Gökoğuzlar için özerklik sözü

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün Moldova’yı ziyaretinde Cumhurbaşkanı İgor Dodon’dan Gökoğuz (Gagavuz) Türkleri’nin yaşadığı bölge için özerklik taahhütü aldı. İki liderin görüşmesi sonrası yapılan ortak basın toplantısında Erdoğan, “Resmi ziyaret olarak Cumhurbaşkanı nezdinde Süleyman Demirel’den sonra 19 yıllık aranın ardından ilk ziyaret ve bu da benim için ayrı bir memnuniyet” dedi. Erdoğan şöyle devam etti:

Stratejik ortaklık

Görüşmelerimizde de dediğimiz gibi Moldova’nın toprak bütünlüğü ve egemenliğinin korunması bizim için çok önemli. Bölgedeki barış ve istikrar ortamı ancak bu şekilde sürdürülebilir. Transdinyester İhtilafı’nın bu ilkeler çerçevesinde barışçıl yollarla çözülmesi konusundaki desteğimizin süreceğini burada da ifade ediyorum. Gagavuz Türkleri’nin yaşadığı Gagavuzya’nın Moldova ile ilişkilerimizde özel bir konumu vardır. Gagavuz Türkleri’ni ilgilendiren yasal değişikliklerinin bir an önce hayata geçirilmesini istediğimizi Dodon’la da görüştük. Az önce Dodon ile imza attığımız ‘Stratejik Ortaklık Açıklaması’ yalnızca bir kağıt parçasından ibaret değildir. Bu şekilde ilişkilerimiz adeta sınıf atlayarak stratejik ortalık seviyesine çıkarılmıştır. Böylece iki ülke arasında iki yılda bir toplanması öngörülen yüksek düzeyli stratejik işbirliği mekanizması kurulmuş olacaktır. Stratejik ortaklar birbirlerini hayati çıkarlar söz konusu olduğunda tereddüt etmeden desteklerler.

‘Anayasa alınmalı’

Moldova Cumhurbaşkanı Dodon da, daha önce özerkliği tanınan ancak daha sonra yasal sorun yaşanan bölgeyle ilgili şöyle konuştu: Milli yasalarının Gagauz özerkliğinin de öngörüleceği şekilde anayasaya alınması gerektiğini söylüyorum. Geçen sene parlamento Gagauz özerkliğini dikkate almayan ve herkes tarafından kabul edilmemiş yasaları geçirdiğinde ben bunları reddettim. Bütün yasaların ve özerklik garantilerinin çok yakın sürede anayasamızda yer almasını istiyorum. Bunun için şahsım adına size taahhütte bulunuyorum. 24 sene önce biz bunu hep birlikte gerçekleştirdik ve bu böyle kalacak.

Oğuz boyundan ve Hristiyanlar

11. yüzyılda Karadeniz’in kuzeyi ve Balkanlar’a yerleşen “Oğuz” boyuna mensup olan Gökoğuzlar, Gagavuz ismiyle de tanınıyor. Gökoğuzların göç dalgası ile önce Balkanlar’a, ardından Prut ve Dinyester nehirleri arasında kalan eski ismiyle Besarabya, bugünkü Moldova topraklarına yerleştiği biliniyor. Bizans’a bağlı olarak 1263’te kurulan ilk Gökoğuz Devleti, Osmanlı topraklarına 1. Beyazıd döneminde dahil oldu. Besarabya toprakları, 1806-1812 Osmanlı-Rus savaşı sonrasında Ruslar’ın kontrolüne geçti. Bolşevik devrimi sonrası bölge Romanya’ya, 2. Dünya savaşı sonrası ise yeniden Rusların kontrolüne girdi. Komrat şehrinde 1989’da toplanan “Halk Topluşu” adlı meclis, Gökoğuz Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ni tek taraflı olarak ilan etse de Kişinev yönetimi bu yapıyı tanımadı. Sovyetlerin dağılmasından sonra bağımsızlığını elde eden Moldova, yaklaşık 160 bin nüfuslu Gökoğuz Yeri’nin özerkliğini kabul etti. Gökoğuzlar, Ortodoks Hristiyanlığa tabi.

400’ü aşkın TİKA projesi

Faaliyet gösterdiği ülkelerde Türkiye’nin dış politika vizyonunu farklı alanlarda hayata geçiren TİKA, Moldova’da 24 yılda 400’den fazla projeye imza attı. TİKA, özellikle Gökoğuz Yeri’nde ortaya koyduğu projelerle, Gagauz kültürünün korunmasına destek oluyor. TİKA, 2009’da yaşanan kitlesel gösteriler sırasında zarar gören Moldova Cumhurbaşkanlığı binasının fiziki altyapısını iyileştirmek amacıyla da Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatları üzerine yenileme çalışması yapmıştı. Komrat’ta Nisan 2017’de tahsis edilen arazi üzerinde inşa edilmesi planlanan Recep Tayyip Erdoğan Eğitim Külliyesi’nin projelendirme aşaması tamamlandı.