Evden çalışanlara yemek parası ödeniyor mu?
Corona virüs salgının ülkemizde görülmeye başlamasının ardın birçok işyeri çalışanların salgından etkilenmemesi için önlem almaya çalıyor. Evden çalışma sisteminden, çalışanlara izin kullandırılmasına kadar farklı yöntemler denirken çalışanlar da kendi haklarını merak ediyor. Evden çalışma sistemine geçen çalışanlara belli şartlar altında yemek ücretleri de ödeniyor.
Milyonlarca çalışan corona virüs salgını sonrası yeni çalışma sistemine geçti. Türkiye'de ilk kez karşılaşılan bir durum olması nedeniyle çoğu çalışan bu durumda sahip oldukları hakları bilmiyor. Hürriyet gazetesinden Noyan Doğan çalışanların en çok merak ettiği soruların yanıtı verdi. İşte o sorular ve cevapları...
Soru: Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için ilk kez başvuracağız. İlk kez başvuracak olanlar da ödenek alabilecek mi? Koronavirüsten etkilendiğimizi ispat etmek durumunda mıyız? (İlker Takalsın)
Cevap: İŞKUR kısa çalışma ödeneğine başvuru için açıklama yaptı. Kısa çalışma ödeneğine ilk kez de başvursanız, ödenekten yararlanabilirsiniz. Başvurunuzu İŞKUR’a elektronik posta yoluyla yapabileceksiniz. İŞKUR’un bu konuda yaptığı açıklamaya göre, başvuruların işyerine gidilmeden de belge üzerinden hızlı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için koronavirüsten olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil eden belgelerin başvuruya eklenmesi gerekiyor. İŞKUR, gerektiğinde işverenle irtibata geçerek ilave belgeler de talep edilebilecek.
GERİYE DÖNÜK SİGORTALI OLAMAZSINIZ Soru: 1996 yılında LTD şirketi kurduk. 1999 yılında şirketi kapattık. Bu süreç içerisinde Bağ-Kur kaydı yapılmamış. İlk SSK girişim 2000 yılında yapıldı. Prim günü ve yaştan faydalanmak için, geri dönük Bağ-Kur girişi yapıp, prim ödeyebilir miyim? Nurcan Ekiz
Cevap: Yaşınızı ve prim gün sayınızı belirtmemişsiniz. 2000 yılında ilk girişi olan kadınlar için emeklilik şartları, 58 yaş ve 7000 prim gün sayısı. Geri dönük sigorta girişi yapamazsınız. Ancak doğum borçlanması yaparak, prim gün sayınızı artırabilirsiniz.
EMEKLİLİK İÇİN YAŞI BEKLEYECEKSİNİZ Soru: 28.5.1979 dogumluyum. 10.10.2000 yılında sigortalı oldum. 6 bin 800 prim günüm var. Askerliğimi Şubat 1999’da yaptım. 1999 öncesi sigorta olanlar emekli edilirse askerliğimi saydırıp emekli olabilir miyim? Yılmaz Tetik
Cevap: Sizin durumunuzda emekli olabilmeniz için 58 yaş şartını ve 7000 prim gün sayısını doldurmanız gerekiyor. Yaşınız 41. Prim gün sayınız da eksik. Prim gün sayınızı askerlik borçlanması ile tamamlasanız bile yaşı beklemek durumundasınız. Ancak şu anda erken emeklilik diye bir konu gündemde yok. O nedenle emekli olamazsınız.
KISA ÇALIŞMAYA YENİDEN BAŞVURABİLİRSİNİZ Soru: İşyerimizde 2018 yılı aralık ayı ile 2019 yılı mart ayı arasında kısa çalışmaya çıkıldı. 2019 aralık ayı ile 2020 arasında 3 aylık kısa çalışma uzatılmasından yararlanıldı. İşler toparlanmaya başlamışken koronavirüs nedeni ile tekrar üretime ara verdi. Daha önce kısa çalışma hakkını kullanan firmamız mevcut durumda kısa çalışma başvurusu yapabilir mi? Ömer Takım
Cevap: Koronavirüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işveren, buna ilişkin kanıtlarla birlikte Kısa Çalışma Talep Formu ile kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren listeyi bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapabilir. Başvuru sonrası iş müfettişleri uygunluk tespiti incelemesi yapacak. Müfettişlerin yapacağı inceleme sonucu uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra, kısa çalışma süresinin arttırılmasına yönelik talepler değerlendirilecek. Bu çerçevede işyeriniz kısa çalışma ödeneğine yeniden başvurabilir.
İDARİ İZNİ YILLIK İZİNDEN DÜŞEBİLİRSİNİZ Soru: Hamile bir devlet memuruyum. 32. haftama 2 hafta kaldı. Normal şartlarda 32. haftama geldiğimde çalışabilir raporumu alıp, işime devam edip, çalışacağım 5 haftayı doğum sonrasına aktaracaktım. Koronadan dolayı hamilelere idari izin verildi ve büyük olasılıkla bu süreç uzayacak ve benim çalışabilir raporu alacağım 32. haftama kadar ve belki de sonrasında devam edecek. Ben çalışabilir raporumu aldım fakat idari izin süreci devam ediyorsa bu durumda benim doğum sonrasına aktarmak istediğim izinlerim yanacak mı? Şeyma Demirhan
Cevap: Yayımlanan genelge ile hamileler 16 Mart 2020 tarihinden itibaren 12 gün idari izinli sayılacak. Kanunda ise yıllık izin verildikten sonra idari izinli sayılan sürelerin yıllık izin süreleri içerisinde kalması ve mesai günlerine denk gelmesi halinde ise bu sürelerin yıllık izin süresinden düşülmesi ve daha sonra uygun görülen zamanlarda kullandırılması gerekiyor. Bunu kullandıracak olan kişi de bağlı olduğunuz kurumdaki amiriniz. Ancak yeni bir düzenleme ile idari izin süreli de değişebilir. Yeni düzenlemeyi beklemeniz gerekiyor.
EVDEN ÇALIŞMA YEMEK ÜCRETİNİ KAPSAR Soru: İşveren çalışanlarını evden çalıştırıyor ve yemekhane hizmeti sunamıyorsa yemek paralarını vermesi gerekmez mi? Koray Taşan
Cevap: Aylık ücretiniz içinde yemek, yol gibi giderler vardır ve ücretinize giydirilmiştir. Eğer ücretiniz içinde bunlar varsa, yani işveren ile aranızdaki iş anlaşması bunları kapsıyorsa zaten ödeniyordur. Yoksa işverenden bunu talep edebilirsiniz.
SAĞLIK KURULU RAPORU GEREKİYOR Soru: Ben dört damardan anjiyo oldum. Aterosklorik kalp hastalığı var, kalp yüzde 40 çalışıyor dediler. 2020 prim günüm var. Emekli olabilir miyim? İlhan Gültomruk
Cevap: Hastalık nedeniyle çalışma gücünüzün en az yüzde 60’ını kaybetmeniz halinde malulen emekliliğe hak kazanırsınız. Emekli aylığı alabilmeniz için de en az 10 yıl çalışmış olmanız, toplam 1800 gün prim ödenmesi gerekiyor. Bunun için de Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulundan rapor almanız gerekiyor. 2020 gün priminiz olduğu için prim gün sayınızda sorun yok. Çalışma yılınız bu kadarsa 5 yıl eksiğiniz bulunuyor. Ancak başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olduğunuza karar verilirse sigortalılık süresi şartı aranmaz, 1800 gün prim ödenmiş olması yeterli.
VİRÜS NEDENİYLE MAZERET İZNİ ALAMAZSINIZ Soru: Özel bir şirkette çalışıyorum. Toplam sekiz çalışanız. İşyeri, virüs nedeniyle ücretli izne çıkartmıyor. İşyerini de kapatmadılar. Mazeret izni kullanabilir miyim? İdris Taşpınar
Cevap: İş kanunda mazeret izninin belirli kuralları var. Bunlar da evlilik nedeniyle, yakın bir akrabanızın vefatı nedeniyle ve eşinizin doğumu gibi nedenlerle mazeret izni kullanabilirsiniz. Kaldı ki, mazeret izninin yasal süresi 3 gün. Bundan daha uzun süreli izin kullanamazsınız. Dolayısıyla virüs salgını nedeniyle mazeret izni kullanamazsınız.