Memur zammı ile ilgili o soru cevabını buldu
Hürriyet gazetesi yazarı Noyan Doğan, okuyucuların emeklilik ve çalışma hayatıyla ilgili olan sorularına cevap verdi. İşte o sorular ve cevapları...
Soru: Devlet memuruyum. Maaşlarda enflasyon farkı tüfe artışına göre mi hesaplanıyor? 2020’de yüzde 4 zam yapılacağı belli olmuştu, yüzde 2 de enflasyon farkı hesaplanırsa yüzde 6 zam almış gibi mi oluyoruz? Maaş zammı ikinci altı ayda yeniden mi hesaplanıyor?
Cevap: Görevdeki memurlar, ocak-temmuz ve temmuz-aralık olmak üzere senede iki kere maaşlarını zamlı alıyor. Zam oranları toplusözleşmeye göre önceden belirleniyor, üzerine geçmiş 6 aylık enflasyondan kaynaklı bir fark oluşursa bu fark maaş zammına yansıyor. Son toplu sözleşmeye göre memurlar 2020’nin ocak ayında yüzde 4 zam alacaklar, geçmiş 6 aylık enflasyonun yüzde 5’i aşması halinde de aşan tutar maaş zammına eklenecek.
Açıklanan son enflasyona göre yüzde 1.49’luk enflasyon farkı oluştu. Böylece memurlar bu yılın haziran sonuna kadar maaşlarını yüzde 5.49 zamlı alacak. Temmuz ayında ise zam oranı yeniden belirlenecek ve enflasyon farkı oluşursa da zammın üzerine eklenecek.
AY SONU EMEKLİ OLMA ŞANSINIZ VAR Soru: Engelli vergi indirimi ile tüm şartlarımı sağladım. SGK’lıyım. Emekli olmak için ocak ayında mı başvuru yapmalıyım? Hangi ayda başvuru yapar isem maaşım daha yüksek olacak?
Cevap: Gerekli şartları yerine getirmişseniz istediğiniz zaman emekli olabilirsiniz. Ocak ayında emekli olmanız ile temmuz ayında emekli olmanız arasında fark olacaktır. Ayrıca temmuz ayında sosyal güvenlik şartları yeniden belirleneceğinden kıdem tazminatının tavanı da artacaktır. Dolayısıyla temmuz ayında emekli olursanız alacağınız tazminat daha yüksek olur. Ancak bugün için asgari ücret veya biraz üzerinde maaş alıyorsanız, hemen emekli olmanızda fayda var.
İŞVERENLE ANLAŞIRSANIZ ÜCRETSİZ İZİNLE ASKERE GİDEBİLİRSİNİZ Soru: Yeni askerlik sistemi kanunuyla birlikte bedelli askerlik uygulaması sürekli hale geldi ve başvuran kişilerin 1 ay temel eğitim alması öngörüldü. Yeni sistemde ücretsiz izinle ilgili herhangi bir madde konulmadı. İşverenimle anlaşarak yıllık izinle bedelli askerlik görevimi yerine getirebilir miyim? Yasal olarak herhangi bir yaptırım var mı?
Cevap: Eski yasada ücretsiz izinle ilgili konu vardı ancak yeni yasada yok. Eğer işvereniniz ile anlaşabiliyorsanız 21 gün ücretsiz izin kullanarak, askere gidebilirsiniz. Bu süre içinde işveren maaşınızdan 21 günlük kesinti yapar, sosyal haklarınız ise davam eder.
Bu tamamen sizin işvereniniz ile aranızdaki iş ilişkisine bağlı. Eğer işveren ücretsiz izni kabul etmezse ve siz de işyerinde bir yıldan fazladır çalışıyorsanız tazminatını alıp, işten ayrılabilirsiniz.
YAŞTAN EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ Soru: 1967 doğumluyum. 1985’te SSK başlangıcım var. 40 gün çalıştım, daha sonra çalışmadım. Şimdi bir yıldır tekrar SGK’lı olarak çalışıyorum. Nasıl ve hangi şartlarla emekli olurum?
