Neden uyumak zorundayız?
Ortalama bir insan, ömrünün 25 yılını uyuyarak geçiriyor. İnsan hayatının 3'te birine eşdeğer olan uyku zaman kaybı mı, bedenin olmazsa olmazı mı?
Harvard Üniversitesi uzmanlarına göre hayvanlar gibi insanların da uyuması evrimin bir sonucu. İlk insanlar hava kararınca avlanamadıkları için, gecelerini vücutlarını dinlendirmeye ve uyumaya ayırıyorlardı. Uykunun 'dinlendirme' yani psikolojik önemi dışında bir de biyolojik önemi bulunuyor. Uyku sırasında metabolizma yavaşlıyor. Hızlı metabolizma hücrelerin kısa sürede bozulması anlamına geliyor. Uyku ise hücrelerin onarılması ve yenilenmesi için hayati önem taşıyor. Harvardlı uzmanlara göre, günde gereken 8 saatlik uyku yerine 4 saatlik uykuyla yetinen 18 yaşındaki bir genç, 1 hafta sonra 60 yaşında bir insanın metabolizmasına sahip oluyor. Araştırmalar da günde 7 saatten az veya 9 saatten fazla uyuyan insanların herhangi bir sebeple (kalp krizi, trafik kazası vb) ölme riskinin, 8 saat uyuyanlardan yaklaşık 2 kat daha fazla olduğunu gösteriyor.
Doğal uyku ilaçları ve uyku önleyiciler
Kafein: Vücuda girdikten 15-20 dakika sonra beynin uykuya yol açan mekanizmalarını blok ediyor. Uykuyu engelliyor. Özellikle tiryakilerde uyku bozuklukları görülmesine yol açıyor.
Nikotin: Uykuya yardımcı olması için kullanılan alkol REM uykusunun önüne geçtiği için bilim adamlarınca önerilmiyor. Alkol alarak uykuya dalındığında beynin öğrenme mekanizmasında hasarlar oluşuyor.
Lavanta: Araştırmalara göre lavanta koklamak uyku hapları kadar etkili.
Uyurken neler oluyor?
Bilimadamları uykuyu 2 parçaya ayırarak inceliyor. Bunlar "NREM" (sakin uyku) ve "REM" (derin uyku) olarak adlandırılıyor.
Hücreler yenileniyor
Nrem: En ilkel yaratıklardan en kompleks canlılara tüm varlıkların yaşam süresini belirliyor. Uykunun yüzde 75'ini oluşturan NREM sırasında hücreler onarılma, beyin de dinlenme fırsatı buluyor. Beyin aktivitesi neredeyse tamamen duruyor.
Öğrenme devam ediyor
Rem: Uykunun yüzde 25'lik son bölümünü oluşturan bu aşamada beynin öğrenme fonksiyonları harekete geçiyor. Beyin yüksek frekansta çalışmaya başlıyor. Gün içinde öğrenilen bilgiler beyin tarafından hafızaya depolanıyor.
Uyumazsak neler olur?
* Alyuvarlar azalır. Vücut hastalıklara karşı korumasız hale gelir. 1 hafta boyunca günde 4 saat uyuyanlarda grip aşısının etkisi yüzde 50 düşüyor.
* Kas gücü zayıflar
* Kan şekeri dengesi bozulur.
* Nefes alış veriş ritmi bozulur.
* Görme ve konuşma bozuklukları ile halusinasyonlar başlar.
* Unutkanlık başgösterir.
* Stres hormonu salgılanır.
