Acem'in nükleer inadı Türkiye'nin cebini yaktı
İran nükleer programından ödün vermeyince petrol fiyatları 1 ayda 10 dolar yükselip 70 dolara çıktı
Uluslararası kamuoyunun tüm ısrarlarına rağmen nükleer programından vazgeçmeyen İran, siyasi dengeleri olduğu kadar Türk halkının bütçesini de sarstı. İran ile Batılı ülkeler arasındaki 'nükleer' krizinin yoğunlaştığı son bir ayda, dış piyasalarda petrol fiyatı yüzde 17''ye yakın artarken Türkiye'de benzine 4, motorine ise 2 kez zam yapıldı. Benzindeki son fiyat artışı dün yüzde 1.5-2 aralığında gerçekleşirken, motorine de önümüzdeki hafta zam bekleniyor. Son zammın ardından son 1 aylık fiyat artışı benzinde yüzde 6.6, motorinde ise yüzde 4'ü buldu.
Ekonomiyi sarsıyor
Petrol fiyatındaki tırmanış ekonominin genel dengelerini de sarsıyor. Akaryakıttaki yüksek zamlar enflasyon hedefinin de riske girmesi anlamına geliyor. Yılın ilk üç ayında tüketici fiyatlarında toplam arüş yüzde 1.25 olarak gerçekleşirken, akaryakıt (ve diğer enerji) fiyatlarının etkisi arındırıldığında yükseliş yüzde l'de kalıyor.
Öte yandan petrol fiyatlarındaki ortalama her 1 dolarlık arüş Türkiye'nin ithalat maliyetini 180 milyon dolar artırıyor. Bu da nihai olarak cari açığa yansıyor. Türkiye geçen yıl 23 milyar dolarlık cari açık verirken bunun 7 milyar doları enerji fiyatlarındaki oynamadan kaynaklandı. Sadece petrolün etkisi ise 4 milyar dolar oldu.
1 litre benzin 3 YTL
İran gerginliği ve iç piyasada dolar kurundaki yükseliş nedeniyle yapılan zamların ardından 1 litre 98 oktan kurşunsuz benzinin fiyatı 3 YTL'ye yükseldi. Bu rakam benzinin, geçen yıl Eylül başında dünya petrol fiyatlarının 71 dolarla rekor kırdığı seviyeden sonraki en pahalı düzeyini ifade ediyor. Petrol fiyatları ve kurlardaki yükselişin sürmesi halinde akaryakıtta yeni rekor seviyeler beklenirken, tek çözüm vergi indirimi yapmaktan geçiyor. Bunun için de güncel benzin fiyatları içinde yüzde 50 pay alan ÖTV'de indirim şart. Ancak yüksek vergi hedefleri koyan hükümet 2005 başından bu yana akaryakıttan alınan ÖTV'yi sabit tutuyor. Bu sayede yüzde 15'ini akaryakıttan alınan ÖTV oluşturuyor.
Bizim petrol neden pahalı?
Uluslararası piyasalarda son günlerde gerçekleşen bir başka gelişme de Türkiye'nin de gösterge olarak kullandığı Brent türü petroldeki hızlı ürmanış. Brent türü petrolün fiyati son günlerde 70 doları aşıp rekor kırdı. Böylece Brent'in fiyati, Amerikan hafif petrolünü geçti. Bu değişiklikte Brent petrolün fiyat oluşumuna katkıda bulunan İran ve Nijerya gibi üretici ülkelerdeki sıkıntıların önemli bir payı var.
