IMF şokunun ardında üç büyük neden yatıyor

IMF Başkanı Rodrigo Rato'nun yaptığı ve gündeme bomba gibi düşen açıklamaların alünda üç önemli neden yatıyor. Bunlardan ilki, geçtiğimiz ay sanayicilerin hükümeti ziyaretinde başlayan ve sonrasında tekstil zirvesiyle tepe noktaya ulaşan KDV indirimi tartışması. Tekstilde KDV'nin yüzde 18'den yüzde 8'e indirilmesiyle sonuçlanan bu sürece IMF başından itibaren soğuk bakmıştı. Geçtiğimiz yıl konu gündeme geldiğinde, Türkiye ile IMF arasında büyük bir tartışma yaşanmış, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın "Tekstilde KDV yüzde 8'e inebilir açıklamasına IMF'den jet yanıt gelmişti. IMF Türkiye Temsilcisi Hugh Bredenkamp, bunun kabul edilemez olduğunu ve stand by anlaşmasının gereklerinden sapma anlamına geleceğini açıklamıştı.

'Kabul edilemez'
Ancak Bredenkamp'ın "kabul edilemez " bulduğu KDV indirimi bu ay başında yapıldı. Bunun ardından IMF hükümete bir kez daha uyarılarda bulundu ve bu indirimin programdan sapma anlamına geleceğini açıkladı. Hükümet ise bu konuda Washington'a bir açıklama gönderdi ve herhangi bir sapma olmadığı yorumunu aktardı. Buna gerekçe olarak da Maliye Bakanlığı'nın yaptığı ''başabaş hesabı" gösterildi. Tekstilcilerin zaten KDV iadesi ile bu indirimi aldıkları teziyle hareket edildi.

Ancak teşvik talepleri tekstil ile sınırlı kalmadı. Hemen ardından turizmciler vergi indirimi talebiyle hükümetin karşısına çıktı. Sonrasında sanayiciler taleplerini aktardı ve indirim istedi.

Ek ödeme
IMF bu açıklamaların ardından yine de rengini çok fazla belli etmedi. Sadece geçtiğimiz hafta Washington'dan yapılan bir açıklama ile yetinildi ve teşvik uygulamasının programdan sapma olacağı uyarısı yapıldı.

İkinci önemli neden ise aradan çok fazla zaman geçmeden çıkti: Memurlara yapılacak ek ödemeler. Hükümet, memurlara ek ödeme yapılacağını açıkladı ve bununla ilgili düzenleme çalışmalarına girişti. Ek ödemenin mali boyutunun 2 milyar YTL olacağı belirlendi. Bunun üzerine IMF bir kez daha " programdan sapmayın " uyarısı yaptı.

Ancak önceki gün eleştirilere televizyon ekranlarından yanıt veren Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener, bunun programın sosyal boyutu olarak görülmesi gerektiğini ifade etti. 2 milyar YTL'lik harcamanın 1.3 müyar YTL'lik kısmının bütçede personel ödenekleri içinde bulunduğu açıklamasını yapan Şener, kalan 700 milyon YTL'nin ise "personel yedeği" kaleminde bulunduğunu aktardı.

Merkez de sorun oldu
Üçüncü önemli gelişme ise Merkez Bankası konusunda yaşandı. Hükümetin Merkez Bankası eski Başkanı Süreyya Serdengeçti ile çalışmama kararı almasına IMF " Hükümetin tercihi" açıklamasıyla yanıt verdi. Ancak yeni başkanın atanması aşamasında yaşanan gelişmeler ve belirsizlikler ekonomiyi savunmasız bırakabileceği görüşü doğrultusunda IMF'nin açıklamasını tetikledi. Hükümetin IMF'nin uyarıları karşısında takındığı duyarsız tutum da gerginliğin artmasında etkili oldu.

İhracat teşviki
Bu sorunları daha da derinleştirebilecek dünkü Başbakan-ihracatçı zirvesi ise Rato'nun sert açıklamaları geldiğinde henüz bitmemişti. Toplantının ardından VATAN'a konuşan ihracatçıların " enerji maliyetlerine ÖTV iadesi getirilmesi için çalışma başlatıldı" açıklamasının IMF nezdinde nasıl yankı bulacağı ise soru işareti oldu.