Güneydoğu kilitlendi

Türkiye, Irak'a olası operasyonu tartışadursun, Güneydoğu bölgesindeki illerin ekonomisi şimdiden kilitlenmiş durumda. Mallarını zamanında teslim alamayacağından endişe eden Avrupalı ve ABD'li firmalar birbiri ardına siparişlerini iptal ediyor. Bölge illerdeki ticaret durma noktasına geldi. Acil ihtiyaçlar dışında alışveriş yapılmıyor, düğünler bile erteleniyor. Fabrikalar üretim kapasitelerini minimuma indirmiş durumda, işyerleri birer birer kapanıyor. Bölgede yaşanan "Körfez Krizi günlerini" aratmayan bu manzarayı, VATAN Ekonomi olarak bu illerin Sanayi ve Ticaret Odası başkanları ile konuştuk.

Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Zafer Ersoy:
Kapasite kullanımı yüzde 15'e düştü
Şu an ilimizde üretim yok. Hammadde alımı yok. Esnaf gelecekten kaygılı. Vadeli satış yok. Bankalarda bile günlük tahsilatlar dışında birşey yapılmıyor. Adıyaman'ın günlük 3 bin ton un üretimi var. Bunun yüzde 75'i Irak'a ihraç ediliyor. Şu an un fabrikaları yüzde 15 kapasite ile çalışıyor. 40-45 bin civarında kamyon yatıyor. Adıyaman olarak 700-800 milyon dolar kaybımız var. Irak tedirginliği bölgeye gelen turist sayısını olumsuz etkiliyor. 5 bin kişi bu sektörden ekmek yiyor. Bırakın turisti yabancı alıcılar bile bölgeye gelmekten kaçınıyor.


Kahramanmaraş TSO Başkanı Mehmet Balduk:
İhracat bağlantısı yapabilen yok
Savaş nedeniyle batı ülkeleriyle ihracat bağlantıları duraklayan birçok şirket olduğunu duyuyoruz. Önceki bağlantılar sürüyor ama yeni bağlantı yapamıyoruz. Batılı alıcı ya bir savaş olursa diye endişeye kapılıyor. Savaş çıkarsa, Türkiye'den alınan malların zamanında gelmemesi yolunda bir endişe var. Şu anda il içindeki ticaret de oldukça cansız. İnsanlar almaya, satmaya, yatırım yapmaya korkuyor. 10 yıldır Türkiye'nin çok ciddi bir kaybı oldu ve bu sorun çözülürse Irak'a 5-6 milyar dolarlık mal satabiliriz. Alışveriş olmuyor, tekstilde bile stoğa çalışır duruma geldik.

Adana TSO Başkanı Ümit Özgümüş:
Tedirginlik hızla artıyor
Şu an siparişlerde herhangi bir iptal yok. Ancak ciddi bir tedirginlik söz konusu, iş bağlantılarımızla görüşmeler durma noktasında. Sıkıntılar, Körfez Savaşı'nda yaşananlar düzeyinde değil ama endişeler giderek yoğunlaşıyor. Durum bu şekilde sürerse sıkıntılar da hızla artacak endişeleri taşıyoruz. Avrupa ve Amerika'dan sipariş iptallerinden de bahsedilmeye, belirli tereddütler de dile getirilmeye başlandı.

Antakya TSO Başkanı Mehmet Narin:
Ticaret çok kötü etkilendi
Bu kriz ticareti çok kötü etkiledi. Herşey durdu. Savaş hem Irak'la ticaretimiz hem de diğer bağlantılarımız için büyük bir tehlike. Irak savaşının söylentileri bile ticareti olumsuz etkiledi. Savaşın nedeni de ekonomik. Bütün ülkeler şu anda orada. Aslan payını kapmaya çalışıyor. Türkiye'de böyle bir girişimde bulununca rahatsız oluyorlar. Şirketim adına Kürşad Tüzmen ile gittiğimiz geziden yeni iş bağlantıları ile döndüm. Irakla yıllık ticaretimiz 100 milyon dolardı. Buna şimdi bir de 50 milyon dolar eklendi.

