Eti 15 dakika pişirin sütü kaynatmadan içmeyin

Büyük ve küçük baş hayvanlar ile temasta bulunulması durumunda ortaya çıkabilen ve ölümle sonuçlanabilen çok tehlikeli bir hastalık olan şarbon, ülkemizde de gündeme oturdu. Brezilya’dan gelen hayvanlarda rastlanan şarbon birçok kişinin ve Silivri’de 2 mahallenin karantinaya alınmasına sebep oldu. Genellikle et ve süt ürünlerinden bulaşan bu hastalığı ve nasıl önlem alınacağını Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü’nden Prof. Dr. Sarp Üner anlattı.

Et ve et ürünlerini güvenilir yerlerden alın

Çiğ et, kıyma, hazırlanmış et karışımları ve et ürünlerinin tekniğine uygun olarak üretilmesi, ambalajlanması ve piyasaya sunulmasına ilişkin hususlar Türk Gıda Kodeksi Et ve Et Ürünleri Tebliği’nde belirtildi. Bu tebliğ hükümlerini Tarım ve Orman Bakanlığı yürütüyor. Dolayısıyla veteriner kontrolünden geçmiş et ve et ürünlerinin, bu kurallara uygun satış yapan ve düzenli olarak denetime tabii olan yerlerden alınması güvenli.

Bunun dışında kaynağı belli olmayan ve veteriner kontrolünden geçmemiş etleri satan, denetime tabii olmayan yerlerden alınacak etlerden şarbon hastalığının bulaşma riski bulunuyor. Ayrıca bu tür gıdalar şarbon hastalığı olduğu kadar başka bulaşıcı hastalıklar için de risk kaynağı.

Kesilen hayvanın sağlığı da önemli

Tüketiciyi doğru yönlendirmek için her zaman endişe etmeden tüketilebilecek eti olarak tanımlanan “güvenli et” kavramının vurgulanması önem taşıyor. Güvenli olmayan et ve et ürünlerinin tüketimi her zaman sağlık açısından risk teşkil ediyor. Ülkemizde et tüketiminde dönemsel olarak görülen en büyük değişiklik Kurban Bayramı zamanında oluyor. Hayvan kesiminin ve satışının her zamankinden farklı olduğu ve bireysel kesimlerin yoğunlaştığı bu dönemde kesilen hayvanın sağlığından ve kesim işleminin sağlıklı koşullarda gerçekleştirildiğinden emin olunması gerekiyor. Satışı yapılan kurbanlık hayvanlarla ilgili gerekli sağlık tedbirlerinin alındığının ve Tarım Bakanlığı’nca zorunlu tutulan belgelerin mevcut olduğundan emin olunması ve kesimlerin ehliyetli kişilerce yapılması, olası hastalık risklerinin ortadan kaldırılması için büyük önem taşıyor.

Denetimsiz et risk kaynağı

Şarbon ve etle bulaşan diğer bulaşıcı hastalıklardan korunmak için güvenli et tüketilmesine büyük özen gösterilmesi gerekiyor. Gerekli tedbirlerin alınmadığı, kaynağı belli olmayan, veteriner denetimlerinden geçmemiş etlerin tüketilmesi her zaman şarbon hastalığı için büyük bir risk kaynağı. Bu durum sadece satın alınan et ürünleri için değil, dışarıda tüketilen etler için de geçerli. Fast-food, lokanta vb yerlerde satılan et ve et ürünlerinin sağlıklı ve iyi pişirilmiş olduğundan emin değilse vatandaşın bu ürünleri tüketmemesi gerekiyor.

Koyun ve keçi daha tehlikeli

Şarbon hastalığı sığır, koyun ve keçi gibi büyük ve küçükbaş hayvanlar ile geyik gibi av hayvanların etlerinden bulaşabiliyor. Kanatlı hayvanlar ve deniz ürünleri bu anlamda daha güvenli.

Günlük sütleri kaynatmadan içmeyin

UHT (Ultra Yüksek Isı) yöntemi ile işlem görerek sterilize edilen ve kutulanan sütler güvenle tüketilebilir. Yüksek ısıya tabi tutulmamış pastörize ya da açıkta satılan çiğ sütler şarbon açısından riskli olabilir. Özellikle günlük ve pastörize sütler kaynatılmadan kullanılmamalı.

Çiğ sütten yapılmış dondurma, peynir gibi gıdalar da şarbon açısından riskli durumda.

Şarbonlu et daha çabuk bozuluyor

Satın alınacak et veya süt ürününün şarbonlu olup olmadığını anlamamız ne yazık ki pratikte pek mümkün değil. Et veya süt ürününün görüntüsü, rengi veya kokusu bazen bu ürünlerin durumları hakkında fikir verebilir. Örneğin şarbonlu hayvanın eti normale göre daha çabuk bozulur ve kesildiğinde kanı koyu renklidir ve pıhtılaşmaz. Normalden farklı rengi, kokusu ya da görünüşü olan ürünler satın alınmamalı ve tüketilmemeli. Ancak etin ya da sütün rengi, kokusu ya da görünüşü normal olsa bile şarbon açısından en doğru yol bu ürünlerin kaynağının güvenliğinden emin olunması, bu ürünlerin çiğ veya yeterince pişirilmeden tüketiminden kaçınılması ve pişirme konusunda gerekli kurallara uyulmasıdır. Burada unutulmaması gereken nokta kontrolden geçmeyen tüm hayvansal gıdaların riskli olması.

100 derecede 15 dakika pişirin

Şarbon hastalığına neden olan bakteri (Bacillus anthracis) doğada iki şekilde bulunuyor. Bunlardan birincisi ve hastalığa asıl neden olan, bakterinin aktif (vejetatif) formu. Şarbon bakterisinin bu formu ısıya ve diğer çevresel faktörlere son derece dayanıksız olduğundan normal pişirme yöntemleriyle çok basit bir şekilde ortadan kaldırılabiliyor. Ancak şarbon bakterisinin doğada onlarca yıl yaşamını sürdüren dayanıklı (spor) formu 100 santigrat derecede en az 15 dakika pişirme gerçekleşmeden etkisiz hale gelmiyor. Etlerin pişirilmesinin dışında hazırlanmasında kullanılan bıçak, kapkacak gibi materyallerin de kullanım sonrası mutlaka uygun şartlarda temizlenmesi gerekiyor. Bir litre suya bir çay bardağı çamaşır suyu katılarak hazırlanan sıvı ile yapılacak temizlik, şarbon bakterisinin her türünün etkisiz hale getirilmesi için etkili bir yöntem. Çiğ etle ilgili işlemler yapılırken eldiven giyilmesi de, şarbon bakterisinin ciltten geçişini engellemek açısından önem taşıyor.