Hamilelikte yapılan şeker yükleme testi bir süredir tartışma konusu. Konuyla ilgisi olmayan bir profesörün çıkıp ‘Gebelikte şeker yükleme testi bebeğe zarar veriyor’ açıklamasından sonra Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği çıkıp açıklamasını yaptı ve bu profesörü kınadı. Ancak doktor kulislerinde konuşulan hamilelerin hala bu konuda çekindiği, testi yaptırmak istemeyişleri, kadın-doğum doktorları ve profesörlerinin onları ikna için uğraşmak zorunda kalışları... Yapılan araştırmalar insanların gazetelerde en çok sağlık haberi okuduğunu, bunların arasında da en çok beslenme haberlerine dikkat ettiğini gösteriyor. Sağlık konusunda da insanların en çok tıp doktorlarının söylediğine güvendiği saptanmış. Kısacası medyada özellikle tıp doktorları etkili, bilimsellikten uzak-medyatik olmak adına yapılan konuşmalar halkımızı yanlış yönlendiriyor. Cerrahpaşa Tıp Fak. Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Çepni ile hamilelikte şeker yükleme testini görüştüm.
- Hamilelere şeker yükleme testi niçin yapılıyor?
Gebelikte bebeğin beslenmesini sağlamak amacı ile oluşan fizyolojik değişiklikler arasında insulin hormonuna direnç artmaktadır. Böylece anne kanında şeker artmakta ve bebeğe daha fazla şeker gidebilmektedir. Kısaca gebelik annede diyabete eğilimi artırmaktadır. Diyabetli annede ya da gebelikte oluşan diyabet tedavi edilmez, gözden kaçar, ya da kontrol altına alınıp kan şekeri belli değerler arasında tutulamazsa özellikle bebekte ciddi sıkıntılara yol açar. Bebekte doğumsal yapı bozuklukları yaklaşık 4 kat artar. Bebeğin akciğer olgunlaşması gecikerek doğduğunda nefes almasında sorun olabilir. Aşırı kilolu “iri bebek” olur. Doğum esnasında bebekte iç kanamalar veya kırıklara yol açabilir. Ve tabii ki bu bebeklerde diyabet olma riskiyle normal bebeklere kıyasla daha fazla karşılaşılmaktadır.
- Ne zaman ve nasıl yapılıyor?
Plasenta (bebeğin eşi) oluşum ve yerleşimini tamamladığında; yani 24. haftadan sonra şeker tarama testi yapılıyor. 50 gr. glukoz bir sıvı içinde anneye içirilip öncesinde açlık ve 1. saatte tokluk şeker ölçülüyor. 1. saat şeker değeri 140’ ı aşar ise ayrıntılı değerlendirmeye geçiliyor. Bu durumda 75 gr ya da 100 gr.’lık tanı testleri yapılıp annede diyabet aranıyor. 24’üncü haftadan sonra risk taşımayan annelerde yapılan bu test eğer ailede diyabet var ise gebeliğin başında yapılmalı.
- Siz bir kadın hastalıkları ve doğum profesörüsünüz, son zamanlarda ‘Hamilelikte şeker yükleme testi bebeğe zarar veriyor‘ diye bir rüzgar estirildi, üstelik konunun uzmanı olmayan bir profesör tarafından. Ne diyorsunuz bu açıklamalara?
Bilim insanları bilimsel verileri baz alarak değerlendirme yapmalı ya da toplumu bilgilendirmeye yönelik açıklamalarda bulunmalıdır. 50 gr şeker yaklaşık 1,5 baklava dilimi; 200-250 kalori. Bir defalık bu şekerin bebeğe zararının olduğunu ortaya koyan hiçbir bilimsel çalışma yok. Üstelik bu gibi testler uluslararası otoriter kurumlar, WHO tarafından da mutlaka gebelikte yapılması ve diyabet gibi risklerin elenmesi için önerilen testler. Bir başka bilimsel kural ise kişinin uzmanı olduğu alanda bilgi vermesinin uygun olduğu etik olduğudur. Örneğin; bir jinekoloğun nöröloji ya da kardiyoloji alanında bilimsel konuşması ne kadar doğrudur ve ciddidir?..
- Bir doktor olarak yanıtlayayım; ciddi değil, etik değil, doğru da değil! Size başvuran hamilelerde bu yanlış bilgilerden etkilenip, çekinip, testi yaptırmaktan vazgeçenler oldu mu?
Maalesef fısıltı gazetesi ya da medya çok etkili oluyor. O demeç verildikten sonra hemen her gebem “Şeker testi zararlıymış yaptırmasam” olmaz mı diyor. Ve dakikalarca işin doğrusunu anlatarak gebelerimi ikna etmek zorunda kalıyorum...
KİMLER ÖZELLİKLE HAMİLELİK DİYABETİ RİSKİ TAŞIYOR?
Özellikle birinci derece akrabalarında diyabet olanlar, oldukça ciddi kilo fazlası olan kadınlar, daha önce gebeliklerinde aynı problemi yaşayan anneler, polikistik over hastalığı olup insulin direnci yüksek kadınlar, gebelik esnasında anne karnında bebeklerini kaybeden anneler...
