Arapgir’in tescilli gurur kaynağı Mor reyhan

Anadolu gerçek bir hazine. Her gün bu hazinenin bir başka sürprizi çıkıyor karşımıza. Malatya’nın 100 km kuzeyinde… Çarşı ekmeği, kebabı, tahta çivili ayakkabıları ile meşhur bir belde var… Arapgir.

Herhalde bu şöhret yetmedi. Öyle bir coğrafi işaret belgesi aldı ki, Türkiye’de bitki çeşitliliğinde coğrafi işaret alan tek ürün olarak tarihe geçti. Arapgir mor reyhanı tescil edildi.

Aslında bu reyhan bir tür fesleğen değil mi diye sorabilirsiniz. Evet. Ağırlık olarak Akdeniz bölgesinde yetişmez mi? Ona da evet. Mor reyhan, Arapgir’i özellikle seviyor olmalı ki, sadece orada yetişiyor. Mor reyhanla ilgili tescil haberini duyar duymaz ilk aklıma gelen Malatya Valiliği İl Basın Müdürü ve Malatya Yemekleri kitabının yazarı olan, benim de o bölgedeki bir numaralı başvuru kaynağım İbrahim Kılıç’ı aramak oldu. Malatya yemek kültürünün gelişmesi için çok önemli çalışmalar yapan İbrahim Kılıç’ın yönlendirmesiyle de Mor reyhana tescil alınması için büyük emek veren Arapgir Belediye Başkanı Haluk Cömertoğlu’na ulaştım.

Belediye ile üniversitenin işbirliği

Mor reyhan bir Arapgir projesi. Yedi yıl önce Arapgir Belediyesi ile İnönü Üniversitesi çalışmalara başlıyor. 200’ün üzerinde aromatik değeri var ve güçlü bir antioksidan. Sindirim sistemi üzerinde temizleyici, toksin atıcı etkisi var. Ağızda çıkan yaralara iyi geliyor. Günde üç defa ağız dolusu yenip yutulduğunda sigarayı bıraktırdığı iddia ediliyor.

Anadolu’nun zenginliğini keşfedelim

Peki Mor Reyhan’ın ayırt edici özellikleri neler?

Yaprak yapısı çok yumuşak 5-10 cm arası uzunlukta ve 3-6 cm arası genişlikte. Çiçeklerinin kupa yaprakları mor, bordo ve koyu yeşil renkte. Yöreye özgü bir genotip olan Arapgir Mor Reyhanı’nın tamamı mor renkli.

Başka yerde yetişir mi?

Tohumların başka bölgelerde yapılan yetiştiricilik uygulamalarında bitkinin mor rengini kaybettiği, aromasının azaldığı görülmüş.

Mevsimi nedir?

Yaz aylarında çıkıyor, toplanıp, kurutuluyor. Dört mevsim Arapgir’de ve Malatya’da salatalarda, köftelerde, patates piyazında bolca kullanılıyor. Yazın şerbeti kış aylarında ise çayı tüketiliyor.

Nasıl kurutuluyor?

Mor Reyhan’a gölgede kurutma ya da seralar için geliştirilen filelerin kullanılması ile yarı gölgede kurutma işlemi yapılıyor. Hiçbir zaman güneşte kurutulmuyor ve üretiminde sentetik gübre kullanılmıyor. Bitkinin sahip olduğu güçlü aroma, uçucu maddelerin doğal tarım uygulamaları ve hasat edilen yaprak ve sapların hava akımı olan gölgede kurutulmasıyla sağlanıyor.

Arapgir’in mor reyhanı gibi daha nice benzer hazineler var ülkemizde. Herkes kendi bölgesine, değerlerine sahip çıkarsa eminim coğrafyamızın zenginliği tüm dünyada fırtınalar estirecektir.

Mor reyhan şerbeti

Malzemeleri

- 1 demet mor reyhan

- 1 su bardağı şeker

- 4 adet karanfil

- 1 adet çubuk tarçın

- 1 limon suyu

- 2 lt su

Hazırlanışı

Bir tencereye bir demet reyhanı ekleyerek, içerisine 1 litre su ilave edin. Daha sonra tencerenin içerisine limon suyunu, çubuk tarçını ve karanfili ilave edin. Malzemeleri ilave ettikten sonra tencerenizin kapağını kapatın. Karışımı 15 dk boyunca tencerede kaynattıktan sonra içerisindeki malzemeleri bir süzgeç yardımıyla süzün. Şerbetiniz soğuduktan sonra buz ile servis edebilirsiniz.

‘Malatya Yemekleri’ kitabının yazarı İbrahim Kılıç’ın tarifleri

Mercimekli erişte çorbası

Malzemeleri

- 1/2 su bardağı erişte

- 1/2 çay bardağı kahverengi mercimek

- 1/2 demet mor reyhan

- 1 baş (büyükçe) kuru soğan

- 1 yemek kaşığı biber salçası

- 1 yemek kaşığı domates salçası

- 3 yumurta kadar yağ

- Tuz

- Kara ve pul biber

- Limon

Hazırlanışı

Yağı tencereye koyup içine küçük küçük doğranmış kuru soğanı ilave ederek pembeleştirin. Salçaları sulandırıp soğana ilave edin. Et suyu koyarak kaynatın. Yıkanmış mercimeği kaynayan suya koyun ve mercimek pişince tuz atın. Daha sonra erişteler ile beraber ince ince doğradığınız reyhanı ilave edin. 3-4 taşım kaynatarak eriştenin pişmesini sağlayın. Ateşten alın ve sıcak olarak servis edebilirsiniz. Serviste isteğe bağlı olarak kırmızı ve karabiber ile limon kullanabilirsiniz.

Not: Bu çorba erişte olmadığı zaman mercimek - arpa şehriye veya mercimek ve pirinç ile de yapılabilir.

Ceviz sulusu

Malzemeleri

- 1/2 kg ceviz

- 3 dilim ev peyniri

- 1 diş sarımsak

- 1 tutam Mor Reyhan

- Salatalık

- Tandır ekmeği

Hazırlanışı

Cevizi havanda döverek geniş bir kaba alın. Tuzu alınmış peyniri, ezerek biraz içine katın. Birkaç diş sarımsak dövün. Bolca reyhan ile beraber karışımın içine katın. Hepsini birlikte iyice karıştırın. Salatalıkları soyun. Boyuna ve ince bir şekilde dilimleyin, bir tepsiye tandır ekmekleri doğrayın. Ceviz sulusu ile ekmekleri ıslatın. En üste cevizli, sonra peynirli ve en son salatalıklı karışımı dökerek servis edebilirsiniz.