Darbenin hesabını verecek

Guatemala’da CIA destekli darbe yapan 85 yaşındaki cunta lideri, soykırım ve insanlığa karşı suç işlemekten adaletin önünde. Suçlu bulunursa Montt, 30 yıl hapis cezası alacak.

Amerika kıtasının en kanlı iç savaşının yaşadığı Guatemala’da 1960-1996 arasında tam 200 bin kişi öldü. Çoğu Maya yerlisi 1.5 milyon kişi evlerinden zorla çıkartılarak göçe zorlandı. 36 yıllık iç savaşın en kanlı olayları ise 1982 yılında CIA destekli darbe ile iktidara gelen cunta lideri Efrain Rios Montt döneminde yaşandı. Cumhurbaşkanı olunca anayasayı askıya alan ve parlamentoları kapatan cunta lideri, kurduğu gizli mahkemelerle solcu gerilla hareketlerini bastırmak ve muhaliflerini temizlemek için ülke çapında bir kampanya başlattı. 17 ay süren Montt döneminde 600 Maya köyü tamamen yakıldı, 1485 kişiye tecavüz edildi, 1771 kişi hayatını kaybetti. Bu süre içinde askerlerin yaptığı tüm işkencelere ve kundaklamalara göz yumuldu. 1983 yılında kendi savunma bakanı tarafından darbeyle görevden uzaklaştırılan Montt, Guatemala Cumhuriyet Cephesi (FRG) adında bir parti kurarak siyasete atıldı. FRG milisleri 1996’da iç savaş sona erene kadar solcu Maya yerlilerine saldırılarına devam etti.

100 katliamın emrini verdi

1999 yılında BM bünyesinde kurulan Hakikat Komisyonu, cunta liderinin karıştığı katliamların hepsini ortaya çıkardı. Ancak Montt, kongre üyesi olduğu için dokunulmazlık zırhına bürünerek 28 yıl boyunca hesap vermekten kaçtı. Ta ki 14 Ocak 2012’de görev süresi dolana kadar. Kongre üyeliğinin sona ermesiyle birlikte dokunulmazlığı düşen 85 yaşındaki cunta lideri, dün ilk kez hesap verdi. 100 katliam emrini verme ve 1771 kişinin ölümüne neden olan Orgeneral Montt, soykırım ve insanlığa karşı suç işlemediği gerekçesiyle mahkemeye çıkartıldı. Katliam emrini verdiği suçlamalarını reddeden Montt, ön duruşmada soruları yanıtlamadı.

Ev hapsine alındı

Yargıç, Montt’un ev hapsinde tutulmasına karar verdi. Avukatı Gonzalo Rodriguez Galvez, hiç cephede bulunmadığı için Montt’un suçlu bulunmasını beklemediğini söyledi. Ancak savcılar, katliamlarda bizzat bulunmasa bile ordu içindeki sıkı emir-komuta zinciri nedeniyle sorumluluğun Montt’a ait olduğunu söylüyor. 30 yıl hapis istemiyle yargılanan cunta lideri suçlu bulunursa başta Maya yerlileri olmak üzere birçok kişiyi sevindirecek. Ancak Guatemala’da bazı kesimler, “eski yaraları deşecek” diye darbe dönemindeki suçların üstününün kapatılmasından yana. Bunlardan biri de şimdiki Cumhurbaşkanı Otto Perez Molina. Montt’un emrinde de görev yapan emekli asker Molina’nın, ordunun icraatlarında yanlışlık yapmadığını savunuyor.

ANAYASAYI DEĞİŞTİREMEDİ

“Komünizmle ancak İncil ve makineli tüfeklerle savaşılır sözleriyle bilinen Efrain Rios Montt, iktidara gelir gelmez askıya aldığı anayasayı değiştirmeye fırsat bulamadan başka bir darbeyle görevden uzaklaştırıldı. Siyasete atılan Montt cumhurbaşkanı seçilmek için tekrar tekrar aday oldu. Ancak Guatemala anayasasındaki “Darbe liderleri başbakan adayı olamaz” hükmü Montt’un cumhurbaşkanı olma hayalini her seferinde engelledi.