Ne zaman kıdem tazminatı alabilirsiniz?
.
İşte kıdem tazminatıyla ilgili bilmedikleriniz... Çalışma hayatında en fazla merak edilen konuların başında kıdem tazminatı geliyor.
1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine göre çalışanlara belirli şartlarla kıdem tazminatı ödenmektedir. İlk olarak aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış olmanız gerekiyor.
Kural olarak işten kendi isteğiyle (istifa) ayrılan işçi, kıdem tazminatı alamıyor. Ancak aynı işyerinde en az 1 yıl çalıştıysanız ve belli şartlarda istifa etseniz de kıdem tazminatı alabilirsiniz.
İstifa edip kıdem tazminatına hak kazanılan durumlardan biri işverenin iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranışlarda bulunması.
Kadın çalışanların evlilik nedeniyle işten ayrılması durumunda da kıdem tazminatı alınabiliyor. Ancak buradaki kritik nokta bu haktan yararlanılabilmesi için; iş sözleşmesinin evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde yazılı olarak feshi, evliliği gösteren belgenin işverene sunulması, feshin gerekçesinin evlilik olduğunun açıkça belirtilmesi gerekiyor.
Malüllük aylığı nedeniyle işten ayrılanlar da kıdem tazminatı almaya hak kazanıyor.
Yaşlılık aylığı başka bir ifadeyle emeklilik maaşı almak için yaş dışındaki sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayılarını tamamlayanlar, kendi isteğinle işte ayrılsalar bile kıdem tazminatına hak kazanıyor.
İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa işçi iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı alabilir.
Muvazzaf askerlik görevi nedeniyle işyerinden ayrılan ve o işyerinde veya aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıllık çalışması bulunan işçiler, askere giderken kıdem tazminatını alabiliyor.
Gündemin sıcak konusu bedelli askerlik. Peki bedelli askerlik yapanlar kıdem tazminatı alabilir mi?
Bedelli askerlik durumunda, birliğe teslim olmak zorunluluğu olmadığı için işyerinden ayrılma durumu da sözkonusu değil. Bu nedenle, 1 gün bile askerlik yapılmayacağı için bedelli askerlik yapacak işçiler işyerlerinden ayrılarak kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Askerlik nedeniyle işten ayrılacak işçiler, eğer gerekli koşulları sağlamışlarsa işsizlik maaşına başvurabilirler. Fakat bu başvurular askere giderken değil, askerden dönünce yapılmalı.
Maaşı düşürülen işçi, kıdem tazminatı isteyip işten ayrılabilir.
Kıdem tazminatı ile ilgili doğru bilinen bazı yanlış bilgiler de var. Örneğin iş yerinin devredilmesi durumunda tazminat hakkının doğup doğmadığı konusu…
İşyerinin tamamı veya bir bölümü hukuki bir işleme dayanılarak bir başka işverene devredildiğinde, mevcut iş sözleşmeleri tüm hak ve borçları ile birlikte devralana geçer. Dolayısıyla devri gerekçe göstererek hizmet aktinizi feshedemez ve kıdem tazminatı talep edemezsiniz.
İş yerinin satılmasının da birçok kişi tarafından yine kıdem tazminatı ödenmesini gerekiren şartlar arasında olduğu sanılır.
Herhangi bir işyerinin kısmen veya tümüyle devredilmesi durumunda, söz konusu işyerinde çalışmakta olanlar aynı şartlarla çalışmaya devam edecekler. Dolayısıyla işyerinin devri, çalışanların yasal hakları konusunda herhangi bir kayba yol açmayacağından, çalışanlara işyerinin devri nedeni ile kıdem tazminatı ödenmesi söz konusu değil.
Hamilelik veya doğum nedeni ile işten ayrılan çalışanların da kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığı çok konuşulur. Yasal düzenleme açısından hamilelik veya doğum nedenine dayalı işten ayrılmalar istifa olarak değerlendirildiğinden, işten ayrılan işçi tazminat haklarından vazgeçmiş sayılıyor.
Peki kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?
Kıdem tazminatı hesaplamaları sırasında işçiye ödenen ücretin yanısıra, kendisine düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşulu, ikramiye ödemeleri v.b.) brüt tutarları dikkate alınıyor.
Herhangi bir iş sözleşmesinin kıdem tazminatını gerektiren bir nedenle feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödeniyor. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil ediliyor.
Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılmıştır.
Kıdem tazminatı 818 sayılı Borçlar Kanununun 125'inci maddesi uyarınca 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
Haberturk.com