Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi, tüm beklentileri ve tahminleri alt üst ederek Ağustos’ta yüzde 7.2 artışla 19 ayın zirvesinde gerçekleşti. Sanayi üretimi en son Ocak 2014’te yüzde 7.6’lık artış göstermişti.
Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2015 yılı Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 3.8 azalırken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 8.7 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 3.6 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi Ağustos’ta bir önceki aya göre ise yüzde 2.9 arttı.
Tahminler bu rakamın yakınından geçmezken (En yüksek artış beklentisi yüzde 3) böyle bir artış yaşanması, acaba gerçekten sanayinin tam röntgeni çekilebiliyor mu sorusunu da sorduruyor haliyle.
Bir de diğer verilerle örtüşmeme sıkıntısı var. Bu rakamı teyid etmeyen en önemli veri ise ihracat. İhracatta düşüş yaşanırken, sanayi üretiminin artması tuhaf karşılanabilir. Sanayi üretim endeksi ile ihracat arasındaki bağın koptuğu verdiğim grafikte çok rahat görünüyor.
Makasa bakıldığında ilk defa sanayi üretimi ile ihracat arasındaki kopma bu kadar belirginleşti. Bu yüzden sanayi üretimine bakım üçüncü çeyrek ve yıl büyümesini daha iyimser pozisyonda tahmin edenler ciddi şekilde yanılabilirler.
Nitekim Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık ilk değerlendirmesinde “Belirsizliğe rağmen işlerin iyi gittiğini anlıyoruz” dedi. Aman haa...
İşler iyi gitmiyor.
Peki bu birbirinden kopuk veriler nasıl geldi?
Son dönemde sanayi üretim beklentisini ileten kurum sayısının oldukça azaldığı görülüyor. Görüş alınan kurum sayısı azalınca haliyle sağlıklı bir fotoğraf almak zorlaşıyor.
Benzer bir tablonun bir önceki yıl da yaşandığını hatırlatalım. Sanayi üretim endeksinde 2014 yılı Ağustos ayında da yüzde 12 civarı bir yükseliş olmuştu. Ancak üçüncü çeyrek büyüme gerçekleşmesi bu rakamı teyid etmekten çok uzaktı.
Demek istediğim şu ki sadece sanayideki büyümeye bakarak iyimserleşmenin alemi yok, yanılırız.
Kafalar veri ile fena karıştı
Nitekim aracı kurumların araştırma departmanlarının da kafası fena halde karışmış vaziyette. Uyarılar geliyor.
Mesela Halk Yatırım tarafından yayımlanan değerlendirme notunda, “Temmuz ayında yüzde 11.5’lik aylık düşüş kaydeden dayanıklı tüketim malları üretimi, Ağustos ayında yüzde 11.6’lık artış gösteriyor. Burada da, güven ortamındaki dalgalanmaların ve bunun finansal göstergeler üzerindeki yansımasının etkili olduğunu düşünebiliriz. Dolayısıyla, üretimin son dönemdeki gelişiminin arkasındaki unsurlar kalıcı bir trend niteliği taşımıyor” görüşüne yer verildi.
Analistler sanayi üretimindeki ivmelenmenin geçen ayki olumsuz sürprizin ardından bu ayki sert yükselişin bir kısmı düzeltme olarak düşünülmesi gerektiğine dikkat çekerken diğer öncü verilin de ekonomide sert bir ivmelenmeye işaret etmediğine dikkat çekiyorlar.
Merkez temkinli
Merkez Bankası da son Para Politikası Kurulu özetlerinde sanayi üretiminin Temmuz ayında mevsimsellikten arındırılmış verilerle Haziran ayına göre yüzde 1.5 oranında gerileyerek ikinci çeyrek ortalamasının yüzde 0.9 altında gerçekleştiği belirtilerek, “Üretimde görülen bu gerilemede, Haziran ayındaki yüksek oranlı artışın düzeltmesinin yanı sıra çalışılan fiili işgünü sayısının köprü günü gibi etkilerle azalmasının etkili olduğu düşünülmektedir. Ağustos ayına ilişkin öncü göstergeler üretimde ılımlı bir artışa işaret etmektedir” görüşüne yer verilmişti.
