Elektra annesine öfkelidir

Haydi, dün kaldığımız yerden devam edelim.

Ama "Aşıkken şefkatli, şefkatliyken aşık olamıyoruz galiba" noktası değil kastettiğim.

O açıktan açığa yüzleşmesi çok zor konuda biraz sessiz kalıp düşünmek en iyisi bence..

Bu yazıda kastım Elektra Kompleksi...

Hani Freud'un kadın psikolojisini belirlediğini iddia ettiği çatışma ve karmaşa hali...

Perihan Mağden geçen gün şöyle yazmıştı: "Freud'un mükemmel bir denklem olarak kurduğu Ödipus kompleksine karşılık; 'ya bu kadınlara da bi kompleks artırmalı şimdi. Tahteravallinin o tarafını boş bırakmak olmaz' diye alabildiğine derme çatma, yalapşap bir teori olarak attırdığını düşünmüşümdür oldum olası Elektra Kompleksi'ni... "(Radikal, 12.01. 03)

Aslına bakılırsa Elektra Kompleksi terimini Freud'çular yaygın biçimde kullanmazlar. Ödipus Kompleksi'nin biraz güdük bir parçası olarak kalmıştır hep.
Ama yüzyıl başından bu yana genel kültürde öylesine özel bir yer edinmiştir ki Elektra Kompleksi, "Bak gördün mü, bu da babasına aşık kızlardan" demenin kestirme ve aydın işi ifadesi olmuştur: "Kızın Elektra Kompleksi var canım!"

Oysa ne Freud'da ne de Freud sonrası psikanalizde olay tümüyle böyle değildir.

Bir kere bu sadece bazı kızlara özgü bir kompleks filan değildir. Günlük hayatta "aşağılık kompleksi" için kullandığımız gibi kullanamayız.

Kadınların hepsinin cinsel kimliği ve ruhsal yapısı Elektra Kompeksi'nin etkisiyle belirlenir.

Yani bütün kadınlar ucundan, kıyısından da olsa Elektra'dır...

Elektra Kompleksi'nin özüne gelince, psikanaliz teorisinde "penis hasedi" denen şeydir.

Vay canına!

O da nedir? Şudur...

Gün gelir, kız çocuğu babasının, erkek kardeşinin veya diğer oğlan çocuklarının kendisinde olmayan bir "fazlalığa" sahip olduğunu fark eder, öğrenir.

Bu travmadır, çok sarsıcıdır.

Peki neden onun penisi yoktur?

Freud "kızlar penislerinin eksikliğinden annelerini sorumlu tutarlar ve kendilerini kusurlu kıldıkları için annelerini bağışlamazlar" der.

Bu model çerçevesinde Elektra Kompleksi'ni asıl belirleyen doğrudan babaya yakınlık duygusu değildir.

Belirleyici olan anneye öfkedir...

Ve erkek olmak arzusuyla yanıp tutuşan kız çocuğu babasına sevgiyle, hatta tutkuyla bağlanır.

Bu bir teoridir; 20. yüzyıl düşüncesini çok etkileyen bir düşünür ve bilim adamının teorisidir. Onu anlatıyorum.

Bilgi olsun diye...

Atıp tuttuğumuz kimi terimlerin arkasında ne var, onu bilelim diye...

"Kadın psikolojisinin derinlerinde penis hasedi yatar" teorisi tümüyle deli saçması veya çok arsızca görüldüğü zaman bile unutulmamalı ki bu teori entelektüel mitolojinin bir parçası olup çıkmıştır.

Bana kalırsa bugün ille de Elektra Kompleksi'nden anlamlı biçimde söz etmek istiyorsak "penis hasedini filan bir yana bırakıp küçük kız çocuklarının babaya yakınlaşırken anneden uzaklaşmaları noktasında yoğunlaşmalıyız.

Asıl olan anneyle ilişkinin "soğuması"dır.

Freud onu "pek çok kızın annesine karşı hıncı, onları dünyaya erkek yerine kadın olarak getirmesinden kaynaklanır" der. Ama başka psikanalistler de bambaşka teoriler öne sürerler bu konuda.

Bu teorilerin hepsi kışkırtıcıdır, hepsi hem kafa karıştırıcı, hem de "aydınlatıcıdır!"

Düşündürür, derinleştirirler...


Burada kesiyorum.

Çünkü birileri kalkıp "gazete köşesinde de böyle ağır konulara girilir mi kardeşim" türünden laf edip iki satır karalar, asabım bozulur...

Neme lazım!


Aşk ve şefkat
Dünkü yazımda yönelttiğim yakıcı soruya sıcağı sıcağına iki kadın okurumdan gelen yanıtlar özetle şöyle...

Bir erkeği sevmek için gücüne, karakterine hayranlık duymamız gerekir. Aşıkken şefkat gösteremeyiz. Er-
kekler aşıkken şefkat gösterebilir. Ama şefkatliyken aşık olamaz.

Aşkla şefkat bir arada yaşamaz, aşk gelgitlidir, şefkat tutarlı. Yalnız aşkı vardır, aşkı olanın... Bu da çok tehlikelidir, kendinize iyi bakın, sakın aşık olmayın:-)