi yaşam” adlı bu fotoğrafıyla birinci oluyor. Ancak 45 yıllık vahşi yaşam fotoğrafçısı Jim Brandenburg külyutmaz bir uzman olarak duruma uyanıyor ve kurdun vahşi olmadığını, Kanada Gerçek Yaban Hayatı Parkı’nda yaşayan yarı evcil bir hayvan olduğunu ortaya çıkarıyor. Rodriguez başta durumu inkâr etse de, sonra herhangi bir açıklama yapmadan ortadan kayboluyor.
Sonuç mu? Fotoğraf, yarışma kitapçığında yer almasına karşın sergiden kaldırıldı ve ödül geri alındı.
Listelist.com
Ne yaptıysa doğa için yaptı: Liu Weiqiang Liu Weiqiang’ın bu fotoğrafı Çin’de önce internette, ardından ise Çevre TV adlı Çin haber kanalında yayınlandı. O kadar çok konuşuldu ve beğenildi ki, sahibinden habersiz “Çin Haber Fotoğrafçılığı” dalında ödül bile aldı. Fotoğrafı Kekexili Doğal Koruma Parkı’nda çeken Liu Weiqiang ilk başta, bu kareyi yakalamak için bir çukurda bir hafta hareketsiz beklediğini söyledi.
Fotoğraftaki antilopların photoshop ürünü olduğu anlaşılınca ise, asıl amacının “Tibet antiloplarına dikkat çekmek olduğunu, ödül olarak verilen bir kupa ve kâğıt parçasının kendisi için pek de bir şey ifade etmediğini” açıkladı. Fakat bu açıklama fotoğrafın sahte olduğu gerçeğini değiştirmiyordu.
National Geographic önce ödülü verdi, sonra… : Shibnath Basu Hintli fotoğrafçı Shibnath Basu, 2008 yılında dünyanın en prestijli yarışmalarından biri olan National Geographic’in yarışmasına yukarıdaki sahte fotoğrafla katıldı ve “İzleyicinin Seçimi” ödülünü kazandı. Fotoğraf uzmanları, fotoğrafta çok belirgin bir şekilde dijital manipülasyon olduğunu açıkladı. National Geographic sahte olduğunu kabul etmese de fotoğrafı web sitesinden kaldırdı. Fotoğraf hâlen sitede yok.
Teşhir edilen sahtekârlık: Stepan Rudik Ukraynalı fotoğrafçı Stepan Rudik 2010 yılında, 12 kareden oluşan foto-röportaj serisiyle dünyanın en saygın fotoğraf yarışmalarından biri olan World Press Photo’nun yarışmasına katıldı. Rudik’in “Sokak Boksörleri” konulu serisi, spor kategorisinde üçüncülük ödülünü kazandı. Ancak kısa bir zaman sonra jüri, Rudik’ten fotoğrafların orijinal RAW dosyalarını istedi. Seri yeniden değerlendirildi ve “Fotoğrafların orijinal içeriğinde değişiklik yapıldığı” gerekçesiyle ödül iptal edildi. World Press bununla da yetinmedi; fotoğraf meraklılarının yakından takip ettiği internet sayfasında Rudik’in fotoğraflarının yer aldığı bölüme “diskalifiye edilmiştir” ibaresini koydu.
“Pulitzer’e giden her yol mübah mı?”: Eddie Adams Dünyaca ünlü fotoğrafçı Eddie Adams, 1968 yılında Vietnam’da çektiği bu vahşet yüklü fotoğraf ile Pulitzer kazandı. Vietkong’lu Albay Ngyen Ngoc Loan’ın sokak ortasında yaptığı infazı görüntüleyen Adams, “Vietnam’da infaz” adını verdiği fotoğrafıyla savaşın acımasız yüzünü tüm dünyaya gösteriyordu. Adams’ın fotoğrafı sahte değildi ama kurguydu. Albay, olayı fotoğraflayan ve filme alan basın için tutsağı sokağa çıkartmış, infazı aydınlık bir ortamda, uygun bir açıyla gerçekleştirmiş, yani fotoğrafı kurgulamıştı. Pulitzer alma hırsı herkesçe bilinen Adams, bu fotoğrafı nedeniyle çok eleştirildi.