Gaziantep TSO Genel Sekreteri Mesut Ölçal:
Plan yapamıyor, bekliyoruz
Antep'in Irak'a 2002 yılında 200 milyon dolarlık ihracatı oldu. Bu, toplam ihracatımızın yüzde 30'una yakın bir rakam. Bu maddeleri Irak'a taşıyan kamyonlarla, halı, yağ, battaniye gibi ürünlerin de ticareti yapılıyor. Biz Körfez Krizi döneminde ambargoya karşı miting yapmıştık. Şimdi de aynı tepki var. Bölgedeki işadamları savaş ihtimalini göz önünde bulundurarak uzun vadeli plan yapamıyor. Sadece günlük ticaret devam ediyor. Bu nedenle bölgede belirsizlik sözkonusu.

Diyarbakır TSO Başkanı Kutbettin Arzu:
Düğünler bile iptal edildi
Toplam ticaret hacmi açısından baktığımızda savaş söylentileri Diyarbakır'ı ve bölge illeri yüzde 50 oranında geriye götürdü. Sadece komşu ülkelere değil, Avrupa ülkeleri ne yapılan ihracatta da gerileme var. Odamızın 12 bin üyesinin yarısı kapısına kilit vurdu. Kapanan şirket sayısı daha da artacaktır. İnsanlar mecburi ihtiyaçlarının dışında alışveriş yapmıyor. Ana-babalar çocuklarını evlendirmiyorlar. Kimse ne mobilya alıyor ne de otomobil. Yatırım kararları birbiri ardına iptal oluyor.

Şanlıurfa TSO Başkanı İsmail Demirkol:
Avrupa'dan siparişler iptal
Irak bizim için Arabistan, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne geçiş kapısı. Avrupa ve Amerika'dan gelen siparişler iptal oldu. Şu anda hem mevcut siparişler iptal oluyor, hem de yeni siparişler alınamıyor. Firmalar savaş nedeniyle siparişlerin gecikmesini göze alamıyorlar. Bunun yanısıra bölgenin en büyük geçim kaynaklarından olan taşımacılık, turizm ve hizmet sektörleri büyük bir kayıp ile karşı karşıya. Hazır giyim firmalarının siparişlerinde iptaller çok yoğun.

Hakkari Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Oğuz Kurt:
Her gün bir işyeri kepenk indiriyor
Hakkari'de ticaret tamamen durdu. Hem İran, hem de Irak'a komşuyuz. İki ülkeyle de ticaretimiz tehdit altında. Savaş olması durumunda Körfez Krizi'nden de daha da kötü bir durum söz konusu olacak. Her gün yeni bir işyeri kapanıyor. Halk Bankası'ndan alınan krediler ödenemediği için ilimizde icralar başlamak üzere, işyerleri bu sıkıntı nedeniyle kredi ödemelerinin biraz geciktirilmesini talep ediyorlar. Çünkü ticaret durunca kimse kredi ödemelerini yapamamaya başladı. Eğer gerekli tedbirler alınmazsa kapanan şirketlerin sayısı çok daha büyük boyutlara ulaşacak.

Batman TSO Başkanı Mehmet Teymur:
Bize göre savaş Mart'ta olacak
Körfez krizinde 20 bin tanker işsiz kalmıştı ve Batman'dan İskenderun'a kadar olan kesim olumsuz etkilenmişti. Bunlar bölgenin petrol ihtiyacını karşılıyordu. O dönemde gıda, mobilya, tekstil gibi her tür ürün Irak'a gidiyordu. Körfez krizinden sonra bunların tamamı kesildi. Şimdi yine petrol var ama bir savaş daha çıkarsa bu Batman'nm ölümü, bölgenin ise intiharı anlamına gelir. Amerikalılar inceleme yapıp gittiler ama burada olup bitenleri biz yakından gözlemliyoruz. Onları dikkatle izlediğimizde biz, "Savaş Mart'ta olacak" diyoruz ama dileğimiz savaşın olmaması.

Mardin TSO Genel Sekreteri Çetin Şaşa:
Umutların yerini durgunluk aldı
Zaten sınırlı miktarda olan yatırımlar da durdu. Irak'la ticaret bitme noktasına geldi. Önceden Irak'a ilaç ve gıda maddeleri götürülüp, mazot getirilirdi. Ne zamanki bu savaş söylentileri ortaya çıktı, ticaret de büyük oranda darbe aldı. Bu söylentiyle birlikte zaten çok zayıf olan ekonomimiz büyük bir durgunluğa girdi. Seçimden tek parti iktidarının çıkmasıyla bütün Türkiye'de olduğu gibi bölgemizde de bir umut doğmuştu. Umutlarımızın yerini şimdi bu savaş söylentilerinin ardındaan durgunluk aldı.