Aziz Yıldırım-Ali Şen ikilisinin Rus ambargosu ile ilgisi var mı?

Rus gümrük kapılarında Türk mallarını taşıyan TIR’ların oluşturduğu kuyruk kilometreleri bulurken, gazeteci Sabahattin Önkibar’ın kaleme aldığı “Aziz Yıldırım’lı, Ali Şen’li devlet skandalı” başlıklı yazı ilgimi çekti.

İddiaya göre, Türkiye ile Rusya arasında dış ticaretin hızlanması için iki ülkenin kendi taraflarında özel sektörce şirketler kurulacaktı. Türk şirketinin ortakları Ali Şen, Aziz Yıldırım, Nihat Özdemir ve bazı siyasilerin yakınları olacak. Bu şirketin onayladığı Türk ihraç malı, Rus gümrüğünden bekletilmeden geçecek. İddia o ki, Türk tarafında kurulan şirket ortaklarına hükümetten onay çıkmayınca, Ruslar gümrükte Türk mallarını bekletiyor.

Tüzmen döneminin işi

İddiaları çok yönlü araştırdım. Gümrükler, bakan olarak Kürşad Tüzmen’e bağlı iken, 2005 yılında Dış Ticaret Müsteşarlığı koordinasyonunda KEK toplantıları çerçevesinde Tüzmen’in talimatı doğrultusunda Rus ve Türk gümrük idaresi yetkilileri arasında “yeşil koridor” uygulaması için Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde bir çalışma başlatılmış. Bu sistemin amacı, iki ülke arasındaki ticarette, arzu eden firmaların önceden fatura bilgilerini karşı tarafın gümrük idaresine bildirmesi koşulu ile, mallarının gümrükte bekletilmeden geçebilmesi.

Rus heyetinin talebi üzerine, Rus ve Türk gümrük yetkilileri 18 Şubat 2008’de Ankara’da yeniden bir araya geliyor. Toplantıya Gümrük Müsteşar Yardımcısı İbrahim Şenel başkanlık ediyor. Rus gümrük yetkilileri, uçakla Rusya’ya sevk edilecek her türlü malın fatura bilgileri tarafımıza önceden bildirilecek diyor. Türk gümrük yetkilileri ise, ‘Bu talep ticari sırların ifşa edilmesi anlamına geliyor. Şirketlerin tümüne fatura bilgilerinizi önceden bize verin, bunları Rus makamlarına ileteceğiz diyemeyiz. Ancak arzu eden firmalar bu bilgileri önceden verirlerse bunu size aktarabiliriz’ diyor. Toplantıya başkanlık eden Gümrük Müsteşar Yardımcısı İbrahim Şenel, söz konusu teklif konusunda gerekli değerlendirmeyi ilgili kurumlar ve sektörle yapacağını belirtip, toplantı zaptına bu konuşmaları geçirerek toplantıyı bitiriyor.

Rus heyeti bu toplantıdan bir gün sonra 19 Şubat 2008’de TİM yetkilileri ile de görüşüyor. Edindiğim bilgilere göre, Aziz Yıldırım da TİM Başkanı Oğuz Satıcı ve görevlendirdiği yetkililerce bu konuyu birkaç kez görüşmek üzere TİM’de toplantı yapıyor.

Ruslar’ın şirket ısrarı

Rus gümrük yetkilileri daha sonra Türk tarafını arayarak, “yeşil koridor” mutabakatında bir takım değişiklikler yapılmasını istiyor. Talep şu: Biz özel sektör temsilcilerinin de yer alacağı bir şirket kurdurduk. Bu şirketin onay verdiği faturalı mallar gümrüğünüzde bekletilmeden geçsin. Sizde de özel sektörden oluşan bir firma kurulsun ve o firmanın onay vereceği mallar Sabiha Gökçen Havalimanı kullanılarak gümrüğümüzden bekletilmeden geçsin. Gümrük Müsteşar Yardımcısı İbrahim Şenel başkanlığındaki Türk heyeti ise, “iki ülke arasında şu ana kadar mutabakata varılmış bir metin olmadığı gibi, herhangi bir protokol da imzalanmamıştır. İki ülke arasındaki görüşmeler Dışişleri Bakanlığı, DTM, TİM, LASİAD (Laleli Sanayici ve İş adamları Derneği) katılımı ve hazırlık sürecindeki mutabakatları doğrultusunda müzakere süreci devam etmektedir” diyor.

Rus heyeti önerdikleri sistemde bir broker şirketi kurulacağını ifade etmiş, ancak Türk gümrük yetkilileri bilgi alışverişinin sadece ve sadece kamu eliyle yürütülebileceğini, sistemde üçüncü bir tarafın söz konusu olamayacağını, bilgi değişiminin karşılıklı idari yardım anlaşması kapsamında iki ülke gümrük idareleri arasında yapılabileceğini belirtiyor. Türk-Rus heyetleri Temmuz’da Ankara’da yeniden bir araya geliyor. Toplantı boyunca “yeşil koridor” diye adlandırılan gümrükte işlerin hızlandırılması anlaşmasında değişiklik yapılarak, bu işlerin özel bir şirket tarafından Türkiye’den idare edilmesi ve ihracatın Sabiha Gökçen üzerinden yapılması şeklindeki Rus teklifi, toplantıya katılan Türk yetkililerce kabul edilmiyor. “Rusya’nın muhatabı bir şirket değil Türk Gümrüğü’dür” deniliyor. “İlişkiler iki ülkenin gümrük idaresince yürütülmeli” denince anlaşma sağlanamadan toplantı son buluyor.

Toplantı biter bitmez Rus heyeti başkanı, toplantıya Türk heyeti adına başkanlık yapan Müsteşar Yardımcısı İbrahim Şenel’in yanına gelerek “Şirket eliyle bu işin yapılmasına karşı çıkıyorsunuz, bize de Türk tarafı böyle istiyor deniliyor, hangisi doğru?” diyince, Müsteşar Şenel “Hükümetin görüşleri resmi toplantılarda kayda geçenlerdir. Toplantı dışında konuşulanlar ve size iletilenler bizim görüşümüz değildir. Lütfen resmi görüşmeleri esas alınız” diyor.

Ruslar kimi öneriyor?

Toplantıda henüz bir anlaşma olmadığı için imzalanmış bir protokol yok, konu gümrüklerden sorumlu Bakan Hayati Yazıcı’nın önüne gelmiş bile değil. Ancak anlaşılan Rus tarafı açıkça dile getirmese de bu iş için birilerini Türk Heyeti’ne dikte ettirmeye çalışıyor. Deklare edilmek istenen isim veya isimler var mı, yok mu? Henüz netlik kazanmamış. Bakan Tüzmen dönemindeki taraflar görüşmeler sonrasında Aziz Yıldırım’ın TİM Başkanı Oğuz Satıcı ve diğer TİM yetkilileri ile bir araya gelip toplantılar yaptığı biliniyor. Ancak şu anda gümrüklerden sorumlu Bakan Hayati Yazıcı ile Aziz Yıldırım arasında bu konuda herhangi bir görüşme yapılmadığı anlaşılıyor.

Şu anda Rus gümrüğünde yaşanan sıkıntı ve mal bekletmenin Aziz Yıldırım ve Ali Şen isimleriyle hiçbir ilgisi yok. Rus gümrüğünde yaşananlar tamamen Gürcistan krizinden kaynaklanıyor.