Çin'de etnik çatışma

Çin’in kuzeybatısındaki özerk bölgede yaşayan Uygur Türkleri, Çinliler’le bir arada çalıştıkları bir fabrikada çıkan kavgada 2 kişinin ölmesi üzerine isyan başlattı. Binlerce Uygurlu Çin’in baskıcı uygulamalarını protesto için sokağa döküldü. Çin ordusu çok sert müdahale etti. 156 kişi öldü, 1000’den fazla yaralı var. Olaylar Kaşgar’a da sıçradı

Dünya, İran ve Honduras’ın ardından şimdi de Uygur Türkleri’nin ayaklanmasına tanıklık ediyor. Komünist Çin yönetimi uzun yıllardan beri ülkenin kuzeybatısında yer alan Şincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşayan Türk kökenli halka karşı sert müdahaleleri ile dünyanın tepkisini çekiyor, burada konuşlandırılan ciddi askeri güçle isyan hareketleri sert bir şekilde bastırılıyordu. Ancak önceki gün Çinli ve Uygurlu işçilerin bir arada çalıştıkları bir fabrikada çıkan kavga isyanın kıvılcımını ateşledi. Uygurlu işçilerin bir Çinli kadını taciz ettiği iddiasıyla Uygurlular’a saldıran Çinlilerle çıkan kavgada 2 Uygur Türk’ü hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı.

Sokağa çıkma yasağı

Çin Komünist Partisi’nin “Cinayetin faillerini bulacağız” açıklamasına rağmen hayatını kaybeden arkadaşlarının ölümünü protesto için sokaklara dökülen Uygurlular’a Çin güvenlik güçlerinin müdahalesi sert oldu. Ancak Çinli askerler göstericilerin üzerine kurşun yağdırdıkça sokağa inen Uygurlular’ın sayısı da arttı. 3 bin kişinin özerk bölgenin başkenti Urumçi’de katıldığı eylemlerde çıkan çatışmalarda en az 156 Uygurlu hayatını kaybetti, binden fazla kişinin de yaralandığı açıklandı. Başkentteki Çin kamu binaları ve resmi araçlar da ateşe verildi. Çin yönetimi olaylar sonrasında bölgede sokağa çıkma yasağı ilan etse de akşam saatlerinde protestoların bir başka Uygur kenti olan Kaşgar’a da yayıldığı bilgisi geldi.

İki kez devlet oldu yıkıldı

Yüzölçümü 1 milyon 660 bin kilometrekareyi geçen Şincan Uygur Özerk Bölgesi, Çin’in en büyük idari bölgesi. Patlak veren isyanlarla 1933 ve 1944-49 arasında bu bölgede kurulan “Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti” Çin ordusunun müdahalesiyle kısa ömürlü oldu. Nüfusu 21 milyonu geçen bölgede 10 milyon 960 bin Uygur, Moğol ve Hui yaşıyor.

Türkiye ve BM tepki gösterdi

Türk Dışişleri Bakanlığı: Olaylara sebebiyet veren sorumluların en kısa zamanda tespit edilmesini ve adaletin tecelli etmesini bekliyoruz. Çin Halk Cumhuriyeti’nde bu tür olayların ileride olmaması için gerekli tedbirlerin alınacağına inanıyoruz. Başta Sincan Uygur Özerk Bölgesi halkı olmak üzere tüm Çin halkına başsağlığı diliyoruz.

BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon: Hükümetler sivil halkın hayatını ve güvenliğini korumak için azami özen göstermeli ve gerekli adımları atmalı.

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli: Türk hükümeti, Uygurlu kardeşlerimize saldırıların derhal durdurulması için vakit geçirmeksizin kararlı bir tutum sergilemeli, Çin hükümeti nezdinde girişimlerde bulunmalıdır.

BBP Genel Başkanı Yalçın Topçu: Çin’den resmi bir açıklama bekliyoruz. Özgür dünyayı göreve çağırıyoruz.

Çin: Olayın arkasında Rabiya Kader var!

ÇİN hükümeti olayların, Rabiya Kader’in başında bulunduğu Dünya Uygur Kongresi tarafından kışkırtıldığını öne sürdü. Dünya Uygur Kongresi, merkezi ABD’de bulunan ve Uygur Türkleri’nin insan haklarının geliştirilmesi için çalışan en büyük örgüt olarak biliniyor. Başında ise, “Ben bütün Uygurlular’ın annesiyim” diyen 62 yaşındaki Rabiya Kader bulunuyor. 1990’lı yıllarda kurduğu süpermarket zinciriyle Çin’in en zengin kadını olan ve Çin parlamentosuna giren Kader, 1999 yılında Çin yönetimi tarafından ayrılıkçı faaliyetlerde bulunduğu gerekçesiyle tutuklanarak hapse atıldı. 2005 yılında uluslararası kamuoyunun baskısı nedeniyle serbest bırakılan Uygurlu kadın, hemen ABD’ye gitti ve o zamandan beri Washington’da kurduğu Dünya Uygur Kongresi’nin başkanlığını yürütüyor. Kader 2004 yılında Rafto Prize İnsan Hakları Ödülü’nü alırken 2006 yılında Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi. Kader’in defalarca vize başvurusunda bulunmuş olmasına rağmen Türkiye’den vize alamaması Türkiye’de büyük tartışma konusu olmuştu.

“Türkiye’den vize bile alamıyorum” diyen Kader, Türkiye’nin Uygur Türkleri’nin mücadelesine daha fazla destek vermesi gerektiğini vurgulayan açıklamalarıyla biliniyor.