"Trump sinir krizi geçirip zirveyi terk etti"
.
Skandallar ve çatışmalarla başlayan dünyanın gözünü çevirdiği tarihi zirve, 'çenesi düştü', 'iki yüzlü' gibi suçlamalarla sona erdi. Liderlerin tüm krizlere rağmen bir uzlaşıya vardığı NATO zirvesi, tüm gazetelerin manşetlerinde.
Bir gün önce ilk sayfasında 'Trump, dengesiz hareketlerini dünya sahnesine götürdü' başlığını kullanan The Washington Post gazetesi, bugün ise "NATO zirvesi, liderlerin çekiştirme görüntülerinin ardından Trump'ın Trudeau'ya 'iki yüzlü' demesiyle bitti" manşetini attı.
Amerikan Wall Street Journal gazetesi, "Liderlerin dedikodu videosunun ortaya çıkmasıyla, ABD Başkanı Donald Trump NATO zirvesinden ayrılıyor" başlığını kullandı.
Zirveyi manşetten gören İngiliz The Guardian gazetesi, okurlarının karşısına "Trump, müttefiklerinin alay etmesi üzerine NATO görüşmelerinden ayrılıyor" başlığıyla çıktı.
ABD Başkanı'nın fotoğrafını manşetine yerleştiren The Independent gazetesi de "Trump NATO zirvesinde nasıl sinir krizi geçirdi?" manşetini kullandı.
İngiliz Evening Standard gazetesi, manşetindeki Trump'ı çekiştiren Macron, Trudeau ve Boris Johnson'ın fotoğrafının üzerine "Şaka senin hakkında, Donald" dedi.
Daily Telegraph iki tam sayfa yer ayırdığı zirvede, dünya liderlerinin Trump ile alay ettiğini, bunun videosunun yayılmasının ardından Trump'ın İngiltere'yi planlanandan erken terk ettiğini yazdı.
Trudeau Trump'ın basın toplantısı yüzden geç kaldığını ve Trump'ın söylediği bazı ifadelerden sonra basın ekibinin ağzının açık kaldığını gördüğünü söylerken duyuluyordu. Trump İngiltere'den ayrılırken yapmayı planladığı basın toplantısını da iptal etti.
The Times gazetesi de iki tam sayfa ayırdığı NATO zirvesini birinci sayfadan "Liderlerin gülerken görülmesinin ardından Trump NATO toplantısını terk etti" başlığıyla duyurdu.
Trudeau'nun söylediği sözlerin Trump'ın beş dakikayı aşmaması gerekirken 50 dakikaya yaklaşması hakkında olduğunu belirten Times, NATO'nun içindeki anlaşmazlıklara rağmen Baltık planını onaylamayı başardığını yazdı.
Times Savunma Editörü Lucy Fisher, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in "Bütün müttefikler 5. maddeye bağlılıklarını bir kere daha tekrarladı: Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için" sözlerini aktardı. Times Stoltenberg'in "S-400 konusu Türkiye'nin vereceği bir karar. Pek çok müttefik bu konuda çekincelerini iletti. Ben de ilettim" ifadelerine de yer verdi.
Financial Times gazetesi, birinci sayfasında "Araları açıldı: Anlaşmazlıklar NATO zirvesinin tadını kaçırdı" başlığını kullandı. Gazeteye göre ittifak, kamuoyuna yansıyan fikir ayrılıklarındansa terörle mücadele, Çin'in askeri etkisini kısıtlama ve uzaydaki tehditlerle ortak mücadele gibi konularda vardığı anlaşmaları öne çıkarmayı tercih etti.
Amerikan New York Times gazetesi ise, Avrupa siyasetinin değişen çehresinin Trump açısından da dengeleri alt üst ettiğini kaydediyor. Habere göre Fransa’nın hırslı Cumhurbaşkanı Macron, Almanya’nın topal ördek başbakanı Merkel ve İngiltere’nin Brexit yanlısı Başbakanı Johnson, Trump’ın Avrupa’yla ilişkilerinin matematiğini değiştiriyor.
