Hayali ihracat şüphesi

Maliye Bakanlığı, ihracattaki katma değer vergisi iadelerindeki rekor artış üzerine, firmalar nezdinde inceleme başlattı. 2003 bütçesine, ihracatçılara KDV iadesi için 3.9 katrilyon liralık ödenek konulmasına karşılık, yılın ilk sekiz ayı sonunda 3 katrilyon 198 trilyon 319 milyar liralık ödemede bulunuldu. Ocak'ta 284.1 trilyon lira, Şubat'ta da 293.9 trilyon lira olan aylık iade tutarı, daha sonra aylık 400 trilyon liranın üzerinde seyretmeye başladı. Bu çerçevede devlet, Mart ayında ihracatçılara 478.5 trilyon lira, Nisan'da 411.7 trilyon lira, Mayıs'ta 480.5 trilyon lira, Haziran'da da 425 trilyon lira iade yaptı. KDV iadesi tutarı, Temmuz'da 419.9 trilyon lira, Ağustos'ta ise 404.3 trilyon lira olarak gerçekleşti. Bu şekilde ihracatçılar için 2003 bütçesine konulan ödeneğin bu ay tamamen kullanılmış olacağı gerçeği ortaya çıktı.

Son iki yıl araştırılıyor
Maliye Bakanlığı, bir yandan ek bütçe ile ihracatçıların KDV iadeleri için bütçe içinde ödenek aktarma çalışması yaparken, diğer yandan bu artışın nedenlerini araştırmaya başladı. Bu amaçla, Gelirler kontrolörleri devreye sokuldu ve kontrolörlerin ilk incelemelerinde, bazı firmaların geçen yıla göre aldıkları KDV iadesinde yüzde 36 bini bulan artışlar olduğu anlaşıldı. Gelirler Genel Müdürlüğü, bunun üzerine Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu ile Teftiş Kurulu'nun da söz konusu incelemeye dahil edilmesini istedi. Daha sonra da Gelirler kontrolörleri ile hesap uzmanı ve müfettişler, öncelikle KDV iadesi ödemelerinde yüksek artış görülen ilk 50 firmanın hesaplarını incelemeye aldı. Gümrük verilerinin de alındığı söz konusu incelemelerde, vergi iadesindeki artışın nedenleri, son iki yılda gerçekleştirilen ihracat ile bunun gerçek ihracat olup olmadığı ve diğer işlemlerin usulüne uygunluğu araştırılıyor. Yetkililer, KDV iadesi incelemelerinin bir ay içinde tamamlanacağını, çıkacak sonuca göre gerekirse incelemeye alınacak firma sayısının artabileceğini belirtiyor.

Nedenler sorgulanacak
Maliye Bakanlığı yetkilileri, ihracatta vergi iadesinde özellikle son iki yılda çok hızlı bir artış görüldüğüne dikkat çekerek, şu değerlendirmede bulundular: "İhracata bağlı olarak iade rakamları da iki yıldır sürekli yükseliyor. Bunda, üç yıl önce o günkü soruşturmalara bağlı olarak iadeleri bir süre bekletmemizin rolü olabilir. Buna ihracatın yapısındaki değişiklik de yol açabilir. Tarıma dayalı ihracattan, başta otomotiv olmak üzere daha çok sanayiye dayalı ihracata yöneldik. Bu, iadeleri arttırdı. Diğer yandan ithalat da yükseliyor. Bu da ihracat artışında bir faktör olabilir. Ancak, biz yine de her türlü olasılığı düşünmek durumundayız. Çünkü, ihracatçıya trilyonlarca lira vergi iadesinde bulunuyoruz. Bu nedenle, en yüksek iade artışı görülen 50 firmada sondaj çalışması başlattık. Burada özellikle açıklanamayan iade artışları sıkı bir incelemeye alınacak. Şimdi yüzde 36 binlik artışı izah etmek kolay değil. Biz de, vergi iadelerindeki artışın nedenlerini sorgulayacağız."

Ödenek ihracatın hızına yetişemiyor
Maliye Bakanlığı verileri, son yıllarda ihracatçılara ödenen KDV iadesinin, bütçeye konulan ödeneklerin çok üzerinde gerçekleştiğini gözler önüne serdi. Verilere göre, sadece 2003 değil, son birkaç yılda bütçeye konulan ödenekler, ihracatçıların iadelerine yetmiyor. Geçen yıl bütçeye 2 katrilyonluk ödenek konulmasına rağmen, ihracatçılara yapılan iade tutarı 3 katrilyon 475.7 trüyon lirayı aştı. 2001'de 1 katrilyon liralık ödeneğe karşılık, ihracatçılar 1 katrilyon 692.1 trilyon lira iade aldı. 2000 yılında ise ödenek tutarı 663.9 trilyon lira, ödeme ise 770.9 trilyon lira oldu.