24.3 milyar $’lık korku tüneli!
Dolar, Merkez Bankası'nın müdahalesi ile düştü
Son 2.5 ayda kurlarda yaşanan yükseliş özel sektörün dış borcunu Türk Lirası bazında 22.2 milyar TL artırdı. Özel sektör 4 ayda 24.3 milyar dolar dış borç ödeyecek.
Piyasalarda Mayıs ayında başlayan çalkantı sürüyor. Yıla 1.7820 TL seviyelerinden başlayan dolar geçen hafta 2.0845 TL ile tarihinin en yüksek seviyesini gördü. Dolar dün Merkez Bankası’nın ihalelerde limiti 200 milyon dolara çıkarmasıyla 2.03 TL’nin altına indi. ABD Merkez Bankası’nın (Fed) parasal genişleme politikasında frene basacağı beklentisiyle ABD 10 yıllık faizlerde başlayan tırmanış, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde de faizleri yukarılara taşıdı. Türkiye’de hem 10 yıllık hem de gösterge tahvilin faizi uzun bir aradan sonra çift haneli rakamları gördü. Faiz ve kurlardaki artış parasını döviz ve mevduatta değerlendirenleri mutlu ederken bazıları da piyasalardaki bu hareketleri korku dolu gözlerle izliyor.
Merkez Bankası verilerine göre, yerli yatırımcıların bankalarda toplam 109.2 milyar dolarlık dövizi var. Bu rakamın 64.5 milyar dolarlık kısmı gerçek 45.2 milyar dolarlık kısmı tüzel yatırımcılara ait. Yani kurlarda yaşanan her artış parasını dövizle değerlendirenlerin tasarruf tutarını Türk Lirası bazında yükseltiyor. Basit bir hesapla dolarda her 1 kuruşluk artış yerli yatırımcıların hesaplarını Türk Lirası bazında 109.2 milyon lira artırıyor.
En yüklü ödeme bu ay
Döviz cinsi borcu olanlar ise kurlardaki rekor artışı endişeyle takip ediyor. Çünkü özel sektörün yılın son 4 ayında vadesi gelen yurtdışından aldığı 24.3 milyar dolarlık kredisi bulunuyor. Bu rakamın 12.9 milyar dolarlık kısmı bankaların, 2.9 milyar dolarlık kısmı bankacılık dışı finansal kuruluşların, 8.5 milyar dolarlık kısmı da reel sektörün yurtdışından sağladığı kredilerden oluşuyor.
Bankaların vadesi gelen borçlarının büyük bölümü sendikasyon ve seküritizasyon kredilerinden kaynaklanıyor. Güçlü mali yapıları nedeniyle bankalar bu borçların tamamına yakınını kolaylıkla çevirmesi bekleniyor.
Ancak tüm dünyada artan faiz oranları nedeniyle maliyetlerde bir miktar yükselme kaçınılmaz. Reel sektörün vadesi yaklaşan 8.5 milyar dolarlık borcunun ise tamamına yakınının yeniden borçlanmayla çevrilmeyeceği ve 2-3 milyar dolarlık kısmının döviz piyasasına talep olarak yansıyabileceği belirtiliyor. Öte yandan reel sektörün borçlarının önemli bir bölümü nakit teminat gösterilerek alınan (back to back) kredilerden oluşuyor. Dolayısıyla bu tür kredi kullananların kur riski diğerlerine oranla oldukça düşük.
Özel sektörün vadesi gelen en yüklü dış borç ödemesi 7.5 milyar dolar ile bu ay. Ekim’de 5.3 milyar dolar, Kasım’da 5 milyar dolar, Aralık’ta da 6.5 milyar dolarlık özel sektör borcunun vadesi doluyor.
KISA VADELİ BORÇLAR 5.5 YILDA % 334 ARTTI
Özel sektörün yurtdışından sağladığı krediler 2007 yılından bu yana 49.5 milyar dolar yani yüzde 37.8 büyüdü. Bu artışın büyük bölümü kısa vadeli borçlardan kaynaklandı. Reel sektörün kısa vadeli borçları son 5.5 yılda yüzde 334 (28.6 milyar dolar) artarak 37.3 milyar dolara ulaştı. Uzun vadeli borçlarda yaşanan büyüme ise aynı dönemde yüzde 17 olarak gerçekleşti.
2014’ün ilk yarısında 25 milyar $’lık ödeme var
2014 yılının ilk yarısında özel sektörün vadesi dolacak dış borçlanmalarının tutarı 25 milyar dolar civarında. Bu rakamın 13.5 milyar dolarlık kısmı bankacılık kesiminin borçlarından oluşuyor. En yüklü ödeme 6.1 milyar dolar ile Mayıs ayında yapılacak. Reel sektörün en yüklü dış borç ödemesi 2 milyar dolar ile Haziran ayında. Bu borcun büyük bölümü uzun vadeli alınan kredilerin geri ödemesinden kaynaklanıyor.
KUR ARTIŞININ FATURASI 22 MİLYAR TL’Yİ AŞTI
Haziran sonu itibarıyla özel sektörün 180 milyar 447 milyon dolar tutarında dış borcu bulunuyor. Yani kurlarda yaşanan her 1 kuruşluk artış özel sektörün dış borcunu Türk Lirası karşılığında 180.5 milyon TL artırıyor. Haziran sonunda 1.9270 TL olan dolar kuru son olarak 2.05 TL’den işlem gördü. Dolayısıyla özel sektörün 180.5 milyar dolarlık dış borcunun Türk Lirası karşılığı 2.5 ayda 22.2 milyar TL yükseldi. Özel sektörün toplam borcunun 143.2 milyar dolarlık kısmı uzun, 37.3 milyar dolarlık kısmı da kısa vadeli borçlardan oluşuyor. Reel sektörün toplam borcu 87.3 milyar dolar.
