Nükleer ihalesinde tek teklif

Nükleer santral ihaleleri son 50 yılda 3 kez başarısızlıkla sonuçlanan Türkiye’de dün yapılan dördüncü ihaleye de sadece tek bir teklif verildi. Küresel finansal kriz nedeniyle kredi bulma konusunda zorlandıklarını belirten firmaların erteleme talebini reddeden komisyonun dün açtığı 6 zarftan 5’inden ’teşekkür mektubu’ çıktı. İhaleye tek teklif, Çernobil’den beri teknolojisi kabul görmeyen Rus şirketle Ciner’in kurduğu konsorsiyumdan geldi

Daha önce 3 kez başarısızlıkla sonuçlanan nükleer santral ihalesinin dün gerçekleşen 4’üncüsü de fiyasko oldu. Global krizin gölgesinde finansman sorununu çözemeyen uluslararası yatırımcılar ihaleye katılmazken, tek teklif Rus Atomstroyexport-Ciner ortaklığından geldi. İhale için 13 firma şartname almıştı. Rus-Ciner ortaklığının teknik teklifi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından uygun bulunursa, ihalenin “fiyat”la ilgili değerlendirme aşamasına geçilecek. Ancak TAEK, Çernobil deneyimi nedeniyle Ruslar’ın nükleer teknolojisini kabul etmiyor.

Enerji Bakanlığı, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi (TETAŞ), Mersin Akkuyu’da kurulacak nükleer santral için ihaleyi dün gerçekleştirdi. TETAŞ Genel Müdür Yardımcısı Yaşar Çakmak’ın önderlik ettiği komisyona, son teklif verme saati olan 14.00’a kadar 6 dosya ulaştı. Sonuçları açıklayan TETAŞ Genel Müdürü Hacı Duran Gökkaya, ihale için tek teklif aldıklarını, 5 şirketin ise teşekkür mektubu sunduğunu söyledi. İhale sonrası teklif sahibinin Rus Atomstroyexport ve Inter Rao ile Ciner Grubu’na bağlı Park Termik’ten oluşan konsorsiyum olduğu açıklandı.

Ancak Türkiye’nin hem oturmuş hem de gelişime açık bir modeli kurmak istediğinin altını çizen yetkililer, Rus firmanın TAEK’e sunacağı teknolojik teklifin Çernobil faciası örneği nedeniyle kabul edilmeyecebileğini belirtti. Yetkililer, katılımdaki düşüklüğün en önemli nedeninin kriz ortamında finansman sıkıntısı çeken firmaların erteleme talebinin kabul edilmemesi olduğunu vurguladı.

İhale ilgili soru işaretleri

1. Hazine Garantisi verilmemesi

2. Özellikle tesis döneminde veya santral üretime başladıktan sonra yaşanabilecek olası bir durdurma neticesinde o güne kadar yapılan yatırımın akıbetinin ne olacağının açıklığa kavuşturulmaması,

3. Sözleşmede öngörülen esasların Türk hukukunda uygulanmasını sağlayacak detaylı bir hukuki çerçevenin oluşturulmaması.

1 yıl gecikir

Sadece tek bir teklif gelen nükleer santral ihalesinin iptal edilmesi halinde Türkiye’nin nükleer santral hayali yine ertelenecek. Uzmanlar yeni ihalenin en erken 2009 ortasında yapılabileceğini belirtiyor.

İptal gerekçesi değil

TETAŞ Genel Müdürü Gökkaya, komisyonun gerekli dokümanları içeren ilk zarfı açacağını, TAEK ölçütlerine uyumu gösteren ikinci zarfın bu kuruma gönderileceğini bildirdi. Gökkaya, TAEK’ten yanıt gelmesinin ardından devletin alım garantisi verdiği elektriğin satış fiyat teklifini içeren üçüncü zarfın açılacağını kaydetti. Gökkaya, ihalede tek teklif gelmesinin, iptal gerekçesi olmadığını da açıkladı.

İkinci oturum 15 gün içinde yapılacak

TAEK belirlenen güvenlik ölçütlerine göre gelen tek teklifi değerlendirdikten sonra uygun bulup bulmadıklarını TETAŞ’a bildirecek. Bildirimin en geç 15 gün içinde yapılması bekleniyor. Şirket TAEK’ten olur alırsa ardından ihalenin ikinci oturumu gerçekleştirilecek.

Sabancı: Süre bizim kalite standartlarına uymadı

Sabancı Holding, nükleer santrale teklif vermeyen 12 firmadan biriydi. Şirketten, “İhale süreci için verilen takvim Sabancı Holding’in yüksek kalite standartlarına uygun bir teklif oluşturulması için yeterli değildi” açıklaması geldi.

Çernobil’le atom bombasının 100 katı radyasyon yayılmıştı

Rus nükleer santral teknolojisinin TAEK tarafından kabul görmemesinin ardında Çernobil faciası yatıyor. 26 Nisan 1986’da Çernobil nükleer santralindeki patlama sonucu Hiroşima ve Nagasaki’ye atılan bombalarının 100 katı kadar radyasyon havaya karıştı, radyoaktif bulutlar rüzgarında etkisiyle Güney Afrika’ya kadar ulaştı. Yağan yağmular Karadeniz ve Edirne’de bulutları yere indirdi. En mütevazi rakamlara göre, üç ülkede 146 bin kilomerelik bir alan radyoaktif kirlenmeye maruz kaldı.

ATOMSTROYEXPORT KİMDİR?

İran’daki ilk nükleer güç ünitesini yaptı ciddi bir kriz çıktı

- Türkiye’nin nükleer santral yarışmasında tek teklifi veren Atomstroyexport, Rusya Federasyonu’nun nükleer santral alanındaki tekel şirketi.

- Şirket 1995’te 1 milyar dolarlık anlaşmaya imza atarak İran Bushehr nükleer santralinin reaktör güç ünitesini inşa etti.

- Ancak şirketin İran’a yakıt vermekte 1 yıla yakın bir süre gecikmesi, iki ülke arasında büyük sıkıntı yarattı.

- İran ve Rusya arasında Ekim 2005’te yapılan anlaşmaya göre, santralin Ekim 2007’de bitirilmesi, nükleer yakıtın da Mart 2007’de verilmesi kararlaştırılmıştı. Santralin yapım çalışmalarını yürüten Rus Atomstroyexport şirketi, Şubat ayında, ödeme yapılmadığı gerekçesiyle santralın belirlenen zamanda bitirilemeyeceğini açıklamış, İran borcu olduğu iddialarını reddetmişti.

- Sonunda bu yılın Nisan ayına kadar süren gecikme sonunda İran Atom Enerji Kurumu Başkanı Gulamrıza Agazade, santral için gerekli yakıtın ilk bölümünü aldıklarını açıkladı.