Bu fotoğraf işinden etti: Brian Walski Brian Walski, LA Times’ın emektar foto muhabiriydi. Bir gün nefsine yenilip çok büyük bir hata yaptı; Irak Savaşı’nda çektiği iki fotoğrafı Pulitzer kazanma hırsıyla dijital ortamda birleştirdi. Böylece diğer ikisinden çok daha çarpıcı bir fotoğraf elde etti. LA Times’a kapaktan giren fotoğrafın sahte olduğunun editörler tarafından fark edilince, 30 yıllık Times fotoğrafçısı kendini kapının önünde buldu.
Fotoğraf çekmek yerine fotoğraf yapan adam: Terje Hellesö Çektiği fotoğraflarla İsveç Çevre Koruma Ajansı’nın “Yılın Doğa Fotoğrafçısı” ödülüne layık görülen Terje Hellesö de nefsine yenilip sahtekârlık yapanlardan. Hellesö’nün ödül alan vaşak fotoğrafının sahte olduğu ise meslektaşı, doğa fotoğrafçısı Gunnar Gloerson tarafından saptanmış. Fotoğrafları manipüle ettiğini önce reddedip sonra kabul eden Hellesö, ödüllü vaşak fotoğrafını stok sitelerden aldığı fotoğrafları birleştirerek oluşturmuş. Bu olay ortaya çıktıktan sonra fotoğrafçının son 6 yıl içerisinde çektiklerinin arasında, 100’ün üzerinde oynanmış fotoğraf olduğu tespit edildi.
ABD’nin piyasa değerini artıran fotoğrafıyla: Joe Rosenthal Fotoğraf tarihi boyunca üzerinde çok tartışılmış bir kurgu fotoğraf daha; dünyaca ünlü Associated Press (AP) fotoğrafçısı Joe Rosenthal’in “Iwo Jima’ya Bayrak Dikilirken” adlı fotoğrafı. II. Dünya Savaşı sırasında, Japonya’nın Iwo Jima Adası’nda çektiği bu fotoğraf, Rosenthal’e Pulitzer getirdi getirmesine, ancak tamamen kurguydu. Rosenthal gerçekten oradaydı, fakat istediği kareyi bir türlü yakalayamamıştı.
O da çareyi kurguda buldu. Aslında aynı gün aynı yerde bir bayrak dikilmişti. İşte o bayrak, bu fotoğrafın çekilmesi için yeniden dikildi. Ödüllü fotoğraf Rosenthal’den çok ABD’ye yaradı. ABD bu fotoğraf sayesinde 26 milyar dolarlık tahvil satarak savaş için kendisine kaynak yarattı.
Hikâyesi hiç bilinemeyen fotoğrafta imzası var (mı?): Robert Capa Magnum Ajans’ın kurucusu ve fotoğrafçısı Robert Capa; dünyanın gelmiş geçmiş en önemli savaş fotoğrafçısı kabul ediliyor. Capa’nın İspanya İç Savaşı sırasında çektiği “Falling Soldier” adlı fotoğrafı hakkında bugün dahi pek çok spekülasyon ortaya atılıyor. Fotoğrafta vurulduğu görülen asker bu savaşta ölmüş ama o sırada değil. Bu fotoğraf ise askerin Capa tarafından çekilmiş bir dizi fotoğrafından biri. Fotoğrafın savaşın sıcak bir anında çekilmediği, askerlerin Capa fotoğraf çekebilsin diye vurulma anını canlandırdıkları söyleniyor. Ayrıca fotoğrafı Capa’nın çekmediği, kadın savaş muhabiri Gerda Taro tarafından çekildiği de iddialar arasında.
