Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgesindeki düğünlerde evlenen çifte takılan altınlar bazen kilolarla ifade ediliyordu. Bölgedeki düğünlerden en fazla kazancı da Diyarbakır’ın en eski yerleşim yerlerinden olan Suriçi bölgesindeki kuyumcu esnafı sağlıyordu. Ancak 2015’te bölgede başlayan hendek olayları ve daha sonra kentin yeniden imar edilme süreci bölgedeki hareketliliğin duraksamasına neden oldu. Öyle ki kentin en turistik noktalarındaki esnaflar bile aylarca kepenk açmamıştı. Ekonomik aktive azalınca kent ahalisinin alım gücü de düştü. Esnaf o dönem yaşananlar yüzünden ve altın fiyatlarının son 5 yılda 2.5 kat artmasının da etkisiyle hala iş yapamaz halde.
Kapalıçarşı gibi
Diyarbakır’da evlenecek çiftler alışveriş için tarihi Hasan Paşa Hanı’nın altındaki kuyumculara gider. İstanbul’da Kapalıçarşı neyse Diyarbakır’da Hasan Paşa Hanı o demek. Biz de durumu buradaki bölge esnafına sorduk.
15’ten 3’e düştü
Sur’da yıllardır kuyumculuk yapan Fırat Aydın durumu şöyle anlatıyor: “Burada düğünlerde kilolarca altın takılır. Düğünler sadece yazın değil 7-8 ay boyunca oluyor. Bizim de 5 yıl önceye kadar işlerimiz tıkır tıkır işliyordu. Ben günde 100 bin liralık altın satıyordum. Bazı günler 200 bin liraları görüyordum. Yıllar geçtikçe satışlarımız düşmeye başladı. Bir dönem olaylar yüzünden satış yapamadık. Şimdi 30 bin liralık satış yaparsak işler düzeldi sayıyoruz. Günde 10-15 bilezik satarken şimdi 3 tane satamıyoruz. Düğünler de ekonomik anlamda daraldı. Alım gücü çok düştü. Buna altındaki yükseliş de eklendi. Alacak olan da artık almıyor. Fiyatlar çok yükseldi. Eski düğünleri mumla arıyoruz.”
5 bin doları göremiyoruz
Aynı caddede 30 yıldır
döviz bürosu işleten Yunus Yalman da 4-5 yıl önce 200 bin dolarlık işlem yaptığı günler olduğunu ancak şimdi günde 5 bin doları bile göremediğini söyleyerek sözlerini şöyle sürdürdü: “Düğün yapılacağı zaman düğün sahibi aile sadece altın satın almıyor. Düğünlerde aynı zamanda yüksek miktarda döviz de takılıyor. Yıllar önce buradaki insanlara mark yetiştiremezdik. Daha sonra
dolar ve euro da düğünlerde vazgeçilmez oldu. Ama son yıllarda işler çok düştü. Dövizdeki bu yükseliş düğünlerde takılan takının TL’ye dönmesine neden oldu. Sadece düğünler için değil artık vatandaşın yatırım yapacak parsası da yok.”
Sadece kahvaltıya
hem yerli hem de yabancı turistin yoğun ilgi gösterdiği Doğu turları bir dönem neredeyse hiç yapılmıyordu. Bölgede güvenliğin tekrar sağlanması ile yabancı turist olmasa da yerli turistler tekrar ilgi göstermeye başladı. Hasan Paşa Hanı’nda kahvaltıcı dükkanı olan Kadri Önalan,
“Bu yıl hızlı bir hareketlenme başladı. Esnaf da bunun faydasını görüyor. Eskisi gibi kuyum ve diğer sektörler bunu hissedemiyor ama yerli turist bütün kahvaltıcı dükkanlarını dolduruyor. Ege ve Marmara’dan kafileler geliyor”şeklinde konuştu.
