Bayram tatili ile ilgili flaş detay! Milyonları ilgilendiriyor
Milyonlarca çalışanı çok yakından ilgilendiriyor. Uzun bayram tatili yapmak isteyen çalışanlar için önemli bir detay bulunuyor. Bayram tatilini uzatmak mümkün. Ancak tatilin öncesinde ya da sonrasında işveren telafi çalışması talep edebilir. Burada çalışanın onayı söz konusu değil. Ancak bu çalışma programı günde 3 saatten fazla olamaz.
14.07.2021 - 07:53 |
Tüm çalışanlar uzun bayram tatili sevinci yaşarken, tatil planı yapanlar bayram sürecini uzatmak istiyor. Bu işverenin onayı ile mümkün olabiliyor. Milliyet'ten Cem Kılıç Konu ile ilgili detayları yazdı. İşte bayram iznleri ile ilgili merak edilen detaylar...
Yarın 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü, haftaya ise Kurban Bayramı. Ulusal bayram ve genel tatil günü olmayan günlerin tamamlanması ile birlikte uzun bir tatile ulaşılabiliyor. Kimi sektörlerde ulusal bayram ve genel tatil günleri yoğunluğun arttığı, daha fazla çalışılan günler olmakla birlikte, kimi sektörlerde yoğunluk azaldığı için blok tatiller yapılabiliyor. Arada kalan günlerde izinli sayılmanın ise temelde iki yolu bulunuyor. Bunlardan biri telafi çalışması diğeri ise yıllık izin kullanımı.
Telafi çalışması
Bayramda tatil yapan işçiler, bayram tatillerinin önlerinde veya sonlarında bulunan günleri de tatillerine eklemek ve bayramı uzun bir dinlenme dönemine çevirmek istemekteler. Telafi çalışmasında işveren ulusal bayram ile hafta tatili arasındaki yarım, bir, bir buçuk işgününü tatil edebilmekte bunun karşılığında işçilerin diğer haftalarda günlük çalışmalarının üzerinde çalışmalarını talep edebilmektedir. Telafi çalışması işçilerin onayını gerektirmediğinden işverenler şartlar oluştuğunda doğrudan bu yola başvurabiliyor. İşyeri ulusal bayram nedeniyle tatil edildikten sonra, dört ay içinde işçilere telafi çalışması yaptırılabiliyor. Fakat burada dikkat edilmesi gereken şey, telafi çalışma süresinin günde üç saatten fazla olamayacağı ve işçilerin her hâlükârda günde 11 saatten fazla çalıştırılmaması gerektiği. Telafi çalışması yapmak şartıyla izinli sayılmayı işçiler de talep edebilir. Fakat işverenin yaptığı tatilden farklı olarak işçilerin talebinin işveren tarafından yerine getirilmesi zorunlu değil.
İşverenin yetkisi
İşverenin elindeki ikinci yol ise kanunda yapılan değişiklikle yıllık ücretli iznin günlük olarak kullandırılabilmesinin önünün açılması. Artık işverenler bir parçası 10 günden az olmamak şartıyla yıllık ücretli izinleri istenildiği kadar parçaya bölerek kullandırabildiklerinden, bayram öncesi ve sonrası dönemler için çalışanın yıllık ücretli izin sürelerini kullanmasını talep edebilecekler. Fakat yıllık izin kullandırılması telafi çalışmasından farklı olarak işçinin onayına tabi. Çünkü kanun açıkça yıllık iznin bölünmesini tarafların anlaşmasına bağlamış durumda. İşverenin o günleri yıllık izinli olarak sayabilmesi için işçilerden yazılı onay alması gerekiyor. İki uygulamadan hangisinin tercih edileceği ise işverenin yaptığı işe göre tespit edeceği bir durum. Yıllık izin kullanımında sadece tatil olmayan günlerin karşılığı yıllık izinden düşürülecek, bayram günlerinin izinleri ise yıllık izinden düşürülmeyecektir.
KİMLER YILLIK İZİN KULLANABİLİR?
Çalışanların en fazla merak ettiği konulardan biri de yıllık izin sürelerinin hesabı ile ilgili. Aynı işyerinde 1 yılını dolduran kişiler yıllık izin hakkına sahib oluyor. Ancak bazı durumlarda işveren çalışanın izin kullanmamasını talep edebiliyor. Posta gazetesinden Ekrem Sarısu okuyucusundan gelen senelik izin sorusunu yantılayarak konunun detaylarını benzer durumda olan çalışanlar için yazdı.
SORU: 5 yıldan beri aynı işyerinde çalışıyorum. Son iki yılda yıllık izin kullanmadım. İşveren bu yıl da ‘izin kullanma, parasını vereyim’ diyor. İşveren izin kullandırmayıp yerine izin parası verebilir mi? Kabul etmezsem ve işten ayrılırsam iki yılın izin parasını alabilir miyim? İzin parasından kesinti yapılır mı? Ödenecek izin parası nasıl hesaplanıyor? Yıllık izin tüm çalışanların merak ettiği ve haksızlığa uğradığı bir konu. Kapsamlı açıklama yaparsanız seviniriz. HALİL/İST.
CEVAP: 1 Temmuz’dan itibaren pandemi yasaklarının kalkması ve havaların da ısınmasıyla birlikte izin dönemi de başlamış bulunuyor. Yıllık izinler genellikle okulların tatilinden itibaren kullanılmaya başlıyor. İzin dönemi olduğundan okurların izin soruları da yoğunlaşmış bulunuyor. Sorunuzda belirttiğiniz gibi tüm okurların izin sorularının cevabını bulacağı kapsamlı bir açıklama iyi olacak.
ÜRE HESABI NASIL YAPILIR?
Çalışan işçi; deneme süresi dahil çalışma süresini bir yıla tamamladığında, yıllık ücretli izin kullanmaya hak kazanır. Kullanılacak yıllık ücretli izin süresi, işçinin hizmet süresine göre değişmektedir. İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi; hizmet süresi
1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara 14 günden,
5 yıldan fazla, 15 yıldan az olanlara 20 günden,
15 yıl (15 yıl dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden az olamıyor. Bu süreler alt sınır olup, işçi ve işverenin anlaşması şartıyla bireysel veya toplu iş sözleşmeleriyle yıllık izin süreleri artırılabiliyor. Ancak yeraltı işyerlerinde çalışanlara ve belli yaştaki işçilere izin süreleri farklı uygulanıyor.
YERALTI İŞYERİNDE ÇALIŞANLARDA DURUM
Yeraltı işyerinde çalışanların daha fazla iş riskine maruz kaldığından yıllık ücretli izin sürelerinin hesabında pozitif korumacılık yapılmıştır. Bu bağlamda yeraltı işlerinde çalışanların izin süreleri 4’er gün artırılarak uygulanıyor.
KİMLERİN HAKKI 20 GÜNDEN AZ OLAMAZ?
Kanun koyucu belli yaşın altındaki ve belli yaşın üstündeki işçilerin yıllık ücretli izin süresi hesabında pozitif korumacılık yapmıştır. Bu bağlamda 18 ve daha küçük ile 50 ve daha büyük yaştaki işçilere 20 günden az izin verilemiyor. Örneğin; çalışmaya başladığı işyerinde bir yılını dolduran 51 yaşındaki Ahmet Bey’e, iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde daha fazla bir izin süresi öngörülmemişse, 20 gün yıllık ücretli izin kullandırılacaktır. Ahmet Bey 50 yaşından küçük biri olsaydı, 20 gün değil 14 gün izin kullanacaktı.
ULUSAL BAYRAM VE RESMİ TATİLE DENK GELİRSE
Kullanılan yıllık ücretli izin süresi içine denk gelen hafta tatili (işyerinde haftada çalışmayan tatil yapılan bir gün, genellikle pazar günü), ulusal bayram (29 Ekim Cumhuriyet Bayramı tatili) ve genel tatil günleri (resmi ve dini bayram tatilleri) çalışılmış gibi sayılır ve izin süresinden sayılmaz. Yani izin süresine eklenir. Örneğin; 14 Temmuz 2021’de 14 gün yıllık ücretli izne ayrılan Ahmet Bey, 14 gün sonra 28 Temmuz’da işine dönmeyecek, 14 günlük izin süresine, izin süresi içine denk gelen 1 günlük resmi tatil 15 Temmuz, 3 gün hafta tatili (3 pazar) ve 4 gün Kurban Bayramı tatili olmak üzere 8 gün eklenecek ve özel sektör çalışanı Ahmet Bey 6 Ağustos 2021’de işbaşı yapacaktır.
İŞTEN ÇIKIŞTA KULLANILMAYANLAR NE OLUR?
İzin yerine izin süresinin ücretinin ödenmesi yasağının tek istisnasını, işçinin işten çıkartılması durumunda, kullanılmayan izin süresinin ücretinin ödenmesi oluşturuyor. İşçinin işten çıkartıldığı (veya işçinin kendi işten ayrıldığı) durumda, çalışma süresi boyunca kullanmadığı yıllık izin sürelerinin ücretinin işçiye ödenmesi gerekiyor. İzin ücreti en son alınan brüt ücret üzerinden hesaplanıyor.
Kullanılmayan yıllık izin ücretinin ödenmesinde, aynen ücrette olduğu gibi yüzde 14 oranında Sosyal Sigortalar Primi (yüzde 9 uzun vadeli sigorta kollarına ve yüzde 5 Genel Sağlık Sigortası’na), yüzde 1 oranında İşsizlik Sigortası Primi, Gelir Vergisi (vergi dilimine göre yüzde 15-40 arası) ve binde 7.59 oranında Damga Vergisi’nin kesilmesi gerekiyor.
‘10 GÜN KURALI’NA DİKKAT!
Bir yıl çalışma süresinin dolmasıyla hak edilen yıllık ücretli izin, gelecek çalışma yılı içinde kullanılır. Yıllık izin, işyerinde görülen işin aksamaması için işverenin de uygun görmesi halinde işçinin istediği zaman kullanılabiliyor. Yıllık iznin bölünmeden bir defada kullanılması esastır. Özellikle işveren izni bölerek kullandıramaz. Ancak işveren ile işçinin anlaşması halinde; bir bölümü 10 günden az olmamak üzere yıllık iznin bölünerek kullanılması da mümkün. Örneğin; 14 gün izin hakkı olan biri izninin 10 gününü kullandıktan sonra, kalan 4 gün izni, lazım oldukça birer veya ikişer güne bölerek kullanabilir. Yıllık ücretli izin kullanılmaya başlamadan önce, işverence izin süresinin ücretinin işçiye peşin ödenmesi zorunludur.
YOLDAKİ ZAMAN EKLENİR Mİ?
Yıllık iznini; işyerinin kurulu olduğu yer dışında, yani başka bir yerde geçirecek işçiye; talep etmesi ve bu durumu belgelemesi şartıyla işveren, izne gidiş ve gelişte yolda geçecek süreleri karşılamak üzere 4 güne kadar ücretsiz yol izni vermek zorundadır.
YERİNE PARA VERİLEBİLİR Mİ?
Yıllık ücretli izin; işçilerin, dinlenmek, bedensel ve ruhsal sağlıklarını korumaları, motivasyonlarını ve iş verimliliğini artırmaları amacıyla kullandırılmaktadır. Yıllık ücretli izin; kanun emri gereğince dayanağını Anayasa’dan alan, işverenin işçiyi gözetme borcuna dayalı sosyal nitelikli vazgeçilmez bir işçi hakkıdır. Yıllık izin vazgeçilmez haklardan olduğundan, işçi izin kullanmaktan vazgeçemez. Ayrıca işveren işçiye yıllık izin kullandırmayarak, yerine izin süresinin ücretini ödeyemez.
5000 TL BRÜT ÜCRETLE ÖDENECEK TUTAR
Sonuç olarak anlatılanları sorunuza özelleştirirsek; 5 yıldan beri çalıştığınız işyerindeki aylık brüt ücretinizin 5.000 lira olduğunu varsayarsak, kullanmadığınız son iki yılın izin süresi olan 28 günün brüt ücret tutarı 4.666.76 lira (5.000/30=166.67 lirax28 gün) olup bu tutardan yüzde 14 oranında 653.35 lira SSK primi, vergi diliminizi yüzde 20 varsayarsak 802.68 lira Gelir Vergisi ve 35.42 lira Damga Vergisi olmak üzere toplam 1.491,45 lira kesinti yapılacak ve kullanmadığınız 28 gün izin için net 3.175.31 lira ödenecektir.
Haberin Devamı
