Çalışan kadının hakları neler?

Geçtiğimiz Perşembe günü 8 Mart’tı ve dünya çalışan kadınlar günüydü. Değişik programlarla kadınların günü kutlandı. Bu haftaki yazımızda çalışan kadınlara pozitif ayrımcılık çerçevesinde çalışma hayatında sağlanan hakların ne olduğunu izah edelim.

8 DOĞUM BORÇLANMASI:

1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformu ile kadınlara getirilen en önemli haklardan biri doğum borçlanmasıdır. Buna göre; 4/a (SSK) sigortalısı kadınların doğum nedeniyle çalışamadıkları, en fazla 2 doğum için geçerli olmak üzere, ikişer yıllık sürelerinin borçlandırılmasında sigortalının doğumdan önce 4/a bendi (SSK) kapsamında tescil edilmiş olması ve adına kısa ya da uzun vadeli sigorta kolları yönünden prim ödenmiş olması yeterli sayılır. Doğum borçlanmasında aranan şartlardan birisi, doğum tarihinden önce 4/a (SSK) sigortalısı olarak tescil edilmiş olması ve adına kısa ya da uzun vadeli sigorta kolları yönünden prim ödenmiş olmasıdır. SGK uygulamasında, sigortalı olunan tarihten önceki doğumlar için borçlanma hakkı verilmemektedir. Doğum borçlanması ile gün sayıları artmaktadır. Ancak, 3308 sayılı Kanun kapsamındaki çıraklar ve işletmelerde, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında örgün eğitim gören öğrencilerin çıraklık veya staj döneminde emeklilikle ilgili malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primleri ödenmediği için, (çıraklık ve staj sigortası ile doğum tarihi arasında sigorta başlangıcı olmayanların) doğum borçlanması yapmaları halinde sigorta başlangıç tarihleri geriye gidecektir. Yani, sigortalılık sonrası doğum yapıp, doğum borçlanması yapanların emeklilik yaşları değişmiyor.

8 ÇEYİZ PARASI:

Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) gelir veya aylık alan yetim kızlar evlendikleri takdirde, almakta oldukları maaşın 24 katını bir defaya mahsus olmak üzere çeyiz parası olarak SGK’dan alabiliyor. Hükümetçe yasal evliliklerin ve resmi nikâhın teşviki için çeyiz parasının kademeli olarak artırılarak “gerçek çeyiz parası” olması, evlilik hazırlığı yapan binlerce yetim kız çocuğunun sevinmesine sebep olacaktır.

8 KADINLAR YETİM PARASI ALABİLİR:

Sigortalı olarak çalışmayan, emekli olmayan kadınlar kaç yaşında olurlarsa olsunlar babaları veya anneleri vefat etmişse, sosyal güvenlik sistemi tarafından yetim/öksüz olarak değerlendirilmekte ve onlara aylık bağlanmaktadır.

8 MALUL ÇOCUĞU OLAN KADINA ERKEN EMEKLİLİK:

Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu olan ve emeklilik aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalıların 1 Ekim 2008’den sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenip; eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilerek daha erken emekli olabilmektedirler.

8 YURTDIŞI BORÇLANMASI YAPACAK KADINLAR:

Erkeklerin yurtdışında geçen süreleri borçlanarak emekli olabilmesi için hizmet akdi veya şirket ortağı kapsamında vergi ödeyerek fiilen bir işte çalışması ve bunu belgelendirmesi gerekirken; kadınlar için böyle bir şart bulunmamaktadır. Kadınlar 18 yaşını doldurduktan sonra yurtdışında geçen sürelerin tamamını veya diledikleri kadarını herhangi bir şart aranmaksızın borçlanabilmektedirler. Bu süre içinde kadınların evli olma şartı bulunmamaktadır.

8 EVLENEN KADIN KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR:

Evlendikten sonra (resmi nikâhtan sonra) bir yıl içinde işverene yazılı olarak başvurarak “evlilik nedeniyle” işten ayrılmak istediğini belirten kadın sigortalıya işveren kıdem tazminatı vererek iş akdini sonlandırmaktadır. Kadının evlilik nedeniyle işten ayrılması başka bir yerde işe girerek çalışmasına engel teşkil etmemektedir.

8 SÜT İZNİ ALABİLİR:

Çalışan kadınların çocukları olduğu takdirde, işveren bir yıl boyunca günde bir buçuk saat süt izni vermek zorundadır. Kadınlar süt izinlerini biriktirip haftalık izin hariç bir tam gün işe gelmeme şeklinde de kullanabilirler.0

8 DOĞUM İZNİ:

Kadınlara doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta, çoğul gebelikte 10 hafta olmak üzere izin verilmektedir. Kadın doktor raporu ile doğumuna 3 hafta kalıncaya kadar çalışabilir ve bunu kullanmayarak çalıştığı izni doğum sonrası izin süresine ekletebilir.

8 DOĞUM SONRASINDA 6 AY ÜCRETSİZ İZİN:

Doğum yapan kadınlar, doğum izninden sonra isterlerse 6 ay ücretsiz izin alabilirler. Burada işverenin takdir hakkı yoktur. Kadın sigortalı izin isterse işveren vermek zorundadır. Kadın devlet memurları için bu süre bir yıl olarak uygulanmaktadır.

8 ÖZEL GÜNLERİNDE İZİN HAKKI:

Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan kadınlar, eğer kendileri isterlerse ‘muayyen’ günlerinde beş güne kadar izin kullanabilir. Çalışan kadın bu izni talep ettiğinde, işveren vermek zorundadır.

8 KADIN GAZETECİLER DOĞUM İZNİNDE MAAŞ ALABİLİR:

Kadın gazeteciler, hamileliğin 7’nci ayından doğumun 2’nci ayı sonuna kadar izne ayrıldıkları sürede, son aldıkları ücretin yarısını işverenden almaya devam eder. Bu arada ayrıca SGK’dan istirahat parası da alır.

8 KADINLAR BAZI İŞLERDE ÇALIŞTIRILAMAZ:

Kadınlar biyolojik ve fizyolojik yapıları gereği erkeklere göre farklı olduklarından, yer altında, su altında çalıştırılamaz ve gece postalarında fazla mesai yaptırılamaz.