Her ne kadar ilkbahar sabırsızlıkla beklense; yaz en keyifli mevsim gibi kabul görse de sonbahar sofralarda şenlik zamanıdır. Bu mevsimde birçok ürünün tazesini bulabildiğimiz gibi kurtulmuşları da yenmeye hazırdır. Bu transformasyonla tazelikten henüz kopmamış, kurumuş hallerine de tam ulaşmamış olduklarından daha da lezzetli olurlar. Sonbahar kış hazırlıklarının çoğuna start verildiği için anaç bir dönemdir. Kırsalda kadınlar sonbaharda ailelerinin kışın tükeceği yiyecekleri hazırlamak için var güçleriyle çalışır.
Ne yazık ki kış hazırlıkları kentlere, kentlilere yabancı… Şükürler olsun ki yerel halk pazarlarda, özellikle de Bodrum gibi köylerine yakın yerlerde, kış için hazırlanmış yiyecekleri kentlilere sunuyor. Bu ürünlerin çoğunun kendi bahçelerinde yetiştirmeleri de alanlar için büyük şans. Böylece doğal ve sağlıklı ürünlere ulaşmış oluyorlar.
Bodrum gibi yerel ürünlerin merkezi olan pazarlar daha bir coşkulu. Mesela Bodrum’un Gündoğan mevkiindeki pazar yeri sabahın erken saatlerinde daha iğne atsan yere düşmeyecek kadar kalabalık... Burada beni ilk karşılayan üzümler oldu. İstanbul’un en mutena manavlarında bile bulamıyacağınız kadar çok çeşidiyle karşılaştım. Hepsi diri, dalından henüz kopmuş salkımlardı. Birçok yerde çoktan kurutulmak için çarşaflara serilmiş olan üzümler burada taptaze idi. Ceviz ise en taze haliyle şu anda pazarlarda. Tazesini ancak kısa bir süre bulabilirsiniz. Onun için kaçırmamak gerekiyor. Kırşehirden gelen iri cevizler pek cazipti, ama ben yine dayanamayıp Ege Bölgesi’nin en verimli topraklarına sahip Aydın civarında yetişmiş olanlarını aldım. Küçük ama daha lezzetliler.
Bacıların müstesna ürünleri
Bodrum merkez pazarı ise her zamanki gibi sonbaharı adeta kutluyor. Kaktüsün alacalı turuncu renkli meyveleri soyulmuş ya da soyulmamış olarak en çarpıcı görünümlü meyve. Bundan daha çarpıcı bulduğum ise kadınların pazara gelmeden fırınladıkları kavrulmuş incir oldu. Bardacık denilen efsane, açık yeşil kabuklu incir zaten Anadolu’nun Aydın bölgesinden başka yerde yetişmiyor ve kuru incir de Bardacık’tan yapılıyor. Bacıların bir diğer müstesna ürünü de kara ekmek ve bundan yaptıkları peksimet. Peksimmetden yapılan salata yine Yunan adalarında özellikle çeşit olarak mönülerde yer alır.
Kızılcıklar tezgahlarda yerini aldı
Sonbahar aynı zamanda bir son turfanda dönemi de. Vişne reçelini yapmamış olanlar bu mevsimin oldurduğu vişnelerden reçel yapabilir. Kızılcık ise sadece bu mevsime has bir meyve. Buruk tadı kızılcığı reçel ve komposta için ideal yapar. Ben kompostosunu yaptım, sadece 30 saniye kaynatarak tazeliğini korumasını sağlıyorum. Kaynarken yapılan limon suyu ilavesi de kekri bir tat vermeye yarıyor. Kompostonun suyunu az, şekerini bol tutarsanız daha uzun zaman koruyabilirsiniz. Yerken buz ve su ilavesi ile tadını azaltın. Keçiboynuzu da bu mevsimin bir başka değişik ürünü. Henüz toplanmış alıcısını bekliyor. Yassı boynuzları andıran bu meyve son derece sağlıklıymış… Kavun ve karpuz da yine bir arada sonbaharın tadını lezzet olarak çıkarmamıza yardımcı. Ancak karpuz bize elvada demek üzere iken kavun en tatlı haliyle karşımızda. Evlerde kendi bağlarının üzümlerinden yapılmış pekmez şişelerde taze üzümlerin yanında. Ben yine de sipariş üzerine yapılan gün balını yeğlerim. Gün balı güneşte suyu uçurtularak yapılan pekmezin adı. Zahmetli ve zaman aldığı için artık pek yapılmıyor. Bu zahmete katlanacak birini bulabilirseniz ne ala.
İşte sonbahar böyle bir mevsim. Tabiatın yokluk zamanına geçiş dönemi olarak algılandğından kişiyi çalışmaya, bir nevi kışa hazırlık hasadına zorlayan bir dönem. Pazarlar hele hele Bodrum gibi kışa zor girilen yerlerde bize sonbarı en renkli ve verimli haliyle yaşatıyorlar. Son turfandasıyla kaçırdıklarımızı bize bahşediyor.
