2 günlük fark emekliliği 100’er gün geciktirecek

Başlarken...

Halen yürürlükte olan, SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı mevzuatlarında birbirinden çok farklı uygulamalar bulunduğundan, sigortalılar arasında haksız ve anlamsız bir ayrımcılık oluyordu. Türkiye’de en önemli sorunlarından birisi olan, sosyal güvenlik sistemindeki karmaşık ve adaletsiz yapının, “Sosyal Güvenlik Reformu” ile ortadan kaldırılması amaçlandı.

Sosyal güvenlik reformu olarak adlandırılan ve tüm sosyal güvenlik kurumlarının, “Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı” çatısı altında toplanması ile hem idari ve mali tasarruflar artacak, hem de sosyal güvenlik kapsamındaki sigortalılar arasında norm ve standart birliği sağlanacak.

Halen, aynı il sınırları içinde hem SSK Sigorta İl ve Sigorta Müdürlükleri hem Bağ-Kur İl Müdürlükleri ve şube müdürlükleri hem de T.C. Emekli Sandığı Bölge Müdürlükleri ile irtibat büroları için ayrı binalar, ayrı personel, ayrı demirbaş ve diğer giderler yapılıyor.

Tek çatı altında birleştirildiği için bina, personel ve diğer giderlerde önemli oranda tasarruf sağlandığı gibi, bu kurumların birbirleri ile iletişimsizliğinden kaynaklanan mükerrer ödeme ve giderler ile kayıtdışı çalışmaların da ortadan kaldırılması mümkün olacak.

Her üç kurum için ayrı ayrı yapılan ve yapılması düşünülen otomasyon giderlerinden de çok önemli oranda tasarruf sağlanacak.

Reformla birlikte ilk defa memur, işçi, köylü, esnaf ve işadamı arasında sağlık ve sosyal güvenlik yönünden ayrıcalıklı uygulamalar sona erdirilecekti. Ancak Anayasa Mahkemesi, memur, işçi, esnaf ve serbest çalışanların aynı kurum ve aynı koşullarda emekli olamayacaklarına, aynı sağlık ve sosyal güvenlik hakkına sahip olamayacaklarına ve dolayısıyla memurların ayrı bir yasaya tabi olmaları gereğine karar verdi. Diğer bir deyişle, bugüne kadar hep eşitlik ilkesine vurgu yapan Anayasa Mahkemesi, ilk defa eşitliğe karşı çıktı.

Ülkemizde son yıllarda yapılan en büyük reformlardan birisi olan 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu” Anayasa Mahkemesi’nin yasadaki bazı maddelerin iptali ve yürürlüğünün durdurulması kararının ardından ertelenmezse, 01.01.2007 tarihinde yürürlüğe girecek.

Bu kanun çalışanlar, işverenler, çalışma hayatına adım atacaklar, emekliliğe hazırlananlar ve emekliler için çok radikal değişiklikler içeriyor.

Çalışma hayatında 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren ortaya çıkacak tüm değişiklikleri bu yazı dizisinde bulabileceksiniz.

Diyelim ki Ayşe ve Zeynep ikiz kardeş. Bugün itibarıyla aynı konfeksiyon atölyesinde işe başladılar. Ancak Ayşe ve Zeynep sigortalı olurken, Zeynep’in evrakları yetişmedi ve sigortası Ocak ayına kaldı. Bakın iki kardeş aynı anda işe başladıkları halde emeklilikleri nasıl farklı olacak.

İlk defa 30.12.2006 tarihinde sigortalı olan ve 25 yaşında olan Ayşe hanım, 58 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün prim ödemesi halinde, 33 yıl sonra yani 2039 yılında emekli olabilecek.

Yine, ilk defa 03.01.2007 tarihinde sigortalı olan ve 25 yaşında olan Zeynep hanım ise, 58 yaşını doldurduktan sonra en az 7100 gün prim ödemesi halinde emekli olabilecek. Yani ikizlerden biri 3 aydan biraz daha fazla kardeşine göre çalışmak zorunda kalacak.

Yani, her iki sigortalının emeklilik yaşı değişmeyecek, ancak fatma hanımın prim ödeme gün sayısı 100 gün artarak 7100 gün olacak.

EMEKLİLİK YAŞLARI
Sosyal güvenlik reformunun en fazla tartışılan ve merak edilen konularından birisi de, emeklilik yaşının artıp artmadığıdır. 01 Ocak 2007 gününden önce işe girmiş olanlar için geçerli olan emeklilik yaşları ve şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmıyor. SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı sigortalılarının, ilk defa 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olması halinde 1999 yılında getirilen emeklilikte kademeli geçişten yararlanabileceklerdir. Yani, 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olanların emekliliklerine ilişkin kademeli sistemde herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Ancak ilk defa 08.09.1999 - 31.12.2006 tarihleri arasında sigortalı olanlar emeklilikte kademeli geçişten yararlanamayacak, 4/a (SSK’lı) sigortalısı olmaları halinde aşağıdaki şartlarla yaşlılık aylığı bağlanacaktır:

a) Kadın ise 58 yaşını, Erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün,

b) Kadın ise 58 yaşını, Erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4500 gün, emeklilik primi ödemiş olmaları şartı ile emekli aylığına hak kazanacaklardır. Yani, 08.09.1999 tarihinden sonra sigortalı olanlar kademeli emeklilikten yararlanamayacaklardır.