Tek kareyle kariyeri yerle bir oldu: Narciso Contreras Pulitzer ödüllü serbest fotoğrafçı Narciso Contreras, 2013 eylülünde, Suriye’deki iç savaşta çektiği fotoğraf üzerinde fotoğrafta gördüğünüz oynamayı yaptı. Associated Press (AP) bu gerçeği bilmeden fotoğrafı yayınladı. Manipülasyonu fark ettiğinde ise Contreras’la tüm ilişiğini kesti; fotoğraflarını da arşivinden çıkardı.
Yaptığı bu küçük hata Contreras’ın kariyerini bitirdi. AP’nin ardından New York Times, Der Spiegel, TIME ve Washington Post da artık Contreras’la çalışmayacaklarını açıkladı. Fotoğraf üzerinde karanlık oda uygulamaları yapmak anlaşılabilirdi ama kadrajdan bir objeyi silmek veya eklemek basın meslek ilkelerince kabul edilemez bir şeydi.
Ödül her halükârda onundu: Harry Fisch Ünlü fotoğrafçı Harry Fisch, Ganj Nehri’nde çektiği bu fotoğrafla 2012 yılında National Geographic Fotoğraf Yarışması’nı kazandı. Ancak mükemmellik isteği hata yapmasına sebep olmuştu.
Fisch, kadraja giren bir naylon torbayı görüntüden silerek çıkartmış ancak yaptığı bu manipülasyon ham fotoğrafları kontrol eden jürinin gözünden kaçmamıştı. Yarışmadan diskalifiye edilen Fisch’in bu fotoğrafla, üzerinde hiç oynama yapmasa dahi ödülü kazanabileceği söylendi.
Hem ödülden hem işinden oldu: Patrick Schneider Kuzey Karolina Basın Fotoğrafçıları Derneği, 2003 yılında düzenlediği fotoğraf yarışmasında, Charlotte Observer fotoğrafçısı Patrick Schneider’a verdiği ödülü geri aldı. Jüri, fotoğrafların sahte olduğunu başta fark etmemişti; ta ki yarışmaya katılan diğer fotoğrafçılar itiraz edene dek.
Fotoğraflar incelendi ve üzerlerinde oynama yapıldığı tespit edildi. Fotoğrafların içeriği önemli ölçüde değiştirilmişti. Özellikle sabah güneşinin önündeki itfaiyeci fotoğrafında fon o kadar karanlık değil, aslında griydi. Yaptığı sahtekârlığın ortaya çıkmasıyla Schneider yalnızca ödülden değil, Charlotte Observer’daki işinden de oldu.
Henüz öğrenciyken Pulitzer aldı: John Filo 1970’te, ABD’deki Kent State Üniversitesi’ndeki gösteriler sırasında Ulusal Muhafızlar’ın göstericilere ateş açması sonucu 4 kişi ölür, 9 kişi yaralanır. Okulun foto muhabirliği bölümü öğrencilerinden John Filo, vurulmuş bir öğrencinin yanında diz çökmüş çığlık atan Mary Ann Vecchio’nun fotoğrafını çeker.
Fotoğraf Pulitzer’e layık görülür ancak karenin aslı bu değildir. Bilinmeyen bir fotoğraf editörü (!) çığlık atan kızın başına saplanmış gibi duran çit direğini fotoğraftan silmiştir. Günümüzde normal sayılan ancak dönemin basın ahlak ilkelerine aykırı olan bu işlem nedeniyle Filo oldukça eleştirilir.
Beyaz Saray’ı keklemeye çalışan fotoğrafçı: Tracy Woodward Washington Post muhabiri Tracy Woodward, “Eyalet Şampiyonu” adlı bu fotoğrafıyla, Beyaz Saray Haber Fotoğrafçıları Derneği (WHNPA) tafafından düzenlenen “Tarihin Gözleri” isimli fotoğraf yarışmasında “sports feature/reaction” dalında mükemmellik ödülüne layık görüldü.
Ancak Woodward fotoğrafla oynamış, arkadaki hakemin giysisini değiştirmişti. Bunu fark eden WHNPA yetkilileri verdiği ödülü geri aldı.