Bu hafta benim için çok kıymetli muhabir bir arkadaşımdan gelen soruyla bu konuyu ele almanın gerekli olduğunu düşündüm. Haber içeriğinde Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasındaki işsizlik maaşlarını ele almak istediğini bu konuda ciddi bir fark olduğunu söyledi. Evet bir noktada haklı; Avrupa’da işsize de maaş var iş arayana da ama çok bilinmese de bu maaşlar euro cinsinden olmasa da bizde de var. Türkiye’de sosyal yardım alan hane sayısı yaklaşık 3 milyon. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın verilerine göre, 2015 yılı itibarıyla yapılan sosyal yardımlar 25 milyar 628 milyon TL. Söz konusu yardımlar kapsamında en az bilinen ise istihdam yardımları. Çok fazla bilinmeyen bu yardım çerçevesinde sosyal yardım alan bir kişi eğer iş aramaya başlarlarsa istihdam yardımından yararlanabiliyor.
Birincisi, sosyal yardım alan bir kişi iş görüşmesine gitmesi durumunda işe başvuru veya kabul aşamasında işverene sunulması gereken sağlık raporu, fotoğraf gibi giderler için bir yıl içinde azami 3 defa olmak üzere 40 TL ile 100 TL arası yardımdan yararlanabiliyor.
İşe başlama yardımı
İkinci olarak, sosyal yardım alan kişiler eğer işe yerleşirlerse aynı yıl içinde bir defaya mahsus olmak üzere 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin brüt tutarının 1/3’ü kadar nakdi yardım da alabiliyor. Bu kapsamda, 2016 yılı itibarıyla sosyal yardım alan bir kişi işe girmesi durumunda 507 TL işe başlama yardımı alıyor. Böylece, sosyal yardım alırken işe giren bir kişi ilk ücretinin yanında bir de işe başlama yardımı almış oluyor. Son olarak, eğer sosyal yardım alan bir kişinin işine düzenli olarak devam etmesi durumunda kömür, eğitim ve gıda yardımı talebi öncelikli olarak değerlendiriliyor. Yani, sosyal yardım alıp işe giren bir kişi kömür, eğitim ve gıda yardımlarında iş aramayan ya da bulduğu işi kabul etmeyen kişilere göre öncelik kazanıyor.
İşverene de teşvik var
Sosyal yardım alan kişileri istihdam etmeye başlayan işverenlere bir yıl boyunca sigorta prim teşviki uygulanıyor. İşe başladığı tarihten önceki son bir yılda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın belirleyeceği düzenli sosyal yardımlardan en az bir kez faydalanmış kişilerden hiçbir sosyal güvencesi olmayanları istihdam eden işverenler, söz konusu kişiler için bir yıl süresince sigorta primi ödemiyor.
İşsizlik maaşı artıyor
Mevcut sistemde, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler; son 120 gün içinde kesintisiz prim ödemek ve son 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olmak şartıyla işsizlik maaşına hak kazanıyor. İşte biz Türkiye-Avrupa arasında farkları ele alırken Hükümet işsizlik maaşı sistemine el attı. Yeni sistemde; eksiksiz prim ödeme süresinin 120 günden 30 güne, son 3 yılda en az 600 gün prim ödeme şartının da 100 güne çekilmesi, kendi kusuru dışında işten çıkarılma şartının kaldırılması üzerinde duruluyor. Bugün işsizlik maaşı damga vergisi düşüldükten sonra en düşük 653 TL, en yüksek 1.307 lira seviyesinde. Ödenen işsizlik maaşının üst sınırının öncelikli olarak 1.500 liraya, sonrasında 2 bin liraya kadar çıkarılması formülleri üzerinde duruluyor. Diğer taraftan son 3 yılda 1.080 gün prim yatırmış olana en uzun hak sahipliği olan 10 aylık sürenin de 15 aya çıkarılması gündemde.
Dükkanı kapatan esnafa işsizlik maaşı
Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci’nin, esnaf için işsizlik fonu oluşturulmasına yönelik bir çalışmanın bulunduğunu söylemesi kepenk kapatan Bağ-kur’lunun bir nebze olsun rahatlamasını sağlayacak.
Avrupa’da işsizlik maaşı sistemi nasıl?
Madem Avrupa Birliği kapılarında dolanıyoruz bu sistem için Avrupa’yı örnek almak gerekir. Gelin birkaç örnek verelim;
Lüksemburg’da bir işsiz çalışırken aldığı maaşın yüzde 84.2’sini 1 yıla kadar alabiliyor.
Portekiz ve Letonya’da çalışırken alınan maaşın yüzde 83’ünü aşan bir oranda işsizlik maaşı ödeniyor.
İsviçre’de işsiz, maaşının yüzde 81’ini alabiliyor. Konut ve sağlık hizmetleri yardımı da var.
Fransa da önceki maaşın yüzde 74.16’sını ödüyor.
Slovenya’da son 18 ayın 12’sinde çalışmak maaşın yüzde 74’ünü almak için yeterli. İşsiz, maaştan 2 yıla kadar faydalanabiliyor
Hollanda’da işsizlik maaşı 18 aya kadar ödeniyor.
Danimarka’da son alınan maaşın yüzde 72.1’i işsizlik maaşı olarak ödeniyor.
Avrupa’nın en büyük ekonomisine sahip olan Almanya, maaşın yüzde 72’sini ödüyor, her iki ebeveynin çalışmadığı ailelerde bu oran yüzde 92’ye yükseliyor.