Emeklilik için son 7 yıllık prime bakılacak
Halen sigortalıların SSK’dan mı, Bağ-Kur’dan mı yoksa Emekli Sandığı’ndan mı emekli olacağına son yedi yıllık (2520 günlük) prim ödemelerine bakılarak en çok hangi kuruma prim ödenmişse, o kurumdan ve o kurum şartlarına göre emekli olmalarına yönelik düzenleme yapılıyordu.

Sosyal güvenlik reformu, kurumları tek çatı altında toplamış ancak, işçi, esnaf-şirket ortağı ve memur statüleri yine devam ettirilmiştir. 1 Ocak 2007 tarihinden önce sigortalı olanlar için son yedi yıllık (2520 günlük) prim ödemelerine bakıp en çok hangi statüde (işçi, esnaf-şirket ortağı ve memur) prim ödenmişse, o statüye göre emeklilik günü ve emekli aylığı bağlanacak.

Sosyal güvenlik raformuna göre, ilk defa 1 Ocak.2007 tarihinden sonra sigortalı olanlar için ise, son yedi yıllık çalışmalarına değil, tüm çalışma süreleri içinde en çok hangi statüye göre prim ödenip ödenmediğine bakılacaktır.

Artık işçiler 4/a Bağ-Kur’lular 4/b memurlar 4/c’li
Sosyal güvenlik reformundan önce; işçiler SSK’ya, devlet memurları T.C. Emekli Sandığı’na, Esnaf-Sanatkar ve Şirket Ortakları ise Bağ-Kur’a prim ödüyordu. Her Kurumun sosyal güvenlik ve sağlık hizmetlerinde büyük farklılıklar vardı. Reformla birlikte; SSK’ya prim ödeyen işçiler 4/a’lı, Bağ-Kur’a prim ödeyenler 4/b’li ve Emekli Sandığına tabi Memurlar ise 4/c’li oldu. Sık sık 4/a, 4/b ve 4/c adını duyacağız.

Emeklilik yaşı 2036 yılına kadar değişmiyor
Emeklilik yaşı 2036 yılına kadar, kadın sigortalılar için 58, erkek sigortalılar için ise 60 olarak uygulanacaktır. Halen yürürlükte olan kanunlara göre bir kişi hangi yaşta emekli olacaksa o yaşta emekli olabilecektir. Mevcut üç sosyal güvenlik kurumunda emeklilik yaşı 2035’ten sonra kademeli olarak artmaktadır. Emeklilik yaşı kadın ve erkekler için 2048 yılında eşitlenerek 65 yaşına çıkarılacaktır. 1 Ocak 2007 ve sonrasında işe girenler için her yıl 100 günlük bir artış söz konusudur.

İşçi ücretlerini kayıtdışına itecek
4/b’li (Bağ-Kur’lu) olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunan kişilerin (vergi mükellefiyeti, ticari faaliyet, şirket ortaklığı gibi), asgari ücret ile asgari ücretin 6.5 katı arasında olmak koşuluyla her ay dilediği rakamdan yüzde 33.5’u ve % 39’u arasında oranında (yaptığı işin tehlikesine göre değişmektedir) prim ödemekle yükümlü olacak. Ancak, emekli 4/b’li (Bağ-Kur’lu) işveren olup işçi çalıştırıyorsa en yüksek ücret ödediği işçisinden daha az gelir beyan edemeyecektir. Bu durum, işçi ücretlerinin kayıtdışına itilmesini teşvik etmektedir.

Gurbetçinin yurtdışı borçlanması artıyor
Yurtdışı borçlanması için ödenecek rakamın hesabında günlük 3.5 dolar dikkate alınıyordu. Ödeme için ise bir tarih olmayıp, borçlanan kişi ve hak sahipleri diledikleri zaman ödeyebiliyordu. Yeni yasada buna son veriliyor. Ödeme günlük asgari ücretin yüzde 32’si oranında yapılacak.

SORUN CEVAP VERELİMÇalışma hayatı ya da emeklilik döneminize ilişkin merak ettiğiniz tüm soruları, sosyalguvenlik@gazetevatan.com internet adresine ya da 0 212 354 58 70 numaralı faksa iletebilirsiniz. Sorularınız İSMMMOB Başkanı Yahya Arıkan ve ekibi tarafından yanıtlanacak ve cevapları da bu yazı dizisinde yer alacak.