Nükleer uzlaşma
İsviçre’nin Lozan kentinde İran’ın nükleer programı ile ilgili müzakerelerin son gününde çok kritik bir noktaya ulaşıldı. 12 yıllık sorunun çözümü için Batı heyeti ‘Anlaşmaya hiç bu kadar yakın olmamıştık’ dedi.
İran’da, uygulanan ambargolar nedeniyle ekonominin gerilemesi, işsizliğin artması yıllardan beri nükleer krizin günlük hayatın en önemli parçalarından biri olmasına sebep oldu. Batı dünyasıyla yeniden iyi ilişkiler kurmak isteyen İranlılar, uzun zamandır rejime bir anlaşmaya varılması konusunda baskı yapıyordu. Yıllardan beri zaman zaman İstanbul’un da evsahipliği yaptığı müzakereler ise bir sonuca ulaşamamıştı. Ta ki Obama yönetimi bu konuyu dış politikasının en önemli önceliklerinden biri yapana kadar. ABD’li yetkililer önce ilk kez İranlı heyetle Tahran’daki elçilik baskınından sonra ilk kez direkt temas kurma kararı aldı. Ardından İran Dışişleri Bakanı Zarif ile ABD’li meslektaşı Kerry arasında birebir görüşmeler yapılmaya başlandı. P5+1 adı verilen ABD, İngiltere, Rusya, Çin, Fransa ve Almanya’dan oluşan nükleer müzakere ülkeleri İran’a 12 yıllık krizin aşılması için İsviçre’nin Lozan kentinde bir paket önerdi ve bu kritik eşiğin aşılması için en kritik gelişme oldu.
Gizli pazarlık
Gizli tutulan pakette İran’ın nükleer faaliyetlerinin 5-10 yıl süreyle dondurulması, buna karşılık nükleer tesislerin korunması yer alıyordu. Ambargolar da aşamalı olarak kaldırılacaktı. İranlılar bu teklife sıcak baktı. ABD Dışişleri Bakanı Kerry ile Zarif, 4 günde tam 8 kez başbaşa görüşme gerçekleştirdi. İşte bu pazarlıkların ardından AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, ‘İranla anlaşmaya hiç bu kadar yaklaşmamıştık’ açıklaması yaptı. Alman Dışişleri Bakaı Steinmeier de, ‘Oyunun sonuna yaklaştık’ dedi.
Daha önce İranla pazarlıkların 31 Mart’ta yani yarın sonuçlandırılması için bir tarih konulmuştu. İki heyet anlaşmayı bu süre içinde tamamlamak için yoğun çaba sarfediyor. Pazarlığın en kritik noktası ise İran’a yönelik ambargoların kaldırılmasına ilişkin zaman aralığı. İranlılar ambargoların derhal kaldırılmasını istiyor. Ancak Batı heyeti, ‘Önce Uluslararası Atom Enerjisi kurumu İran’la ilgili ‘temiz’ raporu vermeli. Bu da 1 yıl alabilir’ diyor.