İşsizlik sigortasına nasıl başvurulur? Şartları nelerdir?
.
İşsizlik maaşı alan kişinin sağlık sigortası primlerini İŞKUR ödüyor. Bu sayede hem sigortalının kendisi hem de bakmakla yükümlü olduğu kişiler sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyor.
Milliyet gazetesi yazarı Cem Kılıç işsizlik sigortasıyla ilgili bilinmeyenleri yazdı. Kılıç'ın ilgili yazısı şu şekilde:
Yazı dizimizin son gününde işsizlik sigortasından sağlanan hizmetleri detaylı olarak açıklayacağız. İşsizlik maaşı işsizlik sigortasından sağlanan en önemli yardım.
Ancak işsizlik sigortasında yalnızca işsizlik maaşı yok. Bunun dışında belki de en önemli yardım işsizlik maaşı alan kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi. Bu sayede işsizler maaş aldıkları süre boyunca sağlık hizmetlerinden prim ödemeksizin yararlanabiliyorlar.
Sağlık hizmetleri İşsizlik parası almaya başlayan kişinin genel sağlık sigortası primleri İŞKUR tarafından ödenir. Örneğin 10 ay boyunca işsizlik parası alan kişi 10 ay boyunca İŞKUR tarafından ödenen genel sağlık sigortası primleri sayesinde sağlık hizmeti alabilir.
Diğer yandan işsizlik parası alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler, yani eşi ve yaş sınırını geçmeyen çocukları bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanabilir.
Dolayısıyla işsizlik parası alan kişinin bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanması için herhangi bir işlem yapması gerekmez.
Kalan süreden yararlanma İşsizlik parası almaktayken yeni bir işe giren kişi, işsizlik parası almaya hak kazandığı sürenin kalan kısmını, yeniden işsizlik sigortasından maaş almayı hak etmeden işsiz kaldığında almaya devam edebilir.
Örneğin 2020 yılının Şubat ayında işsiz kalan ve 10 ay işsizlik parası almaya hak kazanmış ve şubat - mart ayları için maaş almış kişi nisan ayında işe girerse işsizlik parası kesilir. Bu kişi yeni girdiği işten mayıs ayında ayrılır ise kalan 8 aylık işsizlik maaşı alma hakkından yararlanabilir.
Yeni işinden nasıl ayrıldığı da bu noktada önemli değildir. İşçi istifa da etse kalan süre kadar işsizlik parası almaya devam edebilir. Yeni işinde en az 1080 gün çalışır ve işsizlik parası hakederek işten ayrılırsa bu durumda 8 değil, 10 ay işsizlik parası alabilir.
Kanunu dolananlar... İşsizlik sigortasından yararlanmak için işten kendi isteği ile ayrılmamış olmak şartı var. Yani istifa eden veya pek çok kurumsal şirketin son dönemlerde izlediği bir yöntem olan karşılıklı anlaşma ile (ikale) iş sözleşmesini fesheden işçiler işsizlik sigortasından yararlanamıyor. Kurumsal şirketler son dönemde çalışanlarına işten çıkış paketleri hazırlayarak ikale sözleşmesi ile iş ilişkisini sonlandırıyorlar. Bu şekilde işten ayrılan işçinin de işsizlik sigortasından yararlanma hakkı bulunmuyor.
İkale imzalayan çalışanlar için bazı durumlarda işverenlerin kanunu dolaşarak işçiyi işsizlik sigortasından yararlandıracak şekilde bir işten çıkış koduyla işten çıkarttığı görülüyor. Eğer bu durum ortaya çıkartılır ve işçinin haksız yere işsizlik maaşı aldığı ortaya konulursa, işçiye haksız ödenen işsizlik maaşları faiziyle geri istenecektir. Bu durum eğer işverenden kaynaklı olarak gerçekleşmişse bu durumda işverenden tutarlar istenecektir.
Kısa çalışmada istifa edenler maaş alabilir Koronavirüs salgını sürecinde alınan tedbirler nedeniyle işyerlerinde yaşanan olumsuzlukların giderilmesi adına kolaylaştırılmış şartlarla kısa çalışma uygulaması hayata geçirilmişti. Bu çerçevede pek çok işyerinde kısa çalışmaya gidildi. Kısa çalışmaya gidilen işyerlerinde çalışan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçiler için kısa çalışmanın başladığı tarihten itibaren işsizlik maaşı alma hakkı da doğmuş oldu. Cumhurbaşkanı kararıyla kısa çalışma ödeneklerinin işsizlik maaşı süresinden mahsup edilmeyeceği de hüküm altına alındığı için kısa çalışma ödeneği alan işçiler istifa ederek kısa çalışma başlangıç tarihinden önce hak ettikleri süre kadar işsizlik maaşı alabilirler. Örneğin kısa çalışmanın 1 Nisan tarihinde başladığı bir işyerinde 1 Nisan itibarıyla son 3 yıl içerisinde en az 600 gün primi olan bir işçi 1 Eylül tarihinde istifa ederek 1 Mart tarihine kadar 6 ay süreyle işsizlik maaşı alabilir.
Kolaylaştırılmış şartlarla yararlananlar alamaz Koronavirüs nedeniyle kolaylaştırılmış şartlarla kısa çalışma uygulaması hayata geçtiği için kısa çalışma ödeneği alan işçilerin tamamı işsizlik maaşı almaya hak kazanmış değiller. Normalde kısa çalışma ödeneği almak için gerekli şartlar işsizlik sigortasından maaş almak için gerekli şartlarla aynıydı. Son üç yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemiş olan ve son 120 gündür iş sözleşmesi bulunan kişiler kısa çalışma ödeneği alabilirlerdi. Koronavirüs nedeniyle kısa çalışma uygulamasında daha çok işçinin kısa çalışma ödeneği alabilmesi için prim ödeme şartları kolaylaştırıldı. Son üç yıl içerisinde en az 450 gün primi olan ve son 60 gündür iş sözleşmesi bulunan kişiler kısa çalışma ödeneği alabildiler. Kolaylaştırılmış şartla kısa çalışma ödeneği alan işçiler işsizlik sigortası maaş şartını sağlamadıkları için istifa ederek işsizlik maaşı alamaz.
Gençler için yeni bir düzenleme geliştirilebilir Türkiye’de işsizlik sigortasından daha fazla kişinin yararlanabilmesi için atılması gereken bir önemli bir adım işgücü piyasasına ilk kez girecek olan gençlerimizin de belirli şartlar dahilinde işsizlik sigortasından yararlanabilmesinin sağlanmasıdır. Şu anki uygulamaya göre, işsizlik sigortası primi ödememiş kimseler işsizlik parası alamıyorlar. Yeni bir düzenleme getirilerek, mezun olmuş ve gelir seviyesi düşük olan kişilere belirli şartlar dahilinde işsizlik parası verilerek daha iyi iş aramaları sağlanabilir. Bu kişiler işe girdiklerinde belirli bir süre daha fazla prim ödeyerek ya da işsizlik sigortası fonunda ilk işsiz kaldıkları dönemde yararlandırılmayarak kendileri için harcanan bedelin belirli bir kısmını geri ödeyebilirler. Bu şekilde işsizlik sigortası amacına uygun olarak kullanılmış olacaktır.
