Evi, arsası olan herkesi ilgilendiriyor! 2019'dan itibaren...

GAYRİMEN-KUL sektörünü ve alım-satım işlemi yapacak vatandaşları etkileyecek köklü bir düzenleme yolda. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 100 günlük icraat planlarını açıklarken, ‘Taşınmaz Değerleme Sistemi kurulacak’ demişti. Bu sistem ve işleyişi ile ilgili detaylar da belli oldu. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ülke geneli için il il, ilçe ilçe değer analizi yapacak.

Değerler periyodik olarak takip edilerek artış ve düşüşler yansıtılacak. Deprem ya da terör gibi nedenlerle ortaya çıkan değer değişimleri takip edilecek, kamu yatırımları ve düzenlemeleri sonucu ortaya çıkan değer artışları da sisteme eklenecek. Ülke genelinde çıkacak değer haritasının amacı yapılan satışların gerçek değer üzerinden gösterilmesini zorunlu kılmak ve adil bir emlak vergi sistemi kurulmasını sağlamak. Gülistan Alagöz'ün Hürriyet'teki haberine göre, vatandaş 500 bin liralık ev aldığında bunu 200 bin lira diye gösteremeyecek ve gerçek değer üzerinden harç ödeyecek. Bölge değerinin altına işlem yapan vatandaş ya da firma uyarılacak, işlem yapıldıysa Hazine ve Maliye Bakanlığı ilgili birimlerince inceleme yapılacak.

DEĞERLEME RAPORU

Değer haritasının oluşması çalışmalarının 3 yıl içinde tamamlanması ve 2022 başında ülke genelinde devreye girmesi hedefleniyor. Ancak bu süre tamamlanana kadar ara dönem için de bir formül bulundu. Tapu harçlarının piyasa değeri üzerinden alınabilmesine imkan tanımak amacıyla, satış işlemlerinden ‘değerleme raporu’ alınmasına dair acil eylem planı hazırlandı. Satış işlemlerinde değerleme raporu istenmesi ile ilgili zorunluluk Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün çalışmaları devam eden yönetmeliği ile getirilecek. Tasarlanacak sistemle vatandaş çağrı merkezi, web sitesi yada Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) denetimindeki değerleme firmalarına başvurarak taşınmazının değerlenmesini yaptırabilecek. Edinilen bilgilere göre bakanlık bu değerleme sisteminin ek maliyet getirmemesi için de çalışma yapıyor. Bir konut satışında değerleme raporunun 250-300 lira gibi bir bedelle alınması planlanıyor.

YATIRIMCIYA DA AVANTAJ

‘Taşınmaz Değerleme Sistemi’nin bir diğer amacı ise yatırımcı için yer seçim analizi yapılması. Hem yerli hem de yabancı yatırımcılar bu haritalar üzerinden değer artış hızını ve oranını görebilecek. Buradan elde edilecek veriler yer seçim analizi için çok değerli olacak. Belediyeler de kamulaştırma çalışmalarında bu sistemi kullanacak. Sistem 2022’de tam anlamıyla çalışmaya başladıktan sonra süreç izlenecek, eğer Maliye Bakanlığı ile ortak çalışma yapılırsa belediyelere ödenen emlak vergisinde de bu sistemdeki bilgilerden faydalanılacak.

NEDEN DÜŞÜK GÖSTERİLİYOR?

GAYRİMENKUL alım-satımında mülkün yüzde 4’ü (31 Aralık’a kadar yüzde 3’ü) tapu harcı olarak ödeniyor. Bunu alıcı ve satıcı yarı yarıya paylaşıyor. Söz gelimi 500 bin liralık bir evde 10 bin lira alıcı 10 bin satıcı 20 bin lira tapu harcı ödüyor. Ama bu evin değerini 200 bin lira olarak beyan ederlerse tapu harcı 8 bin liraya düşüyor. Evini 5 yıl içinde satanlar, aldığı ve sattığı fiyat arasındaki farkın yüzde 15-35’i arasında vergi ödüyor. Vatandaşın beyanındaki rakamlarda işlemlerin yapıldığını belirten Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, “Belediyenin belirlediği rayiç değerler vardır. Bunlar piyasa değeriyle aynı değil. Diyelim ki belediyenizin belirlediği rayiç değere göre sizin evin değeri 150 bin TL. Ama piyasa değeri 300 bin. Bu evi 150 bin liradan düşük fiyata satamazsınız. Çoğu zaman vatandaş daha az harç ödemek için rayicin biraz üstünde ama gerçek değerin altında rakam beyan ediyor. Mesela 151 bin diyor. Evi satarken 151 bin TL banka yoluyla ödendi, kalan tutarı kayıtlı olmayan bir kaynaktan ve elden ödendiyse Maliye bunu yakalayamıyor. Ama alıcı 300 bin bankadan çekti, 151 bini transfer edip kalanı elden ödedi. Maliye ‘neden bankadan 300 bin lira çektin’ diyerek durumu tespit ediyor. Satışta hata varsa 1 ay içinde vatandaşı aradaki farkın harcını öder ve usulsüzlük cezası kesilir” dedi.