Ey Forbes Fransız mısın?
Forbes Dergisi’nde Türkiye ekonomisini balon olarak niteleyen bir yazı çıktı. Gündem sadece iç siyaset olmasaydı The Economist’in yediği fırçanın benzerini Forbes da yiyebilirdi.
Türk ekonomisi ile ilgili negatif bir yazı kaleme alan The Economist dergisine Başbakan Erdoğan “Eyy The Economist sen bu ülkeye çok fransızsın” eleştirisi getirmişti. Bu kez de Forbes dergisinde Türkiye ekonomisi hakkında çok ağır olumsuz bir yazı yayınlandı.
Dergi yazarı Jesse Colombo tarafından kaleme alınan yazıda son yıllarda giderek şişen kredilerin ve kısa vadeli döviz borçlarının Türk ekonomisindeki balonu patlatacağı ve bunun diğer gelişen ülkeleri de etkileyen krize dönüşebileceği belirtildi.
Amerikan Forbes dergisinde yer alan makalede Türkiye ekonomisinin son yıllardaki büyümesinin tehlikeli bir balona çevrildiği belirtilirken, “Dünya halen Türkiye’nin balon ekonomisinin yarattığı tehlikenin farkında değil. Türkiye’nin balon ekonomisi için en kötü senaryo halen önümüzde” ifadesi kullanıldı.
Milli gelir artmadı
Reel faizlerin düşmesi ile Türkiye’de kredi ve varlık balonunun giderek şişmeye başladığı belirtilen yazıda özel sektörün kredi hacminin 2008’den bu yana dörde katlandığı belirtilirken aynı dönemde gayrisafi yurtiçi hasılanın sadece üçte bir oranında yükseldiği belirtildi. Jesse Colombo bu süreçte Türkiye’nin yabancı kuruluşlara olan dış borcunun 372.6 milyar dolarla GSYİH’nın yüzde 47’sine ulaştığını belirtirken geçtiğimiz yıl TL’nin yüzde 18 değer kaybetmesinin büyük risk yarattığını yazdı.
Jesse Colomba daha endişe verici olanın 129.1 milyar dolarlık kısa vadeli borçlar olduğunu belirtirken Amerikan Merkez Bankası Fed’in tahvil alımlarını azaltmasıyla birlikte Türkiye’nin kısa vadeli borçlarının döviz rezervlerinin yüzde 100’ünü geçtiğine vurgu yaptı.
Tüketim patlaması aslında bir balon
Jesse Colombo, kredi patlamasının tüketici tarafında da gerçekleştiğinin altını çizdi. GSYİH’nın yüzde 70’ini tüketim harcamalarının oluşturduğunu belirten Colombo, bunun borçlarla gerçekleştiğini kişisel kredilerin yıllık artış oranının yüzde 60’ın üstüne çıktığını yazdı. Tüketimin özellikle otomobil, elektronik ve beyaz eşyada yoğunlaştığı belirtilen yazıda, birçok şirketin Türkiye’deki harcama patlamasından faydalanmak için ülkeye girdiği belirtildi. Türkiye’nin 129.1 milyar dolarlık kısa vadeli borcun önümüzdeki yıl vadesinin geleceğini hatırlatan Colombo, Fed’in sıcak para musluğunu tamamen kapamasıyla para birimlerinin daha çok değer kaybedeceğini ve tahvil faizlerinin yükseleceğini öngördü. Balonu patlatacak ana unsurun bu kısa vadeli borçların olacağını savunan Colombo, daha sonra ülkenin kredi balonunun patlayacağını, birçok döviz borcu olan şirketin batacağını, büyümenin tersine döneceğini ve işsizliğin artacağını öngördü. Colombo, liderlere yönelik baskının artacağını ve daha çok protesto gerçekleşeceğini öne sürdü.
