Dedektör köpekler kayıp çocukların peşinde

Onlar Türkiye’nin en kahraman köpekleri. Her doğal afette bu köpekleri görüyoruz, depremde yıkılmış bir binanın enkazında canlı arıyorlar. Polis operasyonlarında insanların ulaşamayacağı yerlerde gizlenen patlayıcı ya da uyuşturucu maddeleri buluyorlar. İz takip köpeklerinden bahsediyorum. Son aylarda değişik illerde sayıları hızla artan kayıp çocuk vakalarında da bu köpekler önemli rol oynuyor. Köpekler hassas burunlarıyla ve aldıkları iz sürme eğitimleriyle meskul mahalde ya da açık arazide kaybolan çocukların kokusunu takip edip her yeri didik didik arıyor, ekiplere önemli bir katkı sağlıyor.

Her yeri didik didik arıyorlar

Tokat’ın Turhal ilçesinde yayladaki çadırlarının önünde kardeşiyle oynarken geçtiğimiz günlerde kaybolan 3,5 yaşındaki Evrim Atış’ı arama çalışmaları aralıksız sürüyor. Ankara’dan bölgeye sevk edilen iz takip köpekleri de çalışmalara katılıyor. Küçük Evrim’i hassas burunlarıyla eğitimli köpekler her yerde arıyor. Bir tek kayıp Evrim’in araması değil, Ankara Polatlı’da kaybolduktan bir hafta sonra sonra cansız bedenine ulaşılan 8 yaşındaki Eylül Yağlıkara’nın cesedini yine iz takip köpeği Eva bulmuştu. Ağrı’da kaybolan Leyla’nın aramalarında da iz takip köpekleri etkin bir rol oynamıştı. Mardin’de ailesiyle gittiği piknikte geçtiğimiz günlerde kaybolan Berrak’ı iz takip köpeği Şah, saatler sonra ağaçlık alanda tek başına buldu. Normal şartlarda insanların aramasıyla küçük kızın 12-15 saatte bulunabileceğini söyleyen yetkililer, iz takip köpeği Şah’ın küçük kıza birkaç saat içinde ulaştığını belirttiler. İz takip köpekleri dışında kadavra köpekleri de kayıp şahısların bulunmasınıda önemli bir rolü var. Özellikle umudun kesildiği durumlarda kadavra köpekleri sahaya çıkıyor, geçtiğimiz hafta Bitlis Ahlat’ta kaybolan 2 yaşındaki Sami Yusuf’un cansız bedenine kaybolduğu yerden 12 kilometre uzakta kadavra bulma köpeği ulaşmıştı.

Uzmanlık eğitimi 16 ay sürüyor

Emniyet teşkilatında görevli polis köpekleri yalnızca kaybolan çocukları değil, büyük şehirlerin asayişini de sağlıyor, bomba arıyor, toplumsal olaylara müdahale ediyor, uyuşturucu, kaçak sigara ve çay ya da sahte para arıyor, terör operasyonlarına katılıyor. Emniyetin ‘hassas burunları’ olarak nitelendirilen köpekler, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün Ankara Gölbaşı Köpek Eğitim Merkezi (KEM) Şube Müdürlüğü’nde eğitiliyor. Eğitimlerde daha çok Alman çoban köpeği, Belçika çoban köpeği, Hollanda çoban köpeği, Alman Bicolour ve cocker spaniel cinsleri tercih ediliyor. Köpek Eğitim Merkezi’nde “Uyuşturucu madde arama, patlayıcı (bomba) arama, silah-mühimmat arama, koku teşhis, kadavra arama, özel operasyon, asayiş devriye, çay ve tütün arama, şehir içi insan takibi ve iz takip köpeği” yetiştiriliyor. Köpek Eğitim Merkezi’nde 10 ay süren temel eğitimlerin ardından 3 ila 6 ay arasında uzmanlık eğitimi alıyor ve ardından göreve başlıyor.

