Hileli maaşa tazminat
Türkiye'de milyonlarca kişi asgari ücretten çalışıyor. Ancak bunların bir kısmı gerçekte daha yüksek maaş almasına rağmen resmi kayıtlarda asgari ücretli gibi gösteriliyor. 'Gizli kayıt dışılık' denilen bu olayda Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) asgari ücret bildirilen maaşın kalan kısmı elden ödeniyor. Sabah gazetesi yazarı Faruk Erdem'in yazısına göre; Asgari ücretli gösterilenlerin arasında doktor da var, avukat da, eczacı da, yılda milyon dolarlar kazanan futbolcu da... Tabii fabrikada mesai dolduran işçi de var. Bu kadar insanın aynı anda asgari ücretle çalışıyor olması mümkün değil... Zaten SGK da bunu fark etti ve 2012'de önemli tedbirler aldı. Meslek kodlarıyla mesafe alındı. Ancak sorun azalsa da devam ediyor. Bu şekilde davranan işverenler devletten vergi ve prim çalarken, çalışanının da geleceği ile oynuyor. Yani iki kere 'hırsızlık' yapıyor. Hileli maaşa ilişkin yargı kararları da var. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, bir kararında, kıdemli işçiye asgari ücret verilmesinin hayatın olağan akışına ters olduğuna dikkat çekerek, işçinin tazminatının gerçek maaşından hesaplanmasına karar verdi.
NELER KAYBEDERSİNİZ?
Bu şekilde çalışmaya zorlanan işçilerin kayıplarından bazıları şöyle: Ücret düşük gösterildiği için emekli maaşınız düşük kalır.Bordrodaki miktar üzerinden kıdem tazminatı hesaplandığında işten ayrılırken ödenecek para azalır.Geçici işgöremezlik ödeneği de işsiz kalınca alınan işsizlik ödeneği de düşer.Kredi almaktan kefil olmaya kadar birçok konuda sıkıntı yaşayabilirsiniz.
NE YAPILMALI?
Öncelikle işverenden bordroda gerçek ücreti göstermesi konusunda talepte bulunmalısınız. Bu talep muhtemelen kabul görmeyecektir. Bu durumda firmayı ALO 170'e ihbar edebilirsiniz ki işveren için ciddi para cezaları bulunmaktadır. Bunu da yapamazsanız, gerçek ücretinizle ilgili her türlü belgeyi saklayın. İleride açacağınız davalarda işinize yarayacaktı
HAKLI FESİH SEBEBİ
Gerçek ücretin gizleniyor olması çalışan açısından da bazı haklar doğuruyor. Tazminatı gerektiren haklı fesih sebeplerinden birisi de işverenin gerçek ücreti bordroya yansıtmayıp, saklamasıdır. Hemen sözleşmenizi feshederek kıdem tazminatınızı talep edebilirsiniz.
İŞVERENE HAPİS CEZASI VAR
Devletten üç kuruş vergi kaçırmak için işçinin gerçek maaşını gizleyen işverenlere bir hatırlatmada bulunmak istiyorum. 'İstihdamın üzerinde vergi yükü çok fazla' gibi bahanelere sığınmayın. Zaten yapılan onca teşvikle bu yük de azaltılıyor. İnsanların haklarını çalmanın haklı bir gerekçesi olamaz. İşin vicdani boyutu sizi ilgilendirmiyorsa, cezasını hatırlatayım. Bu şekilde düzenlediğiniz bordrolar yanıltıcı belge işlemi görmektedir. Vergi Usul Kanunu 359'a göre de bunun karşılığı 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır. Ayrıca, ücretin vergisi de 3 kat ceza ve gecikme faizi ile birlikte talep ediliyor. Bir de ödenmeyen sigorta primlerinin cezası bulunuyor.
ZORLA FAZLA MESAİ YAPTIRILAMAZ
Özel sektöre ait bir fabrikada çalışıyordum. Mesai yapmadığım için işten çıkartıldım. Bu olay normal mi, ne yapmalıyım? İş Kanunu'na göre, işçi mesai yapmak zorunda değildir. Fazla çalışma durumunda işveren işçinin yıllık onayını almak zorundadır. Zorla fazla çalışma yaptırılamaz. Bu nedenle işten çıkarma haksız çıkarmadır. İhbar ve kıdem tazminatı hakkınız vardır. Arabulucuya başvurabilir veya ALO 170'e şikayette bulunabilirsiniz.
İSPAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ İŞVERENİN
2 senedir özel bir şirkette çalışıyorum. SGK'dan 'İşten ayrıldınız' bildirimi geldi. Aradığımda, 'Bir yerden sigorta çıkışınız ve geri girişiniz yapılmış' denildi. İşyerine sorduğumuz da 'Nakil yaptık' dediler. 2 senelik tazminat hakkım yanmış mıdır? Hayır. Zaten size tazminat ödediğini işverenin ispat etmesi gerekir. O yüzden işten tazminat alacak şekilde ayrılırsanız, çalışmalarınızın tamamını tazminat olarak alabilirsiniz. Ancak istifa ederseniz alamazsınız.
SAĞLIK NEDENİYLE FESİH HAKKI VAR
Özel bir şirkette çalışıyorum. Sağlık sorunlarımdan dolayı ayrılmak istiyorum. Kıdem tazminatımı alma hakkım var mı? İş Kanunu'na göre; işçi iş sözleşmesini sağlık nedeniyle, iş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa, işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa, bildirimsiz olarak fesh edebilir ve tazminat talep edebilir. Bunun dışındaki bir sağlık nedeniyle iş sözleşmesini fesh ederse tazminat talep edemez. Sizin sağlık sorunlarınız yukarıda belirttiğim şartlar dahilinde ise tazminat talep edebilirsiniz.
İKİ MAAŞ OLMAZ
Eşimi maaşını alıyorum. Babamı da kaybettim. Onun Bağ-Kur maaşını da alabilir miyim? Nihan KORKMAZ 2008 öncesinde 2 maaş alma durumu oluyordu ancak daha sonra sadece tek maaş alma hakkı verildi. Yüksek olanı seçip o maaşı alacaksınız.
MALİYE GİRİŞİ SAYILMIYOR
1973 doğumluyum. 1996 Maliye girişim var. 2000 yılına kadar Bağ-Kur primi yatırmadım. 2000'den bugüne prim ödüyorum. 1996'yı saydırabilir miyim? Süleyman YILMAZ Maalesef Maliye kaydı yeterli olmuyor. Bağ-Kur'a da kayıt yaptırıp prim ödemeniz gerekiyordu. Emeklilik için 25 yıl prim lazım. Yaş şartınız da 60 olacak.
SSK'DAN EMEKLİ OLACAK
Babamın işe girişi 1998. SSK'dan 2750 günü var, son 870 günü Bağ-Kur'dan yattı. 15.07.2019'da emekli olacak. SSK'dan mı Bağ- Kur'dan mı emekli olur? Aysel YAMAN Bu primle normal emekli olamaz. Muhtemelen 3600 günle emekli olacak. Tabii ki SSK emeklisi olacak. Zaten Bağ-Kur'da 3600 günle emeklilik olmuyor. Son 3.5 yıla bakılacak. Orada da SSK daha fazla görünüyor.
YÜKSEK ÖDEMEYE YÜKSEK MAAŞ
Emeklilikte yüksek maaş alabilmek için ne yapmak gerekir? Ekrem Levent TUNCER Bunun tek şartı çalışırken yüksek brüt ücretin olmasıdır. Tavandan prim yatırılıyorsa yani brüt asgari ücretin 7.5 katına kadar kazanç gösteriliyorsa, siz de en yüksek dereceden maaş alırsınız.
SGK'YA BAŞVURUN
1971 doğumluyum. 31.12.1989 sigorta girişliyim. 1999'e kadar 993 gün ödeme yapılmış. İşyeri düzenli olarak ödemelerimi yapmamış. Kapatıldığı için şu anda dava açabileceğim bir işyeri yok. 1989 ile 1999 arasındaki 4A ödemelerini nasıl yapabilirim? Murat ÖZCAN SGK'ya hizmet tespit başvurusu yapmanız lazım. Elinizdeki tüm belgeleri de yetkililere verin. O zamanki eksiklikleri tespit edip tescilinizi yapacaklardır.
KIDEMDEN DAMGA VERGİSİ ALINIR
Çalıştığım şirketten 25.02.2016'da çıkışım yapıldı. Vergi iadesi parasını alabilir miyim? Buse ÇELTİKOĞLU Tazminatlardan sadece damga vergisi kesiliyor. O yüzden böyle bir iade durumu yok. Son çıkan yasa da kıdem tazminatlarıyla ilgili değil, bazı özel tazminatlarla ilgili.
EMEKLİLİK HESABI
İşe giriş tarihim 15.09.2002. Tam zamanlı olarak haftada 5 iş günü çalışıyorum. 3600 günü tamamlasam bile başlangıçtan dolayı 15 yılda emekli olmam mümkün mü?
SSK şartlarına tabi olarak 15 yıl, 3600 prim günden emekli olabilmek için işe giriş tarihinizin 08.09.1999 tarihinden önce olması gerekir. Çünkü bu tarihten sonra işe başlayanların yaştan emekli olabilmeleri için 25 yıl sigortalılık süresi, kadın ise 58, erkek ise 60 yaş ve en az 4500 prim gün sigorta gerekmektedir. Yine 08.09.1999 tarihinden sonra işe başlayıp tam emekli olabilmek için kadın ise 58, erkek ise 60 yaş ve 7000 prim günü ödemiş olmak gerekmektedir. Dolayısıyla sizin de girişiniz 2002 yılı olduğundan yukarıda saydığım şartlara tabisiniz. Ayrıca hatırlatmak isterim ki; 08.09.1999'dan sonra işe başlayanlar 15 yıl, 3600 prim günle emekli olamadıkları gibi, yine 15 yıl ve 3600 prim günü ödeyip kendi isteğiyle istifa ederek işten ayrılarak tazminat hakkına da sahip olamıyorlar.