BİST’in halka arz süreci başlarken uluslararası ve yerli devler halka arza aracılık etmek için kıyasıya bir yarışa girdi. En ünlüleri 4 farklı konsorsiyumda güçlerini birleştirdi
Türkiye’nin önde gelen şirketlerinin pay senetlerinin işlemlerine ev sahipliği yapan Borsa İstanbul bilindiği üzere bu kez kendi hisselerini arz etmek üzere düğmeye bastı. BİST’in yüzde 42.75’e kadar hissesi 2015 yılı sonunda ya da 2016 ilk çeyrekte arz edilmiş olacak. Fiyatlama çalışmaları henüz tamamlanmadı ancak Hazine’ye ait bu payların satışının 1.5 milyar dolar civarı bir büyüklüğe ulaşabileceği tahmin ediliyor.
Halka arz büyüklüğü 1.5 milyar dolar olacak ancak bu halka arz süreci ile ilgili olarak müthiş işbirlikleri, dev konsorsiyumlar kuruldu. Duyumlarıma göre BİST’in halka arzı için 6 konsorsiyum teklif verdi. Birinci konsorsiyumda 10 ortak var. Goldman Sachs, Merrill Lynch, Morgan Stanley, Unicredit, Societe Generale gibi uluslararası devlerle, İş Bankası, Akbank, Yapı Kredi Bankası gibi yerel devler bu grupta yer alıyor. İkinci konsorsiyumda liderliği JP Morgan ve Deutsche Bank yapıyor. Yanlarında UBS ve Citibank var. Bu grubun yerli ortağı Halkbank. Üçüncü ve dördüncü grup, ilk iki gruba göre daha mütevazi. Üçüncü konsorsiyumda Barclays ve Garanti Bankası yer alıyor. Dördüncü teklif sahibi ise Türkiye’den çıkacağı tartışma konusu olan HSBC. HSBC’nin yerli ortak olarak Ziraat Bankası ile görüştüğü belirtiliyor. Aslına bakılacak olursa bu dev kuruluşlar için 1.5 milyar dolarlık halka arz çok da büyük bir halka arz değil. Maksimum kazanç 100 milyon dolarlar civarında olur ancak demek ki prestij diye bakıyorlar. Zira devlerin böyle büyük işbirlikleri yaparak bu halka arza hazırlanmaları ilginç.
BİST hissesi alınır mı?
BİST’in halka arzı ile Borsa gerçek anlamda halka açılmış olacak. Kotasyon ve günlük işlemlerden alınan paylar Borsa’nın geliri. Ve maalesef baktığımızda Borsa’da heyecan verici, pastayı büyütücü bir hikaye de yakın gelecekte görünmüyor. İstanbul’u finans merkezi yapacak projede tansiyon epey düşmüş vaziyette. Birileri bu işin sadece İstanbul Finans Merkezi adı altında bir inşaat yapmakla olamayacağını, içini doldurmak gerektiğini gördü ve geri adım attı herhalde. Yine bir inşaat spekülasyonu ile karşı karşıya kaldık gibi duruyor. 220 milyar dolarlık portföy büyüklüğü ile dünyanın 30’uncu borsasından bahsediyoruz. Dünya borsaları içinde aldığı pay sadece yüzde 0.3. İlk 10’a girmesi neredeyse imkansız. Düşünün 10’uncu borsa Frankfurt ve içinde yer alan şirketlerin piyasa değeri 1.7 trilyon dolar. İşlem hacminde de BİST 370 milyar dolar ile 20’inci sırada, payı yüzde 0.4. Nasdaq’da 31 trilyon dolar, Wall Street’de 19 trilyon dolarlık işlem yapılmış geçen sene. Bu arada kottan çıkan şirketler de son dönemde arttı. Mesela geçen hafta Eczacıbaşı Yapı ile TEB borsa kotundan çıktı. Son dönemde büyük halka arz yok. KOBİ ölçeğinde küçük küçük şirketler geliyor sadece.
Türkiye ne yazık ki sermaye piyasalarından yükselemedi
Geçmiş yıllardan bu yana beni takip edenler, yıllar yıllar önce AOG Türkinvest ve Nasrullah Ayan ile olan dalaşımı bilir. 1990’lı yılların başında yatırımcıları Borsa’dan soğutan, küstüren operasyonların en büyüğünü gerçekleştiren bu şirket ve sahibi ile yıldızım bir türlü barışmamıştı.
O dönemde Sabah’taydım ve yazılarımdan dolayı ölüm tehditi bile almıştım.
Nasrullah Ayan’ın ‘Türkiye sermaye piyasasından yükselecek’ diye bir sloganı vardı, ancak yükselemedik. Evet birileri yükseldi zengin oldu ama çoğu ahlaksızlık yaparak yükseldi. Türkiye yerinde saydı hatta geri gitti.
Rakamlar öyle diyor. Toplam yerli yatırımcı sayısı topu topu 1 milyon 59 bin. 2013’e göre 2014’te 35 bin civarı yatırımcı daha küsüp gitmiş. Yerine yenileri gelmemiş.
Yerli 1 milyon 59 bin yatırımcının sadece 44 milyar liralık hissesi var. İlk 10 yatırımcı 6 milyar lirayı kontrol ediyor. Bin yatırımcı 21.3 milyar liranın sahibi. 1 milyon lira ve üstü portföyü olan yatırımcı sayısı sadece ve sadece 3 bin 971.
Yani tabana yayılmış bir Borsa İstanbul’dan bahsetmek imkansız gibi birşey. Yandaki tablo da bunu teyid ediyor.
