Can değil, ölüm yelekleri!
Ege’nin tehlikeli sularına atlarken can yeleklerine ihtiyaç duyan göçmenler, İzmir’de başlı başına bir sektör yarattı. Neredeyse tüm dükkanların vitrinlerini can yelekleri süslüyor. Ancak uzmanlar, 20-30 TL’ye satılan bu yeleklerin hayat kurtarmak bir yana ölüme kapı açtığını söylüyor: Onlar can yeleği değil, yüzdürme yardımcısı. Uzun süre kalırsa suyu içine emer!
New York Times’ın haberiyle İzmir’deki fırsatçı esnafların sattığı merdivenaltı can yelekleri tekrar gündeme geldi. Haberde, giyim mağazalarının vitrinlerine konan can yelekleri ve fiyatları detaylı şekilde verildi. İzmir’i kaçak yollardan Yunan adalarına geçiş için köprü olarak gören Suriyeli sığınmacılar ile diğer ülkelerden gelen mültecilerin kente olan akını her geçen gün artıyor. Genellikle Basmane semtindeki otellere yerleşen Suriyeliler ve diğer ülkelerden gelenler, kaçış gün ve saatini burada bekliyor.
Suyu içine çekiyor
Sığınmacılar, ölüm riski çok büyük olan bu zor yolculuğa çıkmadan önce yanlarına merdiven altında üretilen son derece kalitesiz can yeleklerinden alıyor. Uzmanlar, son derece kalitesiz ve işe yaramayan bu can yeleklerinin, denizdeki ölümlerden en büyük nedenlerden biri olduğunu söylüyor. Zira, çanta kumaşı ve ’kıymık’ denilen süngerlerle içi kalın ve dolgulu gözüksün diye yapılan ucuz, sahte can yelekleri, suyu emdiği için kişiyi aşağıya çekip boğulmasına neden oluyor.
Sahtesi hemen batar
İstanbul merkezli yatçılık ve deniz sporları malzemeleri satan Marintekstore sorumlusu Erkan Çam, bunların can yeleği olmadığını söylüyor: “Suriyeli mültecilere satılan ve yelek şeklinde olan ekipmanlara can yeleği denemez, onların adı yüzdürme yardımcısı olarak geçiyor. Yüzdürme yardımcısı, su sporlarında örneğin su kayağı ya da ringo yaparken kullanılır. Suya düştüğünüzde yüzme hareketleri yapmazsanız su yüzünde kalamazsınız. Eğer sabit durursanız belli bir süre sonra batmaya başlarsınız. Oysa gerçek can yelek leri böyle değildir. Temel amacı sizin solunum sistemini koruyarak su yüzeyinde kalmanızı sağlamaktır.”
İŞTE BÖYLE OLMALI
Kafayı suyun üstünde tutmalı
Marintekstore sorumlusu Erkan Çam, Can kurtaran orijinal yeleklerin nasıl olması gerektiğini şu sözlerle anlatıyor: “Can yelekleri, kişi suya düştüğünde baygın haldeyken bile onun başının suya üstünde kalmasını sağlar ve yüz üstü dönmesini de engeller. Kişinin kafasını hangi şart olursa olsun su yüzünde tutar. Bunu yaparken de kişinin yüzdürme yardımcısında olduğu gibi yüzme hareketine gerek duymaz. Batmaz maddeden yapılır. Baygın bir kişiye bile yaklaşık 12 saat su yüzeyinde tutar. Uluslararası standarda göre üretilir. Yani sertifikası olması gerekir.”
İyileri en az 150 TL
“Can yeleklerinin kaldırma kuvvetlerine göre çeşitleri vardır. Açık denizde kullanılacak bir yeleğin minimum 100 Newton kaldırma gücü olması gerekir zaten bu özelliği de üzerinde yazar. Türkiye’de üretildiği gibi ithal ürünler de var. Özel bir teknolojiye gerek yok, batmaz malzemeden yapılması yeterlidir. 100 Newton ve 50 kilogramdan daha ağır bir kişiyi kaldıracak olan can yeleğinin fiyatı 60 TL’den başlar ve Newton değeri yükseldikçe fiyat da artar. 200 Newton kaldırma gücü olan can yeleğin fiyatı yaklaşık 150 TL’dir.”
SURİYELİ CAN YELEĞİ SATICISI: Ben kardeşimi bu yelekle yollamam
Tezgâhın önünde adının Jake olduğunu söyleyen 21 yaşındaki bir Suriyeli duruyor. Her gün en az yüz elli can yeleği satıyormuş. Jake yüksek öğrenimini yarıda bırakıp Halep’ten İzmir’e geldiğini söylüyor ve ekliyor: “Kim bilir ilerde belki Almanya’ya giderim. Ama şimdilik işim var ve iyi de kazanıyorum.” Standart can yeleğinden başka çocuk yelekleri ve karikatürlü şişme kolluklar da satılıyor. Fiyatı 4 Euro. Jake kollukların yüzme havuzuna uygun olduğunu söylüyor ama büyük can yeleklerinin hemen yanında durması oldukça manidar. Tezgâhta daha koyu renkli can yelekleri de var. Jake sinyal düdüğü ve güvenlik lambalı diğer yeleklerle arasındaki farkı anlatırken, “Bunlar biraz daha ağır ve diğerleri kadar sağlam da değil. Satıyoruz ama kendi kardeşimin bu yelekle yola çıkmasını istemezdim.”
