Denetimde sorun var mı? Uzmanlar uyarıyor!

Maden Kanunu’nun 31. maddesine göre, devlete rapor vermek üzere maden mühendisi istihdam edilmesi zorunlu. Ancak bu personelin ücretini firmalar ödüyor. Uzmanlar ise uyarıyor: ‘Raporu hazırlayacak kişinin bağımsız olması gerekir’

Soma’da 301 madencinin hayatını kaybettiği kaza, maden sektöründeki ‘denetim’ sorununu gözler önüne serdi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, kazanın ilk günleri yaptığı açıklamada kazanın yaşandığı firmanın denetlendiğini ve kendisine verilen raporlara göre bir sorun olmadığını kamuoyu ile paylaştı. Kağıt üzerinde her şey düzgün görünürken uygulamada yapılan hatalar yüzünden de 301 madenci hayatını kaybetti. İşte bu noktada ‘denetim’ sorunu tartışılmaya başlandı.

İki tür denetim

Kanunlara göre, devletin madenleri iki tür denetleme sistemi bulunuyor. Birinci sistem İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından yapılıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesindeki bu birimdeki müfettişler maaşlarını devletten alıyor. Teftiş sırasında konaklama, yol ve harcırahları ise devlet tarafından karşılanıyor. Belli dönemlerde ya da soruşturma kapsamında maden ocaklarında denetleme yapıyorlar.

Teknik refakatçi

İkinci denetleme, her madende çalıştırılması zorunlu olan ‘Teknik Nezaretçi Maden Mühendisi’ tarafından yapılıyor. Maden Kanunu’nun 31. maddesine göre, en az 15 işçinin çalıştığı madenlerde ‘Teknik Nezaretçi Maden Mühendisi’nin çalışması zorunlu. Teknik Nezaretçi, iş güvenliğinden üretim sahasındaki uygulamalara kadar bütün gelişmeler hakkında rapor yazarak devletin resmi kurumlarına bildirmek sorumlu. Hatta işten çıktığında, madende üretimin durdurulması da zorunlu.

Parayı devlet ödüyor

Teknik refakatçide buraya kadar sorun yok. Ancak devlete bilgi vermekle zorunlu olan mühendisin ücreti maden ocağı tarafından ödeniyor. Bu durumu Maden Mühendisleri Odası Başkanı Ayhan Yüksel yanlış buluyor: “Maden ocağındaki yanlış uygulamaları devlete bildirecek kişinin ücretinin firma tarafından ödenmesi çok yanlış. Firmalar tarafından teknik nezaretçiler mesleğin başında, iş bulamayan mühendisler arasından seçiliyor. Hal böyle olunca mühendisleri kontrol altına alarak istedikleri raporu hazırlatma imkanı doğuyor. Oda olarak biz, firmaların teknik nezaretçiye ödediği ücreti devlete harç olarak ödemesini istiyoruz. Teknik nezaretçi ise devlet tarafından görevlendirilsin ve ücreti de bu harç tarafından sağlansın. Böylece teknik nezaretçi görevini sağlıklı bir şekilde, firmadan ‘kovulma’ baskısı hissetmeden yapacaktır. Türkiye’deki sorun kanun yetersizliğinden değil uygulanmamasından kaynaklanıyor.”

Soma’nın patronlarının İTÜ’deki görevlerine son

İstanbul Teknik Üniversitesi Dekanı Prof. Dr. Fatma Arslan, dekanlık tarafından Soma Holding patronları Alp Gürkan ve İsmet Kasapoğlu’nun İTÜ Maden Fakültesi Akademik Danışma Kurulu üyeliklerine son verildiğini açıkladı.