Diyarbakır’da 100 kişiden 80’i Lice’de 96’sı HDP’ye oy attı

AK Parti bölge adaylarının profili yetersizdi

2002, 2007 ve 2011 milletvekili genel seçimlerinin ortalamalarına bakıldığında Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde seçim Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) ile Halkların Demokratik Partisi (HDP) arasında geçmektedir. Seçime katılımın Türkiye ortalamasının üstünde olduğu bölgede (yüzde 90 civarı) AK Parti’nin oy oranı yüzde 45, HDP’nin oy oranı yüzde 40,

CHP’nin oy oranı yüzde 7’lerde seyrederken MHP’nin oy oranı yüzde 3’e yakındır.

2011 seçimlerinde 59 vekilden AK Parti 39, HDP 16, CHP 3 ve MHP 1 milletvekili kazanmıştır.

Bölgenin iki ana siyasi aktörü olan AK Parti seçim çalışmalarında ekonomik yatırımlar,siyasi istikrar, Başkanlık sistemi, yeni anayasa, çözüm süreci ve ortak tarih vurgusunda bulunurken; HDP’de ise kimlik vurgusu, demokratikleşme Türkiyelileşme ve Kürt sorunu dikkat çekmektedir.

2011 genel seçimlerinde HDP’nin oy oranı ile milletvekili sayısı arasındaki dengesizliğin sebebi yüzde on barajı ile siyasi yasaklar etkili olmuştur. (Diyarbakır’da Hatip Dicle, 128 bin oy almıştı, siyasi yasaklı olduğu gerekçesiyle vekilliği AK Parti adayı Oya Eronat’a verilmişti.) Tabi bu seçimlere ilk kez bağımsız adaylarla katılan Hür Dava Partisini de (HÜDA-PAR) hesaba katmak lazım. Onun da oy oranı yüzde 2’lerde seyretmektedir. Ve HÜDA-PAR’ın tabanı, HDP ile AK Parti tercihinde büyük oranda AK Parti’ye oy vermekteydi.

Seçimlerin Türk siyasal hayatı için önemi ise Başkanlık Sistemi, Yeni Anayasa ve Çözüm süreci noktalarında odaklanmaktadır. Güneydoğu seçimlerinde HDP’nin barajı aşıp aşamaması ise bütün Türkiye’nin geleceğini etkileyecek kadar önemlidir.

AK Parti ve HDP’nin Seçim Stratejileri

AK Parti’nin aday tespitinde ve seçim stratejisinde üç nokta üzerinde durduğu görülmektedir.

Bölgenin kuvvetli ailelerinden aday tercihi (Diyarbakır’dan Ensarioğlu, Şanlıurfa ve Mardin’den Şeyhanlıoğlu ve Mihallimin, Batman’da Habizbini aşiretlerinden Ziver Özdemir ve Hakkari’de Zeydaniler gibi)

Partiye bağlılığı ispatlanmış kişiler. HDP ve PKK baskısına dur diyebileceğimiz aileler. Oysa genç nüfus geleneksel güç odaklarından ziyade ideolojik aktörlere destek vermektedir ki, burada HDP oldukça kuvvetli bir taban ağı kurmuştur. Aynı şekilde aşiretlerin toplumsal karşılığı da 1960’larla kıyaslanamayacak kadar zayıflamış durumdadır.

HDP’nin barajı geçmesinde de üç nokta üzerinde durulabilir:

Batı’da Türkiyelileşme (BİZ ve BÜYÜK İNSANLIK ) strateji izlemesi ve yumuşak güç unsurlarını (Barış, kardeşlik ve daha çok demokrasi vurgusu) devreye sokması,

Batı’da yaşayan MHP ve AK Parti’den kopan ılımlı muhafazakar Kürtlerin HDP’yi desteklemesi. Son olarak AK Parti’nin kurucularından Mir Dengir Fırat, Celal Doğan, Mithat Sancar, Kadri Yıldırım, Altan Tan, Diyarbakır emekli müftüsü Nimetullah Erdoğmuş ve Urfa’da Osman Baydemir gibi mütevazi ve hitabeti iyi kişilerin tercih edilmesi.

Örneğin, Güneydoğu AK Parti adaylarının önemli bir sayıda oranın toplumsal karşılığı olmadığı gibi, Orhan Miroğlu gibi Türkiye’nin tanıdığı kişilerin Mardin gibi küçük bir yerde aday yapılmaları yerine büyük illerde aday yapılması halinde daha faydalı olabilirdi. Bu nedenle Kızıltepe’de HDP’ye ciddi katılım oldu.

HDP’nin Barajı Aşması ve Yurt dışı oyları

Yurt dışı oylar en çok HDP ve AK Parti’ye yaratmıştır. 2011 yılında 2 milyon 780 bin kişiden 230 bin kişi oy kullanırken; şu an ise iki milyon 866 979 kişiden 1 milyon 34 bin 917’si oy kullanmıştır. Bu oran şu an ki toplam seçmen sayısı 53 milyon 741 bin 838 kişiye eklendiği zaman baraj sonucun oldukça önemli etkide bulunabilmektedir ki, HDP de buna büyük ölçüde önem vermiştir. HDP bu oylardan iki yüz bin aldığı yüzde on baraja etkisi yüzde 0.4’tür.

Özetle HDP’nin barajı aşmasında şu faktörler etkili olmuştur:

-HDP’nin adaylarının Türkiyelilik vurgusu ve güneydoğu aday profili

-Yurt dışı oylar

-Ak partinin güneydoğu adaylarının profilinin toplumsal karşılığının yeterli olmaması

HDP’ye yapılan saldırılar

Seçimler boyunca HDP’ye yüze yakın saldırı oldu. HDP Mersin ve Adana bürolarına yapılan saldırıların ardında, saldırıların en büyüğü Diyarbakır’da meydana geldi. Saldırılarda 2 ölü iki yüze yakın yaralı oldu. Bizzat şahit olduğum saldırılardan hemen sonra miting alanından kaçanlar bilboardlardaki AK Parti afişlerine saldırıyorlardı ve olayın suçlusu olarak Erdoğan’ı gösteriyorlardı. Tam bir profesyonel işi olan provokasyonda, polis ve HDP es Başkanı Selahattin Demirtaş’ın sağduyusuyla mutlak bir faciadan dönülmüştür.Gerçeği söylemek gerekirse bu olayları HDP iyi bir seçim stratejisiyle olayları kendi lehine kullandı. yana olmadığını mağdur olduğunu ve AK Parti yanlısı Kürtler dahil CHP’lilerden bile destek aldı.

SONUÇ

Seçim sonuçlarına bakıldığında AK Parti’nin adaylarda hata yaptığı (Diyarbakır 6. Sıra adayı bölgede sevilen ve TV’lerde başarılı kişiliğiyle bilinen Abdurrahman Kurt’un ve Batman’da Mehmet Emin Ekmen’in istifası HÜDA- PAR ‘da AK Parti’in başarısını olumsuz etkiledi. AK Parti ve geleneksel güç odaklarının etkisini yitirdiği ve HDP’nin iki ayaklı seçim stratejisinin başarılı olduğu görülmektedir. Aşırı güç ve güven başarısızlıkta etkili olmuştur.