Örneğin Avrupa siyasetinde Angela Merkel’in şimdilik yerini aldığı gözlenen Macron, ABD liderinin karşısına Avrupa’daki bir numaralı hasmı olarak çıkıyor.
Macron’un geçen ay The Economist dergisine verdiği söyleşide NATO’nun beyin ölümü yaşadığı ve stratejik yönünü kaybettiği şeklindeki yorumları, Trump ve Merkel’i öfkelendirmişti.
Trump’ın en 'doğal müttefiki' sayılacak İngiltere Başbakanı Boris Johnson’la ilişkilereyse özellikle İngiltere’de 12 Aralık’ta yapılacak seçimlerden önce mesafeli yaklaşmaya çalıştığı gözleniyor.
Gazeteye göre, Avrupa değiştikçe Trump da Avrupa siyasetine yönelik yaklaşımını yeniden ayarlaması gerektiğini görüyor. Trump, 2020 başkanlık seçimlerinin yaklaştığı ve siyasi kampanyaların kızıştığı bu ortamda NATO dahil dış siyasette elde edebileceği her türlü kazanımı hanesine yazdırmak için çabalıyor.
Bir zamanlar Amerika’yı köhnemiş olarak nitelediği NATO’dan çıkarma tehdidine bulunan Trump’ın şimdi ittifakı savunması, bunun en açık göstergelerinden biri.
Alman basını da NATO zirvesini sayfalarında geniş şekilde işliyor. Volksstimme gazetesindeki yoruma göre, ittifakın başa çıkması gereken en önemli sorunlardan biri Çin Halk Cumhuriyeti:
"Bugüne dek var olan küresel güç merkezleri NATO ve Rusya'nın yanına Çin de geldi. Pekin'in silahlanma harcamaları yıllardan beri çift haneli oranlarda artıyor ve bu durumun ülkenin askeri potansiyeline yansımasını görüyoruz.
Kuzey Atlantik İttifakı şimdi kendini bu duruma hazırlıyor. Bu hazırlık aynı zamanda NATO üyesi ülkeler arasında bir tutkal görevi de görecektir, olası bir uzaydaki savaşlara hazırlık faaliyetleri gibi.
"Kurulduğundan 70, Soğuk Savaş'taki zaferinden 30 yıl sonra NATO, karşısına yeni bir siyasi güç ve ideolojik düşman çıktığını idrak ediyor; Çin. Pekin'in çok uzun vadeli ve iyi planlanmış stratejisi nedeni ile, onunla mücadele etmek Sovyetler Birliği'ne karşı verilen mücadeleden çok daha zorlu olabilir."
NATO içinde Almanya'nın rolüne dikkat çeken Hannoversche Allgemeine Zeitung, Berlin'in artık liderlik rolüne soyunmasının zamanının geldiğini ifade ediyor: "Almanya'nın uluslararası ittifaklarda kendine biçtiği arabulucu ve uzlaştırıcı rol saygı duyulması gereken bir çizgi.
İttifakın iç meseleleri ise, birliğin dünyevi sorunları. Fransa Cumhurbaşkanı, ‘beyin ölümü' tabiri ile çok fazla ileri gitmiş olması, NATO üyesi ülkelerin liderlerini iki yüzlü uyum gösterilerinde oldukça zorluyor."
NATO için en büyük tehlikenin Çin olduğunu kaydeden bir başka gazete olan Landeszeitung'a göre Pekin, bir zamanların Sovyetler Birliği'nden daha büyük bir risk potansiyeline sahip:
Ancak bu artık yeterli olmuyor. Almanya uluslararası siyasette liderlik rolünü üstlenmek zorunda. Böyle bir girişimi bekleyen çok sayıda partner ülke ile birlikte, uluslararası ittifakların ajandasında söz sahibi olabilmek için bir fırsat bu.
Aynı zamanda bu ittifakların eylem kabiliyetini ayakta tutmak açısından önemli. Almanya için en büyük güvenlik riski bu ittifakların çökmesi. Avrupa Birliği ortadan kalkar ise, ekonomik anlamda çaresiz kalırız. NATO'nun olmadığı bir dünyada da; ABD, Rusya ve Çin gibi küresel güçlerin arasında korumasız bir devlet durumuna düşeriz."
