Vana açılmazsa korkulan olur

Kuzey Irak’ın petrol ve doğalgazını piyasaya sokacak anlaşmaya Bağdat engel oluyor. Türkiye’nin tüm diplomasisine, Bağdat’a verdiği güvencelere rağmen uzlaşma gerçekleşmiyor. Bağdat belli ki Irak’ın Kuzey’indeki Kürtler’in ekonomik olarak güçlenmesini istemiyor.

Tuhaf bir de tezleri var. “Güçlenirlerse ardından bağımsızlık gelir.”

Asıl bağımsızlık Kuzey’in zengin rezervlerinin kullanılmasına izin verilmediği takdirde mecburiyetten gerçekleşecek, görmüyorlar. Irak’ın toprak bütünlüğü korunmak isteniyorsa bu kaynakların paraya dönüşmesi lazım. Bağdat yönetimi sırtını ABD’ye dayamış vaziyette ancak Ortadoğu’da dengelerin bir günden ötekine değil, sabahtan öğlene kadar değişebildiği unutulmamalı.

Bazı dostlar bizim de bu anlaşmaya destek vermemize içerliyor. Onlar da ‘Kürtler zenginleşirse bağımsızlık isterler. Sonra Türkiye’deki oluşumları da destekleyip kışkırtırlar’ diyorlar.

Ben de diyorum ki Irak’ın toprak bütünlüğü için bu anlaşma olmazsa olmaz.

Ancak benim asıl yaptığım hesap, bu zenginliğin ortaya çıkmasının Türkiye ekonomisine sağlayacağı katkı. Ucuz enerjinin cari açığa katkısı işin bir tarafı. Geçiş ücretinin sağlayacağı ekstra gelirler, ucuz gaz ve petrol aşağı yukarı yıllık 5 milyar dolarlık bir ilave katkı sağlayacak.

Ancak bir de ticaret var. Petrol zengini bir Kuzey Irak Türkiye’yi ayrıcı ihya edecek. Bazı rakamlar vereceğim.

Bu rakamlar, Kuzey Irak’ın şimdi bile Türkiye için ne kadar önemli olduğunu çok iyi ortaya koyuyor.

10 bin dolar milli gelir

Kuzey Irak’ın GSYH’sı 2011 itibarıyla 23.6 milyar dolar seviyesinde.

Kişi başına düşen gelir son 10 yılda 10 kat artıp 500 dolardan 5 bin dolara yükseldi. Petrol satarlarsa öngörü 3 yıl içinde 10 bin dolara çıkılacağı yönünde. (Türkiye’de milli gelir de aşağı yukarı 11 bin dolar düzeyinde.)

Son 5 yılda bölge toplam 16.2 milyar dolarlık yabancı yatırım yapıldı. Erbil Borsası’nın 2014’te hizmete girmesi bekleniyor.

Irak, ihracat listesinde Almanya’nın ardından ikinci sırada yer alıyor. 2012 yılında Irak’a ihracat 11 milyar ABD Doları seviyesine ulaştı. Bunun yüzde 70’i Irak Kürdistan Bölgesi’ne (IKB) yönelik.

Mersin Limanı’na yanaşan her 4 konteynerin biri Zaho’ya ulaşıyor. Habur sınır kapısından günlük karşılıklı olarak ortalama 4 bin kamyon ve 1.000 özel araç geçiş (giriş-çıkış) yapıyor.

Irak Kürdistan Bölgesi’nde 2013 yılında 110 bin Türkiye vatandaşı ikamet izni aldı. Buna ilaveten 200 bine yakın Türkiye vatandaşı da bölgede oturmakta/çalışmakta.

Fezalar Eğitim Kurumları, Irak Kürdistan Bölgesi’nde 17 okul ve bir üniversitede yaklaşık 600 öğretmen ile 10 bini aşkın öğrenciye hizmet veriyor. İhsan Doğramacı Vakfı tarafından 40 milyon dolarlık yatırımla kurulan “Bilkent Uluslararası Koleji” Erbil’de faaliyet gösteriyor.

Şirketlerin yarısı Türk

Acıbadem Grubu, Erbil ve Süleymaniye’de hastane işletiyor.

2013 Kasım ayı itibarıyla IKB Ticaret Bakanlığı’na kayıtlı firmalardan 1.226’sı (yüzde 46) Türkiye kökenli. Bunun yanında 350 kadar Irak firması olarak tescilli Türkiye şirketi bulunduğu tahmin ediliyor.

Erbil’de Ziraat Bankası, Vakıfbank, Türkiye İş Bankası, Albaraka Türk ve Bank Asya olmak üzere Türkiye’den toplam 5 banka faaliyet gösteriyor.

Divan ve Dedeman’ın Erbil’de otelleri hizmet veriyor. Rixos’un Dohuk’ta inşaatı devam ediyor.

Dohuk Havalimanı’nın yapımı 426 milyon ABD Doları karşılığında MAKYOL-Cengiz ortaklığı tarafından üstlenildi. Fernas-STFA-Kalyon konsorsiyumu 2012 yılında 173 milyon dolar karşılığında Erbil’in altyapısının oluşturulması projesinin ilk aşamasını aldı. ENKA 600 milyon dolar proje bedelli bir doğalgaz çevrim santral işini üstlendi. Rönesans İnşaat 1 milyar dolar proje bedeline sahip 1.000 MW’lık bir başka doğalgaz çevrim santrali i
halesini aldı.