Hangi sektörler kan kaybediyor?

Bütün sektörleri az ya da çok etkileyen kriz, bazı sektörleri ise ‘gerçekten’ vurdu. Bunlar istihdam yükünü taşıyan ya da yan sanayii geniş sektörler olduğunda krizin vurduğu kartopu çığa dönüşüyor. Deri sektöründe 70 fabrika üretimini durdurdu, 5 bin kişi işsiz kaldı. Turizmciler 500 yeni yatırım için izin aldılar ama başlamak için ortamın durulmasını bekliyorlar. İnşaatta onlarca proje erteleniyor

1- Deri fabrikaları şalteri indirdi
Üretiminin yüzde 75’ini ihraç eden deri sektörü, krizle daralan talep ve dalgalanan kurların sıkıntısını yaşıyor. Türkiye’nin deri üretiminin yüzde 82’sinin gerçekleştiği Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesi’nde 135 fabrikadan 70’e yakını üretimini durdurdu. Çorlu Deri OSB’nin Başkanı Şinasi Güneş, “Moraller çok bozuk, firmaların çoğu eleman çıkarıyor. İmalat maliyetleri anormal derecede arttı. Sanayi bölgemizde 10 bin kişi çalışıyordu ama bu rakam yarı yarıya düştü. Bankalar kredi, devlet destek vermiyor” dedi.
Sektörde büyük sanayicilerin faaliyet durdurma noktasına gelmesi küçük işletmeler için de tehlike oluşturuyor. Türkiye Deri Konfeksiyoncuları Derneği Başkanı Ramazan Hazar, hükümetin sektöre yönelik bir önlem paketi hazırlamadığı takdirde 2009 yılında deri konfeksiyoncularının da kapanmayla yüz yüze kalacağını belirtti. Hazar, “Deri sanayicilerinin kapanması bizim işlerimizin azalması anlamına geliyor” dedi.
Üretiminin büyük kısmını ihraç eden sektörde İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçılar Birliği Başkanı Lemi Tolunay, bu yıl sektörün yüzde 10 küçüleceğini tahmin ederken deri sektörü için krizi fırsata çevirmenin formülünü verdi:

Hedef küçülmemek
“Kriz dünya pazarlarının daralmasına, iç dinamiklerimizde çözülmelere neden oldu. Ama bir taraftan İspanya ve İtalya gibi ülkeler ihracattan çekildi. Deri sektörünün ihracatı 1.3 milyar dolar. Devlet teşvikler verirse bu krizi lehimize çevirebilir, ihracatımızı artırabiliriz.”
Aynı zamanda Orjin Deri Genel Müdürü olan Lemi Tolunay, “Şirket olarak küçülmemek için uğraşıyoruz. Yüzde 5 büyüyerek ciromuzu 95 milyon dolara çıkarabilirsek bizim için büyük başarı olacak” dedi.
Sektörün en büyük şirketlerinden Matraş Deri Yönetim Kurulu Başkanı Hakkı Matraş ise krizin asıl etkisinin 2009’da görüleceğini vurgulayarak şunları söyledi:
“Krizi işçi çıkarmadan atlatmaya çalışacağız. İhracatımız artıyor ama çok küçük kârlar elde ediyoruz. Yeni yatırım düşünecek durumda değiliz. Bu dönemde ben yatırım yapıyorum diyecek kişi zor bulunur.”



2- Turizm sektörünün yatırımı yavaşlıyor
Daralan ve pahalanan finansman imkanlarının zorladığı turizm sektörü, çareyi yeni yatırımları yavaşlatmakta buldu. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, şirketlerin aldıkları yatırım izinlerinin sayısı 500’ü buluyor. Ancak bu izinleri alan şirketler yatırımlara başlamak için kriz sisinin dağılmasını bekliyor.
Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın, Akfen GYO olarak, ekim ayında 200 odalı Trabzon Novotel’i hizmete açtıklarını ifade ederek şunları söyledi:
“Gaziantep Novotel ve İbis Otel ile Kayseri Novotel ve İbis otel inşaatlarımız devam ediyor, 2009’un ilk yarısında bu yatırımları tamamlamayı hedefliyoruz. Bursa’da yapacağımız İbis otel projesinin de hazırlıkları devam ediyor. Küresel kriz tüm dünyayı etkilediği gibi firmamızın da yeni yatırım kararları alırken daha temkinli olmasına neden oldu. Devam eden projelerimizi bitireceğiz ancak yeni yatırımlar için biraz daha önümüzü görmek isteriz.”
Bilgili Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Şerife Ercantürk, Bodrum Yalıkavak’taki 200 yataklı, KKTC Bafra’daki 1400 yataklı 5 yıldızlı otel yatırımlarını kriz nedeniyle yavaşlattıklarını belirterek, “İki yatırımımız proje çalışması aşamasında. Yaşadığımız ekonomik krizden dolayı projeleri durdurmadık ama daha yavaş bir şekilde projelerimizi yürütüyoruz” dedi.

Temkinli gidiyorlar
Hattat Holding Yeni Projeler Direktörü Tolga Tonguç, krizin kendilerini temkinli davranmaya zorladığını şöyle anlattı:
“İstanbul Güzelce’de 500 milyon euro’ya Pearl of İstanbul projesini planladığımızı duyurmuştuk. Ancak şimdi bu yatırımı İstanbul Maslak’ta süren emlak ve turizm yatırımımız Diamond of İstanbul’un tamamlanmasından sonra, yani 2010’da başlatmaya karar verdik.”
Plato Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Cevat Karahasanoğlu, Güneşli-Halkalı kavşağında yapımı süren 400 yatak, 7 adet toplantı odası, havuz ve fitness salonu olan yatırımlarının yüzde 95’inin tamamlandığını söyledi.
Karahasanoğlu, finans sorunlarından dolayı Courtyard Marriott İstanbul Airport Hotel’in açılışını mart sonuna ertelediklerini kaydetti.



3- İnşaat projeleri erteleniyor
İnşaat şirketleri 2009 yılında yapacakları konut, alışveriş merkezi ve otel projelerini erteliyor. Taşyapı Yönetim Kurulu Başkanı Emrullah Turanlı, 2009’da başlamayı planladıkları 15 projeyi ertelediklerini açıkladı. Ertelenen projelerin konut, alışveriş merkezi ve otel yatırımları olduğunu belirten Turanlı, yeni yılda İstanbul’da sadece iki yeni konut projesine başlayacaklarını söyledi.
Han Yapı Genel Müdürü Ertuğ Yaşar, Bodrum’da bir rezidans, Şişli Bomonti’de bir ofis ve Beylikdüzü’nde bir konut projesini ertelediklerini bildirdi. Türkiye’de, ekonomik krizin Lehman Brothers’ın batışından itibaren konuşulmaya başlandığını, konut sektöründeki sıkıntıların ise daha önce gözlendiğini ifade eden Yaşar, “Biz son aşamasına kadar geldiğimiz 3 projemizi 2008’in mart ve ağustos ayları arasında ertelemeye karar verdik. İyi ki başlamamışız. Yoksa çok zor durumda kalacaktık” dedi.
Multi Turkmall CEO’su Levent Eyüboğlu, Avrupalı şirketlerle ortak yapmayı planladıkları bazı alışveriş merkezi projelerini finansman yetersizliği nedeniyle erteleyebileceklerini söyledi. Öte yandan Yapı Kredi Koray GYO, Yapı Kredi Plaza C bloktaki 5 ofis katını ve Elit Residence’taki 5 dairesini satışa çıkardı.

(MİLLİYET)