Ekmeğin hammaddesi unda bir süredir büyük bir spekülasyon yaşanıyor. Ekmeklik olmayan, daha niş ürünlerin imalatında kullanılan ve bu yüzden de kaliteli ithal buğdayla üretilen unun fiyatı, ekmeklik unun fiyatı haline dönüştürülmek isteniyor. Ticaret Bakanlığı bu duruma derhal müdahale etti ve un ihracatını kısıtlayacak bir tedbir aldı. Böylece iç pazara daha çok unun gelmesinin ve arz sıkıntısı yaratılarak un fiyatlarında aşırı oynaklık gösterilmesinin de önüne geçti. Nitekim un sanayicileri de iç piyasaya daha çok un vermeye hazır olduklarını, fiyatın da iddia edildiği gibi 175 lira değil, 95 lira olabileceğini duyurdu.
Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) Başkanı Eren Günhan Ulusoy, un sanayicilerinin 95 liradan ekmeklik buğday ununu teslim etmeye hazır olduğunu belirterek, “Bugünkü şartlara göre bu fiyat sanayicilerimiz için de fırıncı için de makul. 175 lira diyerek piyasada bir tedirginlik, bir panik havası yaratılıyor. Biz bugün 1 milyon çuval unu 95 liradan temin etmeye hazırız” dedi.
Artış neden oldu?
Un fiyatlarına ve sektöre ilişkin değerlendirmelerde bulunan Ulusoy, Türkiye’de un fiyatlarında son dönemde bir fiyat artışı yaşandığını, bunun başlıca sebebinin bu yıl buğday mahsulünün kalitesindeki düşüş olduğunu söyledi.
Ulusoy, bu yıl Türkiye’de buğday miktarında sorun olmadığını vurgulayarak, “Ancak iklim şartlarından kaynaklanan bir sorun var. Bu sorun özellikle daha üst gruptaki, kaliteli buğday fiyatlarının yüzde 30-35 artmasına sebebiyet verdi. Daha alt gruplarda, ekmeklik vasfı olmayan, düşük proteinli ürünlerde bu artış daha düşük. Dolayısıyla un fiyatlarında ortalamada yüzde 25-30 artış var” diye konuştu.
Yılbaşında bir çuval unun ortalama 75 liraya satıldığını hatırlatan Ulusoy, bugün aynı kalitede bir unun çuvalının 95 liraya satıldığı bilgisini verdi.
Ulusoy, fiyatların 95 liraya çıkmasında iklim kaynaklı nedenlerle buğday mahsulünde yaşanan kalite düşüklüğünün etkili olduğunu aktararak, dolar/TL’deki dalgalanmanın un fiyatlarına etkisine ilişkin şunları kaydetti:
“Doların etkisi var ama bire bir değil. Türkiye’de yıllık toplam 20 milyon kendi üretimimiz, ortalama 19 milyon ton da buğday tüketimimiz var. Bu ekmeklik, böreklik, bisküvilik, makarnalık, yemlik ve tohumluk üzere tüm alanlarda. Dolayısıyla üretim tüketimi karşılıyor.”
Pakdemirli: Yıl sonuna kadar ekmeğe zam yok
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, ekmek fiyatlarına ilişkin önemli açıklama yaptı. “Fakirin fukaranın ekmeğini fırsat bilip bunu bir şekilde kullanmaya çalışan fırsatçılara sesleniyorum” diyen Bakan Pakdemirli, “Vatandaşın ekmeğine göz diktirmeyeceğiz. Yeni yıla kadar ekmekte fiyat artışı yok” dedi.
175 liraya un var ama kullanım amacı farklı
Eren Günhan Ulusoy,
döviz fiyatlarının 5 milyon tonluk bir buğdayda maliyet artışı getirdiğini, ancak yerli buğdaydan üretilen un için böyle 1’e 1 kur artışından sözetmenin imkansız olduğunu dile getirdi.
Ulusoy, 175 liralık fiyatın konuşulmasının ardındaki gerçeği de şöyle aktardı:
“Bugün Türk Gıda Kodeksi’ne uygun ekmeklik buğday ununun fiyatı kalitesine göre değişir ama 175 lira rakamlarını telaffuz etmek mümkün değil. Un sanayicilerimiz, fabrikalarından teslim ve peşin fiyatla 95 liradan ekmeklik buğday ununu teslim etmeye hazır. Bu fiyat sanayicilerimiz için de fırıncı için de makul. Bir panik havası yaratılıyor. “Birileri çıkıp yarın ‘Bakın 175 liraya un aldık’ diyecektir. Ben de ‘O unun kullanım amacı nedir?’ Başka bir kullanım amacı olan lüks unu ekmeklik un gibi göstermek doğru değil. Biz bugün 1 milyon çuval unu 95 liradan temin etmeye hazırız. Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu’nun web sitesi olan tusaf.org adresinde listelerimizi yayınlayacağız.”
TMO’da 2.5 aylık buğday var
eren Günhan Ulusoy, TMO’nun önceki günlerde, “Elimizde 2.5 milyon ton ekmeklik buğday var. Bunu piyasaya sürmeye devam edeceğiz. Her türlü önlemi alacağız” açıklaması yaptığını hatırlatarak, “Bu önlemler devam ederse zaten fiyatlarda bundan sonra herhangi bir şey olmaz. Dövizin bu seviyesi ve TMO’nun müdahaleleri devam ederse bundan sonra fiyat artışı olmaz, ama dövizde yükseliş olursa ithal ettiğimiz 5 milyon tonluk buğdaya ve o buğdaydan imal edilen un fiyatlarına etkisi olur” ifadelerini kullandı. Türkiye’nin aylık buğday tüketiminin ortalama 1 milyon ton seviyesinde olduğunu aktaran Ulusoy, “Sadece TMO’nun elindeki buğday 2.5 ay yeterli” dedi.
Türkiye bitti, dünyayı yalanın içine soktular
Spekülatörler bir taraftan unun çuval fiyatının 175 liraya çıktığı bilgisini yayarken bir taraftan da dünyada buğday stokunun çok azaldığı bilgisini yayıyorlar. Tarım ve Orman Bakanlığı’nca, dünyada 26 günlük buğday stoku kaldığına ilişkin haberin gerçeği yansıtmadığı belirtilerek, “Sezon sonunda yani 30 Haziran 2019’da 8 majör ihracatçının elinde dünyanın yaklaşık bir aylık tüketimi kadar stok kalacağı (62 milyon ton) tahmin edilmektedir. Haberde bu rakam sanki dünyada şu an mevcut bulunan stok miktarıymış gibi yansıtılmaktadır” ifadesi kullanıldı.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, dünya buğday üretimi bu yıl 42 milyon ton azalışla 716 milyon tona, tüketimi 2 milyon ton azalışla 734 milyon tona geriledi.
Un tırları geri döndü
Ticaret Bakanlığı’nın fiyatlarda istikrarın sağlanması için un ihracatına getirdiği geçici sınırlama nedeniyle, Irak’a un götüren TIR’ların Habur Sınır Kapısı’ndan çıkışına izin verilmemesi üzerine, Silopi TIR parkı ve Habur Gümrük sahalarında işlemleri biten araçlar geri gönderildi. Sahalardan çıkartılan TIR ve kamyon şoförleri Habur ve Silopi’ye yakın dinlenme tesislerine çekildi. Çaresiz kalan, geri dönmek isteyen şoförler, nakliyeci firmalar ile sorun yaşıyor.