Yeryüzünün en büyük askeri ittifakı NATO'nun 70. yaş gününde gerçekleşen Londra zirvesi, Fransa lideri Emmanuel Macron'un 'beyin ölümü' sözlerinin gölgesinde toplandı. 'Beyin ölümü' ifadesinin çok aşağılayıcı olduğunu söyleyen ABD Başkanı Donald Trump, Macron'a Türkiye'nin verdiği yanıtı hatırlattı: "Türkiye, Macron'a kendi beyin ölümünün gerçekleştiğini söyleyerek yanıt verdi ki, bu çok ilginç." Bu açıklamadan birkaç saat sonra bu kez Trump ve Macron buluştu, liderler Türkiye nedeniyle tartışmaya girdi. Zirvenin ikinci gününde ise ayaküstü sohbet eden Macron, Kanada Başbakanı Justin Trudeau ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Trump'ı çekiştirdi. Trudeau'nun ABD'li liderin basın toplantısı için "Çok uzattı, ekibinin çenesi düştü" yorumu kameralara yansıdı. Bunun üzerine Kanadalı mevkidaşına 'iki yüzlü' diyen Trump, zirveyi erken terk etti.
Amerikanın Sesi, geçen yıl Temmuz ayında yapılan NATO zirvesinde Trump'ın Avrupalı müttefiklere yüklendiğini hatta ABD’yi NATO’dan çekme tehdidinde bulunduğunu hatırlatıyor. Tarihi zirvede liderler üç saat süren toplantının ardından ortak zeminde buluşabildikleri konularda uzlaşma sağlandığını açıkladı, görüş ayrılıkları olsa da zirvenin olumlu yanlarını öne çıkardı.
NATO zirvesinin ardından yayınlanan ortak bildiride Rusya’nın saldırgan adımlarının Avrupa-Atlantik güvenliğine yönelik bir tehdit olduğu vurgulandı.
Moskova’nın Kırım’ı ilhak etmesinin ardından, Rusya’dan gelebilecek olası tehditlere karşı Baltık ülkeleri ve Polonya’ya koruma şemsiyesi sağlayacak olan savunma planı konusunda liderlerin uzlaşma sağlaması da bu açıdan bir başarı olarak değerlendirildi.
NATO zirvesinde liderler, Çin’in yükselişi ve onun getirdiği tehditleri ilk kez kapsamlı bir şekilde ele aldı. 5G mobil şebekeler dahil olmak üzere iletişim güvenliğini sağlamak üzere anlaşmaya varılması dahil önemli kararlar alındı.
ABD Başkanı Trump müttefik ülkeleri NATO’nun savunma bütçesine yeterince katkı yapmadıkları gerekçesiyle uzun süredir eleştiriyordu. Zirvede Avrupa, Türkiye ve Kanada 2024 yılına kadar savunma bütçesi için 400 milyar dolar daha katkı vaadinde bulundu.
Trump’ın bu konudaki eleştirilerinden sık sık nasibini alan Almanya da 2031 yılına kadar Gayrisafi Yurtiçi Hasılasının yüzde 2’sini savunma bütçesine ayırmayı taahhüt etti.
Rusya kaynaklı tehdit ve bir yandan da Moskova ile diyalog ve ortaklık ihtiyacının yanı sıra Çin’e yönelik tehdit algısı ve Orta Doğu’daki gelişmelerin ışığında, 70 yıl önce Sovyetler Birliği’ne karşı kurulan NATO’nun günümüz koşullarına uyum sağlaması gerektiği zirvede gündemdeki konulardan biriydi.
Fransa ve Almanya NATO’nun misyonun stratejik açıdan gözden geçirilmesi için bir 'akil insanlar' grubu oluşturulması önerisinde bulunmuştu. Liderler zirvede ittifakın gelecekte kendisini nasıl konumlandıracağının belirlenmesinin amaçlandığı bu öneriye destek verdi.(Milliyet)