Cevap: Sigortalı olduğunuz tarih 1985’in Mayıs ayından önceyse farklı, sonraysa farklı. 23 Mayıs öncesiyse 20 yılı tamamlayıp, 5.000 gün prim ödemeniz halinde 41 yaşını da tamamladığınızdan emekli olabilirsiniz. Eğer sigortalı olduğunuz tarih 24 Mayıs’tan sonra ise yine 20 yılı tamamlayıp, 5 bin 75 gün prim ödemeniz halinde, 42 yaşını da doldurduğunuzdan emekli olabilirsiniz.
Ancak sizin durumunuzda geçmişten 40 gününüz, son bir yıldan da 365 gününüz, dolayısıyla toplam 405 prim gününüz var. Bu şartlarda yaştan emekli olmanız gerekiyor. Bunun için de 3.600 prim gününüz olması gerekiyor. Buna göre 8.5 yıl daha çalışırsanız yaştan kısmi emekliliğe hak kazanabilirsiniz. Eğer doğum yaptıysanız doğum borçlanması yaparak, prim gün sayısını artırabilirsiniz.
EMEKLİ OLAMIYORSANIZ PRİMİNİZİ ALIN Soru: 35 yaşında, şuanda çalışmayan, 2007 yılından sigortalı olup, 2932 gün prime sahiptim. Prim iadesi alabilir miyim? Ne kadar bir iade alabilirim?
Cevap: Prim gün sayıları emekliliğe imkan vermeyenler ile emekli olamayanlar primlerini iade alabilir. Buna da toptan ödeme denir. Dolayısıyla 2932 günlük priminizi iade alabilirsiniz. Bunun için SGK’ya müracaat etmeniz gerekiyor. İşçi payı adı altında yatırılan primleri iade alabilirsiniz. Sağlık sigortası için kesilen primler iade edilmez.
Emeklilik için kesilen primler iade edilir. Eski yıllara ait primler o dönem aldığınız maaşa ve bu maaştan yapılan kesintiye göre; SGK tarafından her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek tespit edilip, toptan olarak ödenir.
ÇİFT MAAŞ ALINABİLİR Soru: 3 ay önce babam vefat etti ve SSK’lıydı. Babamın emekli maaşı anneme kaldı. 2009’da dedem vefat etmişti. Dedem de Bağ-Kur emeklisiydi. Annem hem dedemden hem de babamdan maaş alabilir mi? Selim Dursun
Cevap: Anneniz çalışmıyorsa ve başka geliri yoksa hem babanızdan dul aylığı, kendi babasından da yetim aylığı alabilir. Bunun için SGK’ya başvurmanız gerekiyor.
BORÇLULAR DA SAĞLIK HİZMETİNDEN YARARLANABİLİYOR Soru: Annem emekli olsun diye dışardan Bağ-Kur primi ödüyoruz. Annem aylık 820 TL ödüyor. Şuan Bağ-Kura 1.000 TL borcu var. Geçen özel hastaneye gitmiş. Borcu var diye SGK muayene olmasına izin vermemiş. Annem hastaneden geri döndü. Bağ-Kur borçluları muayene olamıyor mu?
Cevap: 2019’un sonuna kadar borcu olan Bağ-Kurlular özel yasa ile borçları olsa da devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanabiliyordu. Ancak özel hastanelere değil sadece devlet hastanelerine gidebiliyorlardı. Bu uygulama sene başında son buldu. 7 Ocak’ta ise Cumhurbaşkanlığı kararı ile sağlık prim borcu olanların sağlık hizmetlerinden yararlanmalarına yeniden imkan tanındı. Sadece sene başında 7 günlük bu konuda bir boşluk oluştu. Bugün borcu olanlar sağlık hizmeti alabiliyor ama sadece devlet hastanelerinden bu hizmeti alabiliyor.