Hiçbir şeyden korkmuyorlar

İstanbul Emniyet Müdürlüğü Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü’ne bağlı Köpek Eğitim Merkezi (KEM) Büro Amirliği bünyesinde “görevli” özel eğitimli 28 köpek polis memurlarının en büyük yardımcısı. Time katılan yavru köpeklere, 5-6 aylık olana kadar görevli personel tarafından sosyalite kazandırıldırılıyor. Köpeklere, “Yükseğe çıkma, sesten korkmama, kaygan zeminde yürüyebilme, zorlukları aşabilme” gibi eğitimler veriliyor. Köpek eğitmenleri ve idarecileri tüm yavru köpeklerle tıpkı bir çocukla ilgilenir gibi sabahtan akşama kadar onlarla vakit geçirip eğitimlerine odaklanıyor. Aldıkları özel eğitim kapsamında idarecisinin komutuyla havlayan, yatan, saldıran ya da bekleyen köpekler, kesin itaat temeli üzerinden eğitiliyor. Zorlu eğitim parkurunda oyuncaklarla eğitilen köpekler, cesur davranışlarıyla dikkat çekiyor. Silah sesinden korkmayan, koku ile iz süren bu kahramanlar görevden göreve koşuyor.

Hayvanların günlük bakımının idarecileri tarafından yapılıyor, merkezde bulunan veteriner hekimler de köpeklerin tüm rutin kontrollerini yapyor sağlık durumlarını sürekli takip ediyor. Görev yapan her köpek özel karışımla hazırlanan günlük 400 gram kuru mama yiyor. Görevdeyken su kapları ve mamalar görev bölgelerine taşınıyor.

Takipte 12 saatin önemi

Peki iz takip köpekleri kaybolan çocukları nasıl buluyor? Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı’na bağlı Narkotik Suçlarla Mücadele Eğitim Akademisi Köpek Eğitim Merkezi Büro Amiri Akif Fıstık, görev köpeklerinin nasıl yetiştirildiğini ve son zamanlarda kaybolan kişilerin bulunmasına sağladığı katkıları şöyle anlatıyor. “Bu köpekleri özel olarak kayıp ya da aranan şahısların bulunması için özel eğitim alıyor. İz takip köpeği kayıp çocuklara aile bir kıyafeti kokluyor ve açık alanda geniş bir alanda kokuyu takip ediyor. Özellikle iz takip köpeklerimiz için koku moleküllerinin dağılmaması ve şahsın hangi yöne gittiğini bulması açısından ilk 12 saat çok önemli. Ama geçmiş tecrübelerimiz de göstermiştir ki bizim köpeklerimiz, 36 saate varan sürelerde de koku kaynağına giderek kaybolan şahısların bulunmasını sağlamıştır. Kadavra köpekleri ise yalnızca ceset aramasında kullanılıyor. Kadavra köpeğimiz için böyle bir süre söz konusu değildir. Çünkü köpeklerimiz ne kadar zaman geçerse geçsin kokunun kaynağına gidebiliyorlar. Kaybolan ve ölmüş şahısların bulunmasında bize en büyük yardımı sağlıyorlar.” Kadavra köpeğine kayıp şahsın herhangi bir eşyasının koklatılmasına gerek olmadığını kaydeden Fıstık “Bize bir kayıp ihbarı gelmeli ki iz takip görev köpeğimiz idarecisiyle şahsın en son görüldüğü yere intikal ettirilsin. Bizim için özellikle kişinin kullanmış olduğu materyaller çok önemlidir. Çünkü köpeğimiz kullanılan materyallerle kaybolan şahsın, vatandaşın kokusunu eşleştirebiliyor” diyor.

Zorlu testlere tabi tutuluyor

Emniyet Teşkilatı köpek temini olarak üç yöntem kullanıyor. Birincisi yurt dışından satın alma, ikincisi kendi merkezlerinde üretim ve üçüncüsü ise vatandaşların yaptığı köpek hibeleri. Teşkilat, son dönemde özellikle vatandaşların yapacağı hibelere büyük önem veriyor. Vatandaşlardan aldığı köpekleri teste tabi tutan emniyet, ışık gördüğü köpekleri yetiştirip alanda kullanıyor.

Dosta güven düşmana korku