Esnaf ve tacir endişeli!

Müdahalelerdeki satış 6 milyar doları geçti ancak doların ateşi bir türlü sönmüyor. Dövizin artışından endişeli olan reel ekonomi MB’den farklı silahları devreye sokmasını bekliyor.

Merkez Bankası faiz silanını çekmeden, dolar satarak piyasalara müdahale etti ancak doların ateşi bir türlü sönmüyor. 1.97 TL ile tarihi zirvesine çıkan ve psikolojik sınır olan 2 TL’ye çok yaklaşan dolara Merkez Bankası günlerdir müdahale ediyor. Ancak dolardaki düşüş 2 kuruşla sınırlı kalıyor ve herkesi endişelendiriyor.

Döviz borcu olan esnaf, tüccar sanayici dolardaki hareketi saniye saniye takip ediyor. Özel sektörün döviz pozisyon açığı 160 milyar dolara yakın.

Ayrıca döviz fiyatının artması, enflasyonun hortlaması ile eş değer. Ayrıca Türk insanı için döviz krizi her zaman için ekonomik kriz ile bir tutuluyor ve psikolojik etkisi ağır oluyor.

Dolayısıyla piyasalar Merkez’den farklı ve daha etkili müdahale yöntemleri bekliyor. Bu yöntemler içinde ilk akla gelen ise piyasadaki döviz likiditesinin çeşitli enstrümanlarla artırılması. Rezerv Opsiyon Mekanizması (ROM) ile Merkez Bankası’nda bloke edilen döviz karşılıkların bir miktarının serbest bırakılmasının yangını söndürmede çok etkili olabileceğine özellikle dikkat çekiliyor. Piyasa uzmanları “Önce bu yöntemler denenir, etkili olmazsa son çare olarak müdahale edilir” görüşünde birleştiler. Merkez Bankası’nın eski tecrübeli kurmayları da görüşe destek verdi.

Daha önceki döviz krizlerinde denenen ve etkili olan döviz karşılıklarda oran azaltma yönteminin şu ana kadar neden denenmediği ve bu yola başvurulmadığı merak ediliyor. Piyasa uzmanlarına göre bu silah çekilse belki de 6 milyar doların üzerinde döviz rezervi harcamaya gerek kalmadan dolar kontrol altına alınabilirdi. Bu silahın yanına başka etkili müdahale yöntemlerinin de eklenebileceğini kaydeden uzmanlar şu görüşlerde birleşiyor:

1. ROM mekanizması ters çalıştırılabilirdi. Türk Lirası için tutulan döviz karşılıkların oranı düşürülüp, boşta kalan dövizi de kural gereği 14 gün beklemeden hemen ertesi günü bankaların çekebileceği duyurulabilirdi. Bu piyasalardaki tansiyonu düşürür gerginliği alırdı.

2. Merkez Bankası döviz satmaya başlamadan önce bono alımı yapabilirdi. Böylece hem faizler daha yavaş yükselir hem de piyasaya likidite gelirdi.

3. 25-50 milyon dolarlık küçük müdahaleler yapılmadan önce döviz borç verilebilirdi.

4. Merkez Bankası’nın rezerv satmadan önce faiz oranlarını artırabileceğinin sinyalini vermesi bile yeterli olabilirdi.

5. Merkez Bankası dövize müdahale etmeden önce “teşhisi” doğru yapmalıydı. Yaşanan krizin bir likidite krizi değil “döviz pozisyon” yani kur krizi olduğunu görmeliydi. Şu an dövizi talep edenler dövizin daha da yükseleceğini düşünen ve şimdiden almak isteyenler. Küçük müdahaleler etkili olmayınca, aklından döviz almak geçmeyenler de “Galiba kur yükselecek” diyerek dolar talep etti.

Bas bas dolarları sonra ara alanları!

BDDK, Merkez Bankası’nın 2.2 milyar dolarlık rekor döviz satışı yaptığı 8 Temmuz tarihinde bankaların döviz işlemlerini incelemeye aldı. İhaleler esnasında manipülatif işlem araştırılıyor.

Gezi Parkı olaylarının yaşandığı dönemde borsadaki işlemleri incelemeye alınmasının ardından şimdi de BDDK, Merkez Bankası’nın 2 milyar 250 milyon dolarlık rekor müdahalesinin olduğu Pazartesi gününü araştırıyor. BDDK, Merkez Bankası’nın rekor döviz satım ihalelerinin de yer aldığı 8-9 Temmuz tarihlerinde bankaların ihaleler ve müşteri işlemlerine ilişkin tüm ayrıntıları talep etti.

BDDK: İnceleme rutin

BDDK önceki gün bankalara bir yazı ve doldurulması için bazı excel dosyaları göndererek sektörden bazı bilgiler istedi. Bankacılara göre istenilen bilgiler bankaların döviz masalarında yapılan işlemlerin neredeyse tamamını oluşturuyor.

BDDK konu ile ilgili Reuters’a yaptığı açıklamada, döviz piyasasına ilişkin inceleme başlatıldığını teyit ederken uygulamanın rutin olduğunu belirtti. BDDK açıklaması şöyle devam etti: “BDDK’nın, her konuda anında bilgi sahibi olmayı istemesi görevi gereğidir. Yapılan işlemler de bunun dışında bir şey değildir. Dolayısıyla yetkisi olan bütün alanları aktif olarak denetleme konumundadır. Bu işlemlerse; var olan yetkilerin kullanıldığı aktif izlemedir. Basında yer alan hususlar da bu uygulamalar dışında bir şey değildir.” Bankacılar BDDK’nın talep ettiği bilgiler arasında Merkez Bankası ile yapılan döviz satım ihaleleri bu ihalelere atılan teklifler ve buradan sağlanılan dövizin nerede kullanıldığı bilgilerinin de yer aldığını söyledi.

Üst düzey bir ekonomi yetkilisi ise, “Burada amaçlanan, bankaların bankacılık faaliyetleri içinde mi kaldığı, döviz işlemlerini ihtiyaçları doğrultusunda mı gerçekleştirdiği yoksa işlemlerin manipülatif mi olduğu” dedi ve ekledi: “Eğer kurun düşeceğine inanıp, satıp, sonra kâr amaçlı alırsanız başka; zaten düşeceğini düşünmeden işlem yapıyorsanız başka. İşlemler spekülatif mi manipülatif mi ona bakılacak.”

Merkez 1.3 milyar dolar daha sattı, ama kur arttı

Merkez Bankası dün düzenlediği 6 ihaleyle toplam 1.3 milyar dolarlık döviz sattı. İlk ihalede 50 milyon dolar satılırken diğer 4 ihalede 150 milyon dolarlık döviz satışı yapıldı. Bugün valörlü son ihalede ise 650 milyon dolar satıldı. Önceki gün 1.95 TL’den kapanan dolar ihalelere rağmen günü 1.9550 TL’den tamamladı. Merkez Bankası’nın 11 Haziran’dan bu yana yaptığı satış miktarı 6.2 milyar dolara ulaştı.