Karadenizli balıkçılar Moritanya seferinde

Atlas Okyanusu kıyısındaki Moritanya, dünyanın en bereketli balıkçılık merkezlerinden biri. Büyük kısmı çölle kaplı olan bu Afrika ülkesi için, 720 kilometrelik sahil şeridi adeta yaşam kaynağı niteliğinde. Ülkemiz sularında endüstriyel filonun aradığı karlılığı bulamaması ve artık balığın boyları 50 - 60 metreye ulaşan teknelerin masrafını karşılamaması nedeniyle aynen Kuzey Avrupa ülkelerinin yaptığı gibi, bizim balıkçımız da Afrika'nın sahillerine yol aldı. Yaklaşık 1.5 yıldır Türk balıkçılar Moritanya'dan balık kotası alıp burada avlanıyorlar. Öyle ki balıkçılarımızın sosyal medyada paylaştığı fotoğraflara bakınca Moritanya'nın ne kadar bereketli sular olduğunu gösteriyor. Tıka basa balıklar dolan Türk tekneleri ülkemizden 3 bin 500 deniz mili uzaktaki Batı Afrika sahillerinde 'vira bismillah' diyor, Karadenizli, Egeli balıkçılar rısklarını okyanusta yakaladıkları derya kuzularından çıkarıyorlar.

Aylık 300 bin dolar kazanıyorlar

Bu pazarı ilk keşfedenlerden biri de İzmir Deniz Ürünleri Balık Avcıları ve Üreticileri Birliği Başkanı Mehmet Aksoy, Oruç Reis isimli balıkçı gemisi, 1.5 yıldan bu yana Moritanya’da balık avlıyor. Av sezonunun 12 ay olması, zengin balık yataklarına sahip olması nedeniyle Moritanya balıkçılar için bir cennet. Bugün 25 kadar tekne Moritanya sularında balık avlıyor, Türkiye'de balık sezonunun sona doğru gelmesinden dolayı bir o kadar daha Türk teknesi Afrika yolunda. Türk balıkçılar Moritanya'da balık avlamak için yıllık anlaşmalar yapıyorlar. Ortalama 40 ya da 60 metrelik bir tekne 1 milyon dolar (3 milyon 500 bin TL) avans alıyor, bu para ile okyanusa uygun malzemeler ve hazırlıklar tamamlanıyor. Moritanya'ya 15 günde ulaşan tekne lisans aldıktan sonra işbaşı yapıyor. Her gün tonlarca balık tutan teknelerin tuttuğu balıklar avanstan düşülüyor ve ortalama 3-4 ayda tekne sahibi aldığı avansı kapatmış oluyor. Tutulan balıkların yüzde 70'i masraflarla beraber tekneye kalıyor. Aylık giderleri 150 bin dolar kadar olan bu tekneler tuttukları balığın un fabrikalarına ya da balık ithalatçılarına satışından da pay alıyor, tüm masraflar çıkınca aylık ortalama 250- ile 300 bin dolar para kazanıyor.

Üç ay çalışıp bir ay izne geliyorlar

Moritanya'da balık avlamanın sıkıntıları var mı? sorusuna Hopalı Numan Yılmaz şöyle cevap veriyor, "Burası akvaryum gibi, her çeşit balık var, ama en çok kofana avlıyoruz. Su çok sığ bu nedenle ağ atıyorsun ve balık doluyor. Ama yaşama şartları oldukça zor bir ülke. Sosyal hayat yok, ama ekmek parası için buradayız. Türkiye'de 3 ayda kazandığımı burada 1 ayda kazanıyorum. Hayalimde Hopa'ya dönüp bir ev almak var. Bu nedenle canla başla çalışıyorum. Salgın hastalık riski var, sarıhummanın yüksek oranda göründüğü bir yer, aşı oluyoruz gitmeden ama yine de sağlıksız ve risk var. Ailemi oğlumu çok özlüyorum ama sayılı gün, geçecektir. Moritanya'ya uçakla geldim teknemiz altı ay önce ulaşmıştı, 2-3 ayda bir ekip değişiyor birileri gidiyor hasret gideriyor memlekette sonra yine gurbete dönüyor. Yaşama şartları çok parlak olmasa da bir Türkler burada bir arada bir hayat kurduk, akşamları Türk yemekleri pişiriyor, uydudan Türk televizyonlarını izliyor sabah da sefere çıkıyoruz. Bizim tekniklerimize Moritanyalılar hayran kaldı en çok balığı biz Türkler çekiyoruz denizden" diyor. Türk teknelerinde ortalama 30 kişi çalışıyor bir başka deyişle bugün 600 kadar Türk balıkçı Moritanya sularında balık avlıyor, bu sayının yeni gelen teknelerle bir ay sonra iki katına çıkacağı konuşuluyor. Tekneler Moritanya'ya gidiyor ve orada kalıyor, balıkçılar ise 3-5 ayda bir Türkiye'ye uçakla dönüp ailelerinde hasret gideriyor ve teknelerine dönüyorlar.

3 bin 500 mil uzakta gurbet

Ülkemizden 3 bin 500 deniz mili uzaktaki bu ülkeye en çok Samsun ve Ordu'dan balıkçılar akın ediyor. 24 yaşındaki Serkan Küçük Şubat’tan beri Moritanya'da çalışıyor, Mayıs'ta Türkiye'ye dönecek, nişanlanacak ve yine ekmek parası için Afrika'nın yolunu tutacak, "Artık Karadeniz'de iş kalmadı. Moritanya'ya geçen sene arkadaşlarım gitti, iyi para kazandılar. Döndüklerinde şartların zor olduğunu ama kazancın ve balığın bereketli olduğunu anlattılar. Okyanusta çalışmak zor görünse de bizim Karadenizden daha zor değil. Balık çok bol. Kendimizi burada yalnız hissetmiyoruz, çok ciddi bir Türk balıkçısı sayısına ulaştık. Ordulu birçok arkadaşım var hepsi başka başka tenkelerde çalışıyorlar. Tek sorun balık tutmaktan başka yapacak hiçbir şey yok" diyor.

1 yılda tutulan balığı 1 günde tutuyorlar

Mehmet Aksoy Türk balıkçıların çok çalıştığını ama yine de orantısız balık avladığından şikayetçi, “İlk gittiğimiz günlerde denizde balık boldu, gecede 200-300 ton balık çekiyorduk ama şimdilerde bu sayı azaldı" diyor. Aralarında Türklerin de bulunduğu uluslararası balıkçılar büyük miktarlarda balığı denizden çekiyor, örnek vermek gerekirse 50-60 metrelik bir tekne günde 250 ton balık tutarken bu miktarı Moritanya'nın yerel balıkçıları ancak 50 ahşap tekne ile 1 yılda tutabiliyor. Greenpeace'in verilerine göre Çin Moritanya'da en kontrolsüz avlanan ülke. 30 yıl önce Moritanya pazarına 13 tekne ile giren Çinli balıkçıları bugün 462 teknelik dev filoluk bir sayıya ulaşmış durumda. Moritanya sularında her yıl yakalanan yaklaşık 1.2 milyon ton balığın yalnızca yüzde 5'i yerel balıkçılar yakalıyor ve iç piyasaya sürüyor. İzmir Ticaret Odası (İTO) Balıkçılık Komitesi Üyesi Şahin Çakan, büyük teknelerin Türk denizlerinden okyanusa açılması büyük piyango oldu. Ülke olarak balıkçılıkta çok üst düzeydeyiz hem gemilerimiz iyi hem de teknolojiyi kullanıyoruz. Bizim balıkçılar can hıraç çalışınca da Çinli, Portekizli ve Japon balıkçıların performansının üstüne çıktılar ve artık Türk gemilerine çok para veriyolar” diyor. Çakan Türk balıkçıların ortaya koydukları avcılık, çalışma disiplinleri ve yerel halkla kurdukları iletişimle diğer balıkçılardan ayrıldığını dile getiriyor.