Nitsch, savaşta kaybedenin nihayetinde insanlar olduğunu çok iyi biliyordu.
Çanakkale Savaşları’nın 100. yılı etkinlikleri kapsamında Avusturyalı Sanatçı Hermann Nitsch’in, “Savaşa Karşı Anıt” adlı sergisi geçtiğimiz günlerde Çanakkale’de açıldı. Nitsch’in bir yıl boyunca Çanakkale savaşlarının 100’üncü yıl dönümü için özel olarak hazırladığı 27 adet eseri, Fevzipaşa Mahallesi Nalbantlar Caddesi’ndeki Eski Palamut Deposunda izleyenlerini bekliyor. Bu, Anıt Müze projesi savaşın kötü ve soğuk yüzünü gösterirken yaşanan acı tecrübelerden ibret alınarak barış mesajları vermeyi hedefliyor. 18 Nisan 2015 tarihinde açılan bu anlamlı mekan hakkında, 1994-1999 yılları arasında Frankfurt Staedel Schule’de Nitsch’in öğrencisi olma şansını elde eden değerli sanatçılarımızdan Ekrem Yalçındağ ile yaptığımız konuşmayı sizlerle de paylaşmak istedim.
Çanakkale’de Hermann Nitsch’e bir “Anıt-Müze” açma fikri nasıl gelişti Nitsch bu fikre nasıl ikna edildi?
Hermann Nitsch bildiğiniz gibi İstanbul’da Dirimart ile birlikte çalışıyor. Bu nedenle zaman zaman Türkiye’ye gelerek sergiler ve projeler yapmaya devam ediyor. En son olarak 2013 yılında Contemporary İstanbul’da 66. boya aksiyonunu gerçekleştirdi. Bu ziyaretler ve projeleri doğrultusunda Hermann Nitsch Türkiye’de sanat izleyicisinin yabancı olmadığı bir isim.
Çanakkale valisi Sayın Ahmet Çınar Çanakkale savaşının 100. yılı dolayısıyla çeşitli fikirler geliştirdi. Bir anlamda kendisinden sonra şehre katkısı bulunacak izler bırakmak istiyordu. Vali ve Dirimart Galeri’nin görüşmeleri sonucunda Nitsch’in eserlerinin şehrin tarihine ve coğrafyasına (Truva) çok uygun düşeceği ön görüldü. Galeri ve Sayın Vali arasında gelişen bu fikir çok geçmeden Nitsch’le de paylaşıldı. Bu anlamlı proje için Çanakkale’ye davet edilen sanatçı, kendisine uygun bulduğu iki mekanı seçtikten sonra anıt-müze yapılmak üzere satın alınan mekanlarda çalışmalara başlamış bulundu.
Nitsch bu mekan için ne tür işler gerçekleştirdi ve çıkış noktasında neler vardı?
Bilindiği gibi Hermann Nitsch’in kendi adına iki tane müzesi daha var. Bunlardan birincisi doğduğu bölgedeki Mistelbach’da (Avusturya) bulunuyor. Bu müze biyografik bir müze ve sanatçının tüm dönemlerini kapsayan retrospekif bir karekter taşıyor. Öteki ise Napoli’de, Fondazione Morra-Nitsch Museum. Bu vakıf-müze, Nitsch’in arşivinin de yapıldığı bir yer.
Nitsch Çanakkale’de gerçekleştireceği Anıt Müze projesi için çalışmaya başladığında, daha önceki bu iki mekandan farklı olmasını istiyordu. Bu nedenle kendi içerisinde bütünlüğü olan yirmi yedi parçalık tek bir iş üzerinde odaklandı. Nitsch, savaşta kaybedenin nihayetinde insanlar olduğunu çok iyi biliyordu ve bu projeyle henüz çocukken ikinci dünya savaşı sırasında yaşadığı bombardımanları tekrar tekrar anımsıyordu. Nitsch’in kendi deyimiyle, bu eser bir anlamda Picasso’nun 1937 yılında yaptığı ‘Guernica’ gibi sembolik değerleri yüksek olan bir iş olarak tasarlanmış ve gerçekleştirilmiştir.
Nitsch herhangi bir savaş ayrımı gözetmeksizin iyi savaşların olamayacağını dile getiren eserine ‘Savaşa Karşı Anıt’ ismini vermiş ve kendisi tarafından Çanakkale şehrine bağışlanmıştır